ਮਹਾਰਾਣੀ ਚੱਕਰਵਰਤੀ
ਮਹਾਰਾਣੀ ਚੱਕਰਵਰਤੀ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Maharani Chakravorty; 1937–2015) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਅਣੂ ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1981 ਵਿੱਚ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਦੂਰ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਰੀਕੌਂਬੀਨੈਂਟ ਡੀ.ਐਨ.ਏ. ਤਕਨੀਕਾਂ ਉੱਤੇ ਪਹਿਲਾ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਕੋਰਸ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ।[1]
| ਮਹਾਰਾਣੀ ਚੱਕਰਵਰਤੀ | |
|---|---|
| ਜਨਮ | 1937
ਭਾਗਲਪੁਰ, ਬਿਹਾਰ |
| ਮੌਤ | 2015 (ਉਮਰ 77–78)
ਕੋਲਕਾਤਾ, ਭਾਰਤ |
| ਕੌਮੀਅਤ | ਭਾਰਤੀ |
| ਅਲਮਾ ਮੈਟਰ | ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਕਾਲਜ (ਬੀਐਸਸੀ)
ਰਾਜਾਬਾਜ਼ਾਰ ਸਾਇੰਸ ਕਾਲਜ (ਐਮਐਸਸੀ) ਬੋਸ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ (ਪੀ.ਐਚ.ਡੀ.) |
| ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ | ਦੇਬੀ ਪ੍ਰਸਾਦ ਬਰਮਾ |
| ਅਵਾਰਡ | ਵਾਈ ਐਸ ਨਰਾਇਣ ਰਾਓ ਅਵਾਰਡ, ਜੇ ਸੀ ਸੇਨਗੁਪਤਾ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਅਵਾਰਡ |
ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
ਚੱਕਰਵਰਤੀ ਦਾ ਜਨਮ 1937 ਵਿੱਚ ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਨਾਨੇ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਾਰਨ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਗਣਿਤ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ 1950 ਵਿੱਚ ਮੈਟ੍ਰਿਕ ਕੀਤੀ, ਕੋਲਕਾਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਬੀ.ਐਸ.ਸੀ. ਨਾਲ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ, ਉਸਨੇ ਕਲਕੱਤਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਵੱਕਾਰੀ ਰਾਜਾਬਾਜ਼ਾਰ ਸਾਇੰਸ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਐਮਐਸਸੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਬੋਸ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ, ਕੋਲਕਾਤਾ ਤੋਂ ਪੀਐਚਡੀ ਕੀਤੀ।
ਕਰੀਅਰ ਅਤੇ ਖੋਜ[ਸੋਧੋ]
ਚੱਕਰਵਰਤੀ ਨੇ ਬੋਸ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ, ਕੋਲਕਾਤਾ ਤੋਂ ਡਾ: ਦੇਬੀ ਪ੍ਰਸਾਦ ਬਰਮਾ ਦੀ ਸਲਾਹਕਾਰ ਅਧੀਨ ਮਾਈਕ੍ਰੋਬਾਇਲ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਸੰਸਲੇਸ਼ਣ 'ਤੇ ਪੀਐਚਡੀ ਕੀਤੀ। ਆਪਣੇ ਥੀਸਿਸ ਦੇ ਕੰਮ ਦੇ ਇੱਕ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ, ਉਸਨੇ ਅਜ਼ੋਟੋਬੈਕਟਰ ਵਾਈਨਲੈਂਡੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਕਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸੈੱਲ ਮੁਕਤ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਸੰਸਲੇਸ਼ਣ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਨਿਊਯਾਰਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਮੈਡੀਸਨ ਵਿੱਚ ਬੀ ਐਲ ਹੋਰੇਕਰ ਦੀ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਵਿੱਚ ਐਨਜ਼ਾਈਮ ਕੈਮਿਸਟਰੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪੋਸਟ-ਡਾਕਟੋਰਲ ਸਿਖਲਾਈ ਕੀਤੀ। ' ਬੈਕਟੀਰੀਅਲ ਜੈਨੇਟਿਕਸ ਅਤੇ ਵਾਇਰੋਲੋਜੀ ' ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਿਖਲਾਈ ਕੋਲਡ ਸਪਰਿੰਗ ਹਾਰਬਰ ਲੈਬਾਰਟਰੀ, ਲੋਂਗ ਆਈਲੈਂਡ, ਯੂਐਸਏ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।