ਬੀਭਾ ਚੌਧਰੀ
ਬੀਭਾ ਚੌਧਰੀ | |
|---|---|
 | |
| ਜਨਮ | 3 ਜੁਲਾਈ 1913 |
| ਮੌਤ | 2 ਜੂਨ 1991 (ਉਮਰ 77–78) |
| ਵਿਗਿਆਨਕ ਕਰੀਅਰ | |
| ਖੇਤਰ | ਕਣ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ, ਬ੍ਰਹਿਮੰਡੀ ਕਿਰਨਾਂ |
ਬੀਭਾ ਚੌਧਰੀ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Bibha Chowdhuri; 3 ਜੁਲਾਈ 1913 – 2 ਜੂਨ 1991)[1][2] ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਕਣ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡੀ ਕਿਰਨਾਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। IAU ਨੇ ਉਸਦੇ ਬਾਅਦ ਤਾਰੇ HD 86081 ਨੂੰ ਬੀਭਾ (ਆਕਾਸ਼ੀ ਭੂਮੱਧ ਰੇਖਾ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਸੇਕਸਟਨ ਤਾਰਾਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੀਲਾ-ਚਿੱਟਾ ਬੌਣਾ ਤਾਰਾ) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ[ਸੋਧੋ]
ਚੌਧਰੀ ਦਾ ਜਨਮ ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।[3] ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ, ਬਾਂਕੂ ਬਿਹਾਰੀ ਚੌਧਰੀ, ਇੱਕ ਡਾਕਟਰ ਸਨ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਉਰਮਿਲਾ ਦੇਵੀ ਇੱਕ ਬ੍ਰਹਮ ਸਮਾਜ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਦੀ ਧੀ ਸੀ।[4] ਉਹ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਬੱਚਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਭੈਣਾਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਭਰਾ ਸੀ।[5] ਉਸਦੀ ਮਾਸੀ, ਨਿਰਮਲਾ ਦੇਵੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਸਰ ਨੀਲਰਤਨ ਸਿਰਕਰ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਬ੍ਰਹਮੋ ਸਮਾਜ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਸਨ। ਉਸਦੀ ਭੈਣ, ਰੋਮਾ ਚੌਧਰੀ, ਬ੍ਰਹਮੋ ਬਾਲਿਕਾ ਸ਼ਿਕਸ਼ਲਿਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਬਣ ਗਈ।
ਬੀਭਾ ਨੇ ਕਲਕੱਤਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਰਾਜਾਬਾਜ਼ਾਰ ਸਾਇੰਸ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਐਮਐਸਸੀ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਇਕਲੌਤੀ ਔਰਤ ਸੀ। ਸਾਲ 1936 ਵਿੱਚ ਡਿਗਰੀ ਉਹ 1939 ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੋਸ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਦੇਬੇਂਦਰ ਮੋਹਨ ਬੋਸ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਇਕੱਠੇ ਮਿਲ ਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਿਊਨਜ਼ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡੀ ਕਿਰਨਾਂ 'ਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਇਲਫੋਰਡ ਹਾਫ-ਟੋਨ ਪਲੇਟਾਂ ਦੇ ਬੈਚਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਜੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਚਾਈਆਂ 'ਤੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡੀ ਕਿਰਨਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਸੜਨ ਵਕਰ ਸੀ, ਸੰਭਾਵਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਣਾਂ ਦੇ ਕਈ ਖਿੰਡੇ ਜਾਣ ਕਾਰਨ। ਉਹ ਜਾਂਚ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਲਿਜਾ ਸਕੇ ਕਿਉਂਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਇਮਲਸ਼ਨ ਪਲੇਟਾਂ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਸਨ।[6] ਮਾਨਚੈਸਟਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡੀ ਕਿਰਨਾਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਚੌਧਰੀ ਆਪਣੀ ਡਾਕਟਰੇਟ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਪੈਟਰਿਕ ਬਲੈਕੇਟ ਦੀ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ। ਉਸਦੇ ਪੀਐਚਡੀ ਥੀਸਿਸ ਨੇ ਵਿਆਪਕ ਹਵਾ ਦੇ ਸ਼ਾਵਰਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ। ਉਸਦਾ ਪਰੀਖਿਅਕ ਲਾਜੋਸ ਜਾਨੋਸੀ ਸੀ।[7] ਇਹ ਅਸਪਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਕੰਮ ਨੇ ਬਲੈਕੇਟ ਦੇ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ।
ਕਰੀਅਰ ਅਤੇ ਖੋਜ[ਸੋਧੋ]
ਚੌਧਰੀ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀ ਘਣਤਾ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਏਅਰ ਸ਼ਾਵਰ ਦੀ ਕੁੱਲ ਕਣ ਘਣਤਾ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤੀ ਹੈ। ਦ ਮੈਨਚੈਸਟਰ ਹੇਰਾਲਡ ਦੁਆਰਾ "ਮੀਟ ਇੰਡੀਆਜ਼ ਨਿਊ ਵੂਮੈਨ ਸਾਇੰਟਿਸਟ ਨੂੰ ਮਿਲੋ - ਉਸ ਦੀ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡੀ ਕਿਰਨਾਂ ਲਈ ਅੱਖ ਹੈ" ਨਾਮਕ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਇੰਟਰਵਿਊ ਲਈ ਗਈ ਸੀ, "ਇਹ ਇੱਕ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਅੱਜ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਮਹਿਲਾ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਹਨ।"
ਚੌਧਰੀ ਆਪਣੀ ਪੀਐਚਡੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਪਰਤਿਆ, ਟਾਟਾ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਫੰਡਾਮੈਂਟਲ ਰਿਸਰਚ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਸਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। 1954 ਵਿੱਚ ਉਹ ਮਿਸ਼ੀਗਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਜ਼ਿਟਿੰਗ ਖੋਜਕਾਰ ਸੀ।[8] ਉਸ ਨੂੰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਹੋਮੀ ਭਾਭਾ ਅਜੇ ਵੀ ਟਾਟਾ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਫੰਡਾਮੈਂਟਲ ਰਿਸਰਚ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਬਾਰੇ ਸਲਾਹ ਲਈ ਆਪਣੇ ਥੀਸਿਸ ਪਰੀਖਿਅਕਾਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਭੌਤਿਕ ਖੋਜ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਕੋਲਾਰ ਗੋਲਡ ਫੀਲਡ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ। ਉਹ ਸਾਹਾ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਨਿਊਕਲੀਅਰ ਫਿਜ਼ਿਕਸ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਲਕਾਤਾ ਚਲੀ ਗਈ। ਉਸਨੇ ਫ੍ਰੈਂਚ ਵਿੱਚ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਪੜ੍ਹਾਇਆ।
ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਿਤਾਬਾਂ ਏ ਜਵੇਲ ਅਨਅਰਥਡ: ਬੀਬਾ ਚੌਧਰੀ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[9][10][11] ਦ ਸਟੇਟਸਮੈਨ ਦੁਆਰਾ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਭੁੱਲੀ ਹੋਈ ਦੰਤਕਥਾ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।[12] 1991 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋਣ ਤੱਕ ਉਸਨੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ The University of Manchester Library Archived Information.
- ↑ Roy, Pragya (2019-06-18). "Bibha Chowdhuri: The Invisibilised Physicist| #IndianWomenInHistory". Feminism In India (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2019-12-21.
- ↑ Bhattacharya, Amitabha (2018). "The woman who could have won a Nobel". telegraphindia.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2018-11-28.
- ↑ Roy, S. C.; Singh, Rajinder (2018). "Historical Note: Bibha Chowdhuri – Her Cosmic Ray Studies in Manchester". Indian Journal of History of Science. 53 (3). doi:10.16943/ijhs/2018/v53i3/49466. ISSN 0019-5235.
- ↑ "Bibha Chowdhuri – A Forgotten Legend". whastic.com. Archived from the original on 26 ਫ਼ਰਵਰੀ 2021. Retrieved 12 September 2020.
- ↑ Priya, Pekshmi (2018). "This Brilliant Woman Could Have Won a Physics Nobel for India. Yet Few Indians Know Her Story". thebetterindia.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). The Better India. Retrieved 2018-11-28.
- ↑ Roy, S. C.; Singh, Rajinder (2018-08-01). "Historical Note: Bibha Chowdhuri – Her Cosmic Ray Studies in Manchester" (PDF). Indian Journal of History of Science. 53 (3). doi:10.16943/ijhs/2018/v53i3/49466. ISSN 0019-5235.
- ↑ Proceedings of the Board of Regents (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). The University. 1954.
- ↑ Singh, Rajinder; Roy, Suprakash C. (2018-08-30). A Jewel Unearthed: Bibha Chowdhuri: The Story of an Indian Woman Scientist (in English) (1 ed.). Shaker. ISBN 9783844061260.
{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ "Rajinder Singh, Suprakash C. Roy - Bibha Chowdhuri, eine indische Hochenergiephysikerin als Star am Himmel". www.shaker.de. Retrieved 2020-09-11.
- ↑ Singh, Rajinder; Roy, Suprakash C. (2020). Bibha Chowdhuri, eine indische Hochenergiephysikerin als "Star" am Himmel (in German) (1 ed.). Shaker. ISBN 9783844072969.
{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ Bhattacharya, Amitabha (2018-09-23). "A forgotten legend". thestatesman.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). The Statesman. Archived from the original on 2018-11-29. Retrieved 2018-11-28.