ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੰਘੀ ਅਦਾਲਤ
ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੰਘੀ ਅਦਾਲਤ ਜਾਂ ਫੈਡਰਲ ਕੋਰਟ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਇੱਕ ਨਿਆਂਇਕ ਸੰਸਥਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1937 ਵਿੱਚ 1935 ਦੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਐਕਟ ਉਪਬੰਧਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਮੂਲ, ਅਪੀਲੀ ਅਤੇ ਸਲਾਹਕਾਰ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਦੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ 1950 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੋਣ ਤੱਕ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸੰਘੀ ਅਦਾਲਤ ਦੀ ਸੀਟ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਰਾਚੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸੰਘੀ ਅਦਾਲਤ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਫੈਡਰਲ ਕੋਰਟ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਤੋਂ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿਵੀ ਕੌਂਸਲ ਦੀ ਨਿਆਂਇਕ ਕਮੇਟੀ ਕੋਲ ਅਪੀਲ ਕਰਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਸੀ।
ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਂਤਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਸੰਘੀ ਅਦਾਲਤ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਸੀ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਐਕਟ, 1935 ਦੀ ਕਿਸੇ ਧਾਰਾ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕੇਸਾਂ ਵਿੱਚ ਸੂਬਿਆਂ ਦੀਆਂ ਹਾਈ ਕੋਰਟਾਂ ਤੋਂ ਅਪੀਲਾਂ ਸੁਣਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 5 ਜਨਵਰੀ 1948 ਤੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੇਸਾਂ ਵਿੱਚ ਅਪੀਲਾਂ ਸੁਣਨ ਦਾ ਵੀ ਅਧਿਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਐਕਟ, 1935 ਦੀ ਕੋਈ ਵਿਆਖਿਆ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਸੀ।[1]
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਫੈਡਰਲ ਕੋਰਟ 1 ਅਕਤੂਬਰ 1937 ਨੂੰ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਈ ਸੀ। ਅਦਾਲਤ ਦੀ ਸੀਟ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਚੈਂਬਰ ਆਫ਼ ਪ੍ਰਿੰਸਿਜ਼ ਸੀ। ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਇੱਕ ਚੀਫ਼ ਜਸਟਿਸ ਅਤੇ ਦੋ ਪੂਜਨੀ ਜੱਜਾਂ ਨਾਲ ਹੋਈ। ਪਹਿਲੇ ਚੀਫ਼ ਜਸਟਿਸ ਸਰ ਮੌਰਿਸ ਗਵਾਇਰ ਸਨ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਦੋ ਜੱਜ ਸਰ ਸ਼ਾਹ ਮੁਹੰਮਦ ਸੁਲੇਮਾਨ ਅਤੇ ਐਮ.ਆਰ. ਜੈਕਰ ਸਨ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਗਣਤੰਤਰ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਦੋ ਦਿਨ ਬਾਅਦ, 28 ਜਨਵਰੀ 1950 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੱਕ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ।
| Number | Name | Period of office | Length of term (days) | Bar | Appointed by | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Sir Maurice Gwyer | 1 ਅਕਤੂਬਰ 1937 | 25 ਅਪ੍ਰੈਲ 1943‡ | 2,032 | Inner Temple | The Marquess of Linlithgow |
| Acting | Sir Srinivas Varadachariar | 25 ਅਪ੍ਰੈਲ 1943 | 7 ਜੂਨ 1943 | 43 | ||
| 2 | Sir Patrick Spens | 7 ਜੂਨ 1943 | 14 ਅਗਸਤ 1947 | 1,529 | Inner Temple | |
| 3 | Sir H. J. Kania | 14 ਅਗਸਤ 1947# | 26 ਜਨਵਰੀ 1950 | 896 | Bombay High Court | The Viscount Mountbatten of Burma |
- ‡ – Date of Resignation
- # – On 14 August 1947 Federal Court partitioned into the federal courts of India and Pakistan
ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ[ਸੋਧੋ]
ਨੋਟ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Kumar, Raj, ed. (2003). Essays on Legal Systems in India. New Delhi: Discovery Publishing House. pp. 108–11. ISBN 81-7141-701-9.
ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ[ਸੋਧੋ]
- Pylee, M.V. (1996). The Federal Court Of India, New Delhi: Vikas Publishing House, ISBN 978-81-259-0223-2