[2] 1968 ਤੋਂ 1969 ਤੱਕ, ਉਸਨੇ ਪ੍ਰੋ. ਮਾਈਰੋਨ ਲੇਵਿਨ ਮਨੁੱਖੀ ਜੈਨੇਟਿਕਸ ਵਿਭਾਗ, ਐਨ ਆਰਬਰ, ਮਿਸ਼ੀਗਨ, ਯੂ.ਐਸ.ਏ. ਉਸਨੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸਾਲਮੋਨੇਲਾ ਟਾਈਫਿਮੂਰੀਅਮ ਦੀ ਝਿੱਲੀ ਦਾ ਕੰਪਲੈਕਸ 1000S ਦੇ ਸੈਡੀਮੈਂਟੇਸ਼ਨ ਸਥਿਰਤਾ ਵਾਲਾ, ਨਾ ਸਿਰਫ ਡੀਐਨਏ ਸੰਸਲੇਸ਼ਣ ਦਾ ਸਥਾਨ ਹੈ ਬਲਕਿ ਆਰਐਨਏ ਸੰਸਲੇਸ਼ਣ ਦਾ ਵੀ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਖੋਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਆ ਗਈ ਅਤੇ ਬੋਸ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ। ਉਸਨੇ ਯੂਨੀਸੈਲੂਲਰ ਜੀਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮੈਟਾਬੋਲਿਜ਼ਮ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ 'ਤੇ ਖੋਜ ਕੀਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਬਨਾਰਸ ਹਿੰਦੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਬਾਇਓਕੈਮਿਸਟਰੀ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ। BHU ਵਿਖੇ, ਉਸਨੇ ਲਾਈਸੋਜਨੀ ਤੋਂ ਗੁਜ਼ਰ ਰਹੇ ਸੈੱਲਾਂ ਅਤੇ ਲਾਈਸਿਸ ਤੋਂ ਗੁਜ਼ਰ ਰਹੇ ਸੈੱਲਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਬਾਇਓਕੈਮੀਕਲ ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਖੋਜ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਇਆ ਕਿ ਵਾਇਰਲ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਸੰਸਲੇਸ਼ਣ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਦੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਖੋਜ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਐਸ. ਟਾਈਫਿਮੂਰੀਅਮ ਦੇ ਇੱਕ RNase I ਦੀ ਕਮੀ ਵਾਲੇ ਮਿਊਟੈਂਟ ਨੂੰ ਅਲੱਗ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਮੌਤ[ਸੋਧੋ]
ਚੱਕਰਵਰਤੀ ਦੀ 2015 ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਸਾਥੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਦੇਬੀ ਪ੍ਰਸਾਦ ਬਰਮਾ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਦੋ ਬੱਚੇ ਹਨ।
ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ[ਸੋਧੋ]
- ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਮੈਡੀਕਲ ਸਾਇੰਸਿਜ਼, BHU (1975-76) ਦਾ ਮੈਰਿਟ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ
- ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਮੈਡੀਕਲ ਸਾਇੰਸਿਜ਼, BHU (1979) ਦਾ ਸਰਵੋਤਮ ਖੋਜ ਪੁਰਸਕਾਰ
- ICMR ਦੁਆਰਾ ਕਸ਼ਣਿਕਾ ਓਰੇਸ਼ਨ ਅਵਾਰਡ (1979)
- ICMR ਦੁਆਰਾ YS ਨਰਾਇਣ ਰਾਓ ਅਵਾਰਡ (1981)
- ਮੈਡੀਕਲ ਕੌਂਸਲ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਦੁਆਰਾ ਹਰੀ ਓਮ ਆਸ਼ਰਮ ਅਲੇਮਬਿਕ ਰਿਸਰਚ ਅਵਾਰਡ (1981)
- ਜੇਸੀ ਸੇਨਗੁਪਤਾ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਅਵਾਰਡ
- INