ਬੇਰੀ

ਬੇਰੀ
ਵਿਗਿਆਨਕ ਵਰਗੀਕਰਨ
ਜਗਤ: ਪੌਦਾ (ਨਾ-ਦਰਜ): ਮਗਨੋਲੀਉਫਾਈਟਾ (ਨਾ-ਦਰਜ): ਮਗਨੋਲੀਉਸਾਈਡਾ ਗਣ: ਰੋਜਾਲੇਸ ਟੱਬਰ: ਰ੍ਹਾਮਨਾਸੀਏ ਜਿਨਸ: ਜ਼ਿਜ਼ੀਫਸ ਜਾਤੀ: ਜੈੱਡ ਮੌਰੀਸ਼ਿਆਨਾ
ਦੋਨਾਂਵੀਆ ਨਾਂ
ਜ਼ਿਜ਼ੀਫਸ ਮੌਰੀਸ਼ਿਆਨਾ ਲੇਮ.

ਟਾਹਣੀ ਨਾਲ ਲਟਕ ਰਿਹਾ ਪੱਕਾ ਬੇਰ

ਬੇਰੀ ਇੱਕ ਸਦਾਬਹਾਰ ਰੁੱਖ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਵਿਗਿਆਨਕ ਨਾਂ ਜ਼ਿਜ਼ੀਫਸ ਮੌਰੀਸ਼ਿਆਨਾ (Ziziphus mauritiana) ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਜਾਜੂਬੇ (Jujube), ਚੀਨੀ ਐਪਲ (Chinee Apple), ਇੰਡੀਅਨ ਪਲਮ (Indian plum) ਆਦਿ ਨਾਂਵਾਂ ਨਾਲ਼ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਦਾ ਅਰਬੀ ਨਾਮ ਸਿਰਦਹ ਹੈ ਜੋ ਕੁਰਾਨ ਸ਼ਰੀਫ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਆਇਆ ਹੈ।

ਇਹ ਦਰੱਖ਼ਤ 6 ਤੋਂ 12 ਮੀਟਰ ਤੱਕ ਉੱਚਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹਦੀ ਉਮਰ 25 ਸਾਲ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਫਲ਼ ਨੂੰ ਬੇਰ ਆਖਦੇ ਹਨ ਜਿਸਦਾ ਸੁਆਦ ਮਿੱਠਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬੇਰ ਵਿੱਚ ਮਿਲਣ ਵਾਲ਼ੇ ਇਸਦੇ ਬੀਜ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਹਿੜਕ ਜਾਂ ਗਿਟਕ ਆਖਦੇ ਹਨ ਜੋ ਬੜੀ ਸਖ਼ਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਕਿੱਕਰ ਵਾਂਗ ਇਹ ਮਾਰੂਥਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉੱਗ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗਰਮ ਮੌਸਮ ਵੀ ਸਹਿ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦੀ ਮੂਲ ਧਰਤੀ ਦੱਖਣ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦਾ ਹਿੰਦ-ਮਲੇਸ਼ੀਆਈ ਖਿੱਤਾ ਦੱਸੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਵਰਤੋਂ

ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਵਿਕਣ ਲਈ ਪਏ ਪੂਰੇ ਪੱਕੇ ਲਾਲ ਬੇਰ

