ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਅਸਥਾਨ, ਬਗਦਾਦ (ਇਰਾਕ)

ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਅਸਥਾਨ
ਬਗਦਾਦ, ਇਰਾਕ, ਲਗਭਗ 1920 ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਅਸਥਾਨ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਵਾਲੇ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਤਸਵੀਰ
ਧਰਮ
ਮਾਨਤਾ	ਸਿੱਖ ਧਰਮ
ਟਿਕਾਣਾ
ਟਿਕਾਣਾ	ਬਗਦਾਦ
ਦੇਸ਼	ਇਰਾਕ
ਗੁਣਕ	33°20′10.2768″N 44°21′50.1732″E

ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਅਸਥਾਨ, ਬਗਦਾਦ, ਇਰਾਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਸਿੱਖ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦੁਬਾਰਾ ਖੋਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਸਿੱਖ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰਕੇ ਦੁਬਾਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ 2003 ਤੱਕ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਚੰਗੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਸੀ।

ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਬਾਨੀ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਾਨਕ ਪੀਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, 1511 ਈਸਵੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਮੱਕਾ ਅਤੇ ਮਦੀਨਾ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਗਦਾਦ ਆਏ ਸਨ। ਉਸ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਬਗਦਾਦ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਕਬਰਸਤਾਨ ਵਿਚ ਰਾਤ ਕੱਟਣੀ ਪਈ। ਅਸਥਾਨ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਕਬਰਸਤਾਨ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਤਾ

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਚਮਕ ਇੰਨੀ ਡੂੰਘੀ ਦੱਸੀ ਗਈ ਕਿ ਇਹ ਗੱਲ ਫੈਲ ਗਈ ਕਿ ਇੱਕ ਸੰਤ ਆ ਗਿਆ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਨੇ ਧਾਰਮਿਕ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਪੀਰ ਦਸਤਗੀਰ ਅਤੇ ਪੀਰ ਬਹਿਲੋਲ ਨਾਲ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਅਤੇ ਅਲੰਕਾਰਿਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਦੋਵੇਂ ਫਿਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਦੇ ਚੇਲੇ ਬਣ ਗਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੱਥਾ ਟੇਕਿਆ। ਇਸ ਨਾਲ ਬਗਦਾਦ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਅਨੁਯਾਈਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਬਣ ਗਿਆ ਜੋ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਵਜੋਂ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਪਹਿਲੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ ਤੱਕ ਇਸ ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਿਰਫ਼ ਢਿੱਲਾ ਸੰਪਰਕ ਸੀ ਜਦੋਂ ਸਿੱਖ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਅਸਥਾਨ ਦੀ ਮੁੜ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਸੀ।

ਡਾ: ਕਿਰਪਾਲ ਸਿੰਘ, ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੀ ਭਾਰਤੀ ਮੈਡੀਕਲ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਪਤਾਨ, ਇਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਗਦਾਦ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੇ ਕਬਰਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦਾ ਬਗਦਾਦ ਸਮਰਾ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਅਰਬਾਂ ਲਈ ਇਹ ਸਥਾਨ ਬਹਿਲੋਲ ਦੇ ਮਕਬਰੇ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਡਾ. ਹਰਬੰਸ ਲਾਲ ਦੁਆਰਾ "ਤਾਜੁਦੀਨ ਦੀ ਡਾਇਰੀ" ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੀ ਕਿਤਾਬ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਮੁਸਲਮਾਨ ਲੇਖਕ ਦਾ ਬਿਰਤਾਂਤ ਹੈ ਜੋ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਮੱਕਾ ਤੋਂ ਬਗਦਾਦ ਗਿਆ ਸੀ, ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੀ ਪੀਰ ਦਸਤਗੀਰ ਅਤੇ ਪੀਰ ਬਹਿਲੋਲ ਨਾਲ ਹੋਈ ਗੱਲਬਾਤ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਦੱਸਦੀ ਹੈ।

ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੇ ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ ਇੰਜੀਨੀਅਰ-ਇਨ-ਚੀਫ਼, ਮੇਜਰ ਜਨਰਲ ਹਰਕੀਰਤ ਸਿੰਘ-ਜੋ ਅਜੋਕੇ ਹੇਮਕੁੰਟ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਤਕਨੀਕੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਇੱਕ ਮਿਸ਼ਨ ਨਾਲ, 1982 ਵਿੱਚ ਬਗਦਾਦ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਥਾਨਕ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਅਸਥਾਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਲਈ, ਜੋ ਕੰਮ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1983 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੇਜਰ ਜਨਰਲ ਹਰਕੀਰਤ ਸਿੰਘ ਕੈਪਟਨ (ਡਾ.) ਕਿਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਭਤੀਜੇ ਅਤੇ ਸੈਸ਼ਨ ਜੱਜ ਸਰਦਾਰ ਸੇਵਾਰਾਮ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਜੀਵਨੀ ਲਿਖੀ ਸੀ। "ਬ੍ਰਹਮ ਗੁਰੂ" ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੀ ਉਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਸਰਦਾਰ ਸੇਵਾਰਾਮ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਅਸਥਾਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੱਥਰ ਦੀ ਤਖ਼ਤੀ ਉੱਤੇ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਬਾਰੇ ਲਿਖਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਸੰਸ਼ੋਧਿਤ ਐਡੀਸ਼ਨ ਵਿੱਚ, ਕਿਤਾਬ ਕੈਪਟਨ (ਡਾ.) ਕਿਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਉਲੀਕੀ ਗਈ ਅਸਥਾਨ ਦਾ ਖਾਕਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।

2003 ਵਿੱਚ ਇਰਾਕ ਯੁੱਧ ਤੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਸਥਾਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਰਬੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਤ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੀ ਤਖ਼ਤੀ ਮੌਜੂਦ ਸੀ, ਪਰ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਦਮਾਸ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲੁੱਟ ਲਈ ਗਈ ਸੀ। 2007 ਵਿੱਚ, ਇਰਾਕੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਅਸਥਾਨ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਪ੍ਰਗਟਾਈ। ਇੱਕ ਖਬਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਅਬੂ ਯੂਸਫ 2011 ਵਿੱਚ ਦਰਗਾਹ ਦਾ ਕੇਅਰਟੇਕਰ ਸੀ। ਇਰਾਕ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਕੁਝ ਸਿੱਖ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਆਉਂਦੇ ਸਨ। ਇਰਾਕ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯਮਤ ਇਕੱਠਾਂ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਲੰਗਰ ਪਕਾਉਣ ਅਤੇ ਵੰਡਣ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਵੀ ਹਨ।

ਮੌਜੂਦਾ ਸਥਿਤੀ

2018 ਤੱਕ ਸਥਿਤੀ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਬਹਿਲੋਲ ਦੇ ਮਕਬਰੇ ਦੇ ਕੋਲ ਸਿਰਫ਼ ਬਾਹਰੀ ਕੰਧ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ਹੀ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਇੱਕ ਦੀਵਾਰ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਮਹਿਰਾਬ ਹੀ ਰਹਿ ਗਿਆ। 2018 ਤੋਂ, ਇੱਕ ਗੇਟ ਸਾਬਕਾ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਗੈਲਰੀ

• 
  ਬਗਦਾਦ, ਇਰਾਕ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ਤੋਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਅਸਥਾਨ ਦਾ ਸਥਾਨ
• 
  ਬਗਦਾਦ, ਇਰਾਕ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਅਸਥਾਨ ਦੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਯੋਜਨਾ
• 
  ਬਗਦਾਦ, ਇਰਾਕ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਗੁਰਸਥਾਨ ਦੇ ਬਾਹਰਵਾਰ ਟੁੱਟਿਆ ਹੋਇਆ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ
• 
  ਬਗਦਾਦ, ਇਰਾਕ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਅਸਥਾਨ ਤੋਂ ਪੱਥਰ ਦੀ ਸਲੈਬ ਉੱਤੇ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ
• 
  ਇਰਾਕ ਦੇ ਬਗਦਾਦ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਦੇ ਅਸਥਾਨ ਦੀ ਫੋਟੋ
• 
  ਇਰਾਕ ਦੇ ਬਗਦਾਦ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਅਸਥਾਨ ਤੋਂ ਕੰਧ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ
• 
  ਇਰਾਕ ਦੇ ਬਗਦਾਦ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਅਸਥਾਨ ਦੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅਬੂ ਯੂਸਫ਼ ਦੇ ਦਾਦਾ ਦੀ ਤਸਵੀਰ