ਭੋਜ ਵੈਟਲੈਂਡ
| ਅਹੁਦੇ | |
|---|---|
| ਅਹੁਦਾ | 19 August 2002 |
| ਹਵਾਲਾ ਨੰ. | 1206[1] |
ਭੋਜ ਵੈਟਲੈਂਡ ਮੱਧ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਭੋਪਾਲ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਦੋ ਝੀਲਾਂ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਦੋ ਝੀਲਾਂ ਭੋਜਤਾਲ ( ਉੱਪਰੀ ਝੀਲ ) ਅਤੇ ਹੇਠਲੀ ਝੀਲ ਹਨ, ਜੋ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਦੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਪੈਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਭੋਜਤਾਲ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ 31 ਕਿਮੋਲਿਟਰ ਹੈ , ਅਤੇ 361 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਇੱਕ ਕੈਚਮੈਂਟ ਜਾਂ ਵਾਟਰਸ਼ੈੱਡ ਨੂੰ ਕੱਢਦਾ ਹੈ। ਭੋਜਤਾਲ ਦਾ ਜਲ ਖੇਤਰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੇਂਡੂ ਹੈ, ਇਸਦੇ ਪੂਰਬੀ ਸਿਰੇ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਕੁਝ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ ਹਨ। ਭੋਜਤਾਲ ਦੀ ਰਚਨਾ ਮਾਲਵੇ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਪਰਮਾਰ ਰਾਜਾ ਭੋਜ (1005-1055) ਵਲੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਦੀ ਪੂਰਬੀ ਸਰਹੱਦ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਲਈ ਭੋਪਾਲ (ਉਸਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਵੀ) ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਝੀਲ ਕੋਲਾਨ ਨਦੀ ਦੇ ਪਾਰ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਬੰਨ੍ਹ ਬਣਾ ਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਕੋਲਾਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹਲਲੀ ਨਦੀ ਦੀ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀ ਸੀ; ਭੋਜਤਾਲ ਅਤੇ ਇੱਕ ਡਾਇਵਰਸ਼ਨ ਚੈਨਲ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਦੇ ਨਾਲ, ਕੋਲਾਂ ਨਦੀ ਅਤੇ ਭੋਜਤਾਲ ਦੀ ਉੱਪਰਲੀ ਪਹੁੰਚ ਹੁਣ ਕਾਲੀਆਸੋਤ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਚਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭਦਭਦਾ ਡੈਮ 1965 ਵਿੱਚ ਭੋਜਤਾਲ ਦੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਕੋਨੇ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ; ਇਹ ਹੁਣ ਕਾਲੀਸੋਤ ਨਦੀ ਦੇ ਵਹਾਅ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਲੋਅਰ ਝੀਲ ਨੂੰ 1794 ਵਿੱਚ ਨਵਾਬ ਹਯਾਤ ਮੁਹੰਮਦ ਖਾਨ ਦੇ ਮੰਤਰੀ ਨਵਾਬ ਛੋਟੇ ਖਾਨ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਬਣਵਾਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਇੱਕ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬੰਨ੍ਹ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਅਤੇ ਕੋਲਾਨ ਨਦੀ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਹਿੱਸੇ ਦੁਆਰਾ ਹਲਲੀ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਪਾਤਰਾ ਡਰੇਨ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਾਲੀਆਸੋਤ ਅਤੇ ਹਲਲੀ ਨਦੀਆਂ ਦੋਵੇਂ ਬੇਤਵਾ ਨਦੀ ਦੀਆਂ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀਆਂ ਹਨ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "Bhoj Wetland". Ramsar Sites Information Service. Retrieved 25 ਅਪਰੈਲ 2018.
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ[ਸੋਧੋ]
- ਭੋਜ ਵੈਟਲੈਂਡ ਫੋਟੋ ਲੇਖ
- https://web.archive.org/web/20070303162320/http://www.wwfindia.org/about_wwf/what_we_do/freshwater_wetlands/our_work/ramsar_sites/bhoj_wetland_.cfm ਭੋਜ ਵੈਟਲੈਂਡ (WWF ਭਾਰਤ])
- [1]
23°15′N 77°20′E / 23.25°N 77.34°E23°15′N 77°20′E / 23.25°N 77.34°E{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page