ਬੇਰੀ ਦੇ ਫਲ, ਪੱਤੇ, ਰੁੱਖ ਦੀ ਬਿਲਕ, ਗੂੰਦ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਦਵਾਈ ਦੇ ਗੁਣ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਸੋ ਇਹ ਦਵਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹਦੀ ਲੱਕੜੀ ਬਾਲਣ ਦੇ ਕੰਮ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪੁਠਕੰਡੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਸਨੂੰ ਵਾੜ ਦੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਵੀ ਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬੇਰੀ ਦੇ ਪੱਤੇ ਗਊਆਂ ਅਤੇ ਬਕਰੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਉੱਤਮ ਖਾਣੇ ਦਾ ਕਾਰਜ ਕਰਦੇ ਹਨ. ਇਸਤੋਂ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ, ਫਾਸਫੋਰਸ, ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ, ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ, ਸੋਡੀਅਮ, ਕਲੋਰੀਨ, ਗੰਧਕ ਆਦਿ ਤੱਤ ਤਕੜੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਬੇਰ ਪੱਕਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁਕਾ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹੀ ਸੁੱਕੇ ਬੇਰ ਪੂਰੇ ਸਾਲ ਭਰ, ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਭਿਉਂ ਕੇ, ਗਿੱਲੇ ਹੋ ਜਾਣ ਉੱਤੇ ਸਵਾਦੀ ਫਲ ਵਜੋਂ ਖਾਧੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ ਅਤੇ ਸ਼ਰਕਰਾ ਦਾ ਵੀ ਬੇਰ ਵਿੱਚ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬਿਲਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤੀਸਾਰ ਅਤੇ ਦਸਤ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਿਤਲੀ, ਉਲਟੀ ਅਤੇ ਗਰਭ ਆਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਪੇਟ ਦਰਦ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਬੇਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ।

ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ

ਪੰਜਾਬੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਆਮ ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ ਸੁਆਦੀ ਫਲਾਂ ਵਾਲਾ ਰੁੱਖ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਆਮ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ। ਬੇਰੀ ਖ਼ੁਸ਼ਕ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਵੀ ਬਹੁਤੀ ਜ਼ਿਕਰ ਵਿੱਚ ਰਹੀ ਹੈ।:

“ਤੈਨੂੰ ਬੇਰੀਆਂ ਦੇ ਝੁੰਡ'ਚੋਂ ਬੁਲਾਵਾਂ, ਨੀ ਬੰਨੇ-ਬੰਨੇ ਆ ਜਾ ਗੋਰੀਏ,
ਦੱਸ ਕਿਹੜੇ ਵੇ ਬਹਾਨੇ ਆਵਾਂ ਬੇਰੀਆਂ ਦੇ ਬੇਰ ਮੁੱਕ ਗਏ।”

“ਪੇਕਿਆਂ ਦੇ ਘਰ ਨਿੰਮ ਲੰਮੇਰੀ, ਸਹੁਰਿਆਂ ਦੇ ਘਰ ਬੇਰੀ,
ਵੇ ਹੁਣ ਜਾਣ ਦੇ ਚੰਨਾ ਹੋ ਗੀ ਇਲਤ ਬਥੇਰੀ।”

“ਮਾਹੀ ਮੇਰੇ ਨੇ ਬੇਰ ਲਿਆਂਦੇ, ਮੈਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਚੁਣ-ਚੁਣ ਕੇ,
ਮੇਰੀ ਸੱਸ ਸੜ ਗਈ ਸੁਣ-ਸੁਣ ਕੇ।”

ਅਤੇ

“ਕਿੱਕਰਾਂ ਵੀ ਲੰਘ ਆਈ ਬੇਰੀਆਂ ਵੀ ਲੰਘ ਆਈ, ਲੰਘਣੋ ਰਹਿ ਗਿਆ ਲਸੂੜਾ,
ਲੈ ਜਾ ਮੇਰਾ ਗੁੱਟ ਮਿਣਕੇ, ਛੁੱਟੀ ਆਇਆ ਤਾਂ ਲਿਆਵੀ ਚੂੜਾ।”

“ਕਿੱਕਰਾਂ ਵੀ ਲੰਘ ਆਈ ਬੇਰੀਆਂ ਵੀ ਲੰਘ ਆਈ, ਤੂਤ ਹੇਠ ਜਾ ਆਈ ਵੇ,
ਮੇਰਾ ਲੌਂਗ ਗੁਆਚਾ, ਮੈ ਸੱਚੀ ਗੱਲ ਸੁਣਾਈ ਵੇ।”।

ਇਹ ਲੇਖ ਇੱਕ ਅਧਾਰ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਵਧਾ ਕੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।