ਭਾਰਤੀ ਵੈਸ਼ਮਪਾਯਨ

ਭਾਰਤੀ ਵੈਸ਼ਮਪਾਯਨ (1 ਜਨਵਰੀ, 1954 - 19 ਜਨਵਰੀ, 2020) ਜੈਪੁਰ-ਅਤਰੌਲੀ ਘਰਾਣੇ ਦੀ ਇੱਕ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਗਾਇਕਾ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਡੀਨ ਅਤੇ ਮੁਖੀ ਸੀ।

ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ

ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ, ਵੈਸ਼ਮਪਾਯਨ ਨੇ 12 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਸਾਂਗਲੀ ਦੇ ਸ਼੍ਰੀ ਚਿੰਟੁਬੁਆ ਮਹਿਸਕਰ ਦੀ ਟਿਊਸ਼ਨ ਹੇਠ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1972 ਵਿੱਚ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਰੇਡੀਓ (ਏਆਈਆਰ) 'ਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ।

ਉਸਨੂੰ 1976 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਉਹ ਜੈਪੁਰ-ਅਤਰੌਲੀ ਘਰਾਣੇ ਦੇ ਪੰਡਿਤ ਸੁਧਾਕਰਬੂਆ ਦਿਗਰਾਜਕਰ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਗਈ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਰਾਗ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ।

ਉਸਨੇ 1982 ਵਿੱਚ SNDT ਮਹਿਲਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਮੁੰਬਈ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਐਮਏ (ਸੰਗੀਤ) ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ 1985 ਵਿੱਚ ਗੰਧਰਵ ਮਹਾਵਿਦਿਆਲਿਆ ਦੁਆਰਾ ਸੰਗੀਤ ਪ੍ਰਵੀਨ (ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੇਟ) ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ।

ਸੰਗੀਤਕ ਕੈਰੀਅਰ

ਇਸ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ, ਉਸ ਨੂੰ ਏਆਈਆਰ ਦੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਰਾਤ ਦੇ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਜੈਪੁਰ-ਅਤਰੌਲੀ ਘਰਾਣੇ ਦੇ ਉਸਤਾਦ ਪੰਡਿਤ ਨਿਵਰਤੀਬੂਆ ਸਰਨਾਇਕ ਨੇ ਸੁਣਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਬਣਨ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦੇਣ ਲਈ ਲਿਖਿਆ। ਇਸ ਮਿਆਦ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਵੈਸ਼ਮਪਾਯਨ ਕੋਲਹਾਪੁਰ ਦੇ ਸ਼੍ਰੀ ਬਾਬੂਰਾਓ ਜੋਸ਼ੀ ਨੂੰ ਵੀ ਮਿਲਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਹਲਕੇ-ਕਲਾਸੀਕਲ ਰੂਪਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਠੁਮਰੀ, ਦਾਦਰਾ, ਕਜਰੀ, ਝੂਲਾ ਅਤੇ ਤਪਾ ਵਿੱਚ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ।

ਜੈਪੁਰ-ਅਤਰੌਲੀ ਘਰਾਣੇ ਦੀ ਇੱਕ ਗਾਇਕਾ ਵਜੋਂ, ਉਸਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਅਤੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ 1972 ਤੋਂ ਏਆਈਆਰ 'ਤੇ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ 1990 ਵਿੱਚ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੀ ਚੋਣ ਕਮੇਟੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਾਹਰ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਅਤੇ ਪੰਡਿਤ ਭਾਤਖੰਡੇ ਦੀ ਸਵਰਲੀਪੀ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰੇ ਸ਼ੋਅ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਉਸਨੂੰ ਕਲਾਸੀਕਲ ਵਿੱਚ "ਟੌਪ" ਗ੍ਰੇਡ ਕਲਾਕਾਰ ਅਤੇ ਲਾਈਟ-ਕਲਾਸੀਕਲ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿੱਚ "ਏ" ਗ੍ਰੇਡ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।^{[ਸਪਸ਼ਟੀਕਰਨ ਲੋੜੀਂਦਾ]} ਉਸਨੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਦੁਰਲੱਭ ਅਤੇ ਘੱਟ-ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਰਾਗਾਂ 'ਤੇ ਕਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਅਤੇ ਲੈਕਚਰ-ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ।

ਵੈਸ਼ਮਪਾਯਨ ਦੁਆਰਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਲਾਈਵ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੀਆਂ ਦੋ ਸੀਡੀਜ਼ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਗਿਲਡ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁੱਧ ਕਲਿਆਣ, ਯਮਨ, ਸ਼ੰਕਰਾ, ਖੰਬਾਵਤੀ, ਕੌਸ਼ੀ ਕਨਾਡਾ, ਅਦਾਨਾ ਬਹਾਰ ਅਤੇ ਮਾਲਵੀ ਸਮੇਤ ਰਾਗਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈ।

ਅਵਾਰਡ

ਵੈਸ਼ਮਪਾਯਨ ਨੂੰ ਕਈ ਪੁਰਸਕਾਰ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈਆਂ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:

ਸਾਲ 1976-77 ਲਈ ਉੱਚ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ।
1982 ਵਿੱਚ ਐਮਏ (ਸੰਗੀਤ) ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਲਈ SNDT ਮਹਿਲਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਮੁੰਬਈ ਦੁਆਰਾ "ਗਾਨ ਹੀਰਾ" ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਸਾਲ 1998 ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੁਆਰਾ ਸਰਵੋਤਮ ਅਧਿਆਪਕ ਦਾ ਪੁਰਸਕਾਰ।
2001 ਵਿੱਚ ਮੰਗਲ ਪੁਰਸਕਾਰ
2002 ਵਿੱਚ ਰਾਮ ਕਦਮ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਠਾਨ, ਪੁਣੇ ਦੁਆਰਾ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਰਾਮ ਕਦਮ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
2002 ਵਿੱਚ ਕੋਲਹਾਪੁਰ ਭੂਸ਼ਣ ਪੁਰਸਕਾਰ
2003 ਵਿੱਚ ਇੰਡੀਆ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਫਰੈਂਡਸ਼ਿਪ ਸੋਸਾਇਟੀ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੁਆਰਾ ਭਾਰਤ ਜੋਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਸਵਾਮੀਜੀ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਟਰੱਸਟ, ਹੁਬਲੀ ਦੁਆਰਾ "ਸਵਰਾ ਚੰਦਰ ਸ਼ਿਖਰ" ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ।
ਪੰਡਿਤ ਡਾ.ਜਾਨੋਰੀਕਰ "ਸੰਗੀਤ ਭੂਸ਼ਣ" ਪੁਰਸਕਾਰ 2018 ਵਿੱਚ ਗਨਵਰਧਨ, ਪੁਣੇ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ

ਹਵਾਲੇ

https://www.pressreader.com/india/hindustan-times-st-mumbai/20200121/281917365038017 bare URL