ਮਨਮੋਹਿਨੀ ਦੇਵੀ
ਮਹਾਰਾਣੀ ਖੁਮਨ ਚਾਨੂ ਮਨਮੋਹਿਨੀ ਦੇਵੀ ਮਹਾਰਾਜਾ ਬੀਰਚੰਦਰ ਮਾਨਿਕਿਆ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਕੇ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ ਦੀ ਤੀਜੀ ਮਹਾਰਾਣੀ ਪਤਨੀ ਸੀ। ਉਹ ਇੱਕ ਸਮਕਾਲੀ ਸ਼ਾਹੀ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਮਹਾਰਾਜੇ[1] ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਸਵੈ-ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੀ ਕੋਰੀਓਗ੍ਰਾਫੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਦੀ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਭਾਰਤੀ ਔਰਤ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।[2][3][4][5]
ਜੀਵਨੀ
[ਸੋਧੋ]
ਉਹ ਮਹਾਰਾਜੇ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਤਨੀ ਰਾਣੀ ਨਿੰਗਥਮ ਚਾਨੂ ਭਾਨੂਮਤੀ ਦੀ ਭਤੀਜੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ 13 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ।[6] ਮਹਾਰਾਜੇ ਨੇ ਮੱਠ ਚੌਮੁਹਨੀ ਵਿਖੇ ਜ਼ਮੀਨ ਆਪਣੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਦੇ ਦਿੱਤੀ। ਉਸਨੇ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ ਵਿਖੇ ਮੌਜੂਦਾ ਇਸਕੋਨ ਮੰਦਿਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਮੰਦਰ ਅਤੇ ਇੱਕ 'ਮੰਡਪ' ਵੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ।[7]
ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਹੇਠ ਇੱਕ ਸ਼ਾਹੀ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰ ਬਣ ਗਈ, ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਮਹਿਲ ਵਿੱਚ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਦੋਵੇਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਿਕ ਸੋਸਾਇਟੀ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਜਰਨਲ - ਮਈ 1890 ਦੇ ਅੰਕ ਵਿੱਚ "ਅਗਰਤਾਲਾ ਦੇ ਪੈਲੇਸ ਦਾ ਕੈਮਰਾ ਕਲੱਬ" ਸਿਰਲੇਖ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[8] ਉਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[9][10]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Sinha, Gayatri (7 September 2019). "Maharaja Ram Singh II of Jaipur was a radical pioneer of photography". The Hindu (in Indian English).
- ↑ Bureau (12 April 2018). "DID YOU KNOW India's 1st female photographer was probably from Northeast India!". The Northeast Today (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ).
{{cite news}}:|last=has generic name (help)[permanent dead link] - ↑ "A Woman In 19th Century Bengal Paved The Way For The First Female Photographers In India". homegrown.co.in (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 11 December 2019.
- ↑ "Did you know Kolkata produced the first professional female photographer of India?". Get Bengal. 8 December 2019.
- ↑ Kumar, K. G. Pramod; G, Pramod Kumar K. Posing for Posterity: Royal Indian Portraits (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Lustre Press. ISBN 978-81-7436-878-2.
- ↑ Bureau (2 October 2018). "History of Manipuri Queens in Tripura & their contribution towards development of state". The Northeast Today (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ).
{{cite news}}:|last=has generic name (help)[permanent dead link] - ↑ Singha, Memchaton (31 August 2014). "Matrimonial Alliances between the Royal Houses of Tripura and Manipur in the Days of Monarchy" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Social Science Research Network. SSRN 2489572.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help) - ↑ Bureau (12 April 2018). "DID YOU KNOW India's 1st female photographer was probably from Northeast India!". The Northeast Today (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ).
{{cite news}}:|last=has generic name (help)[permanent dead link] - ↑ Deb Barma, Aloy; Debroy, Prajapita (2022). Cinema as art and popular culture in Tripura: An introduction (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Tribal Research and Cultural Institute. p. 15. ISBN 978-81-958995-0-0. OL 44969662M.
- ↑ Sengupta, Debjani (1988). "Zenana Studio: Early Women Photographers of Bengal, from Taking Pictures: The Practice of Photography by Bengalis, by Siddhartha Ghosh". The Trans-Asia Photography Review. 4 (2). ISSN 2158-2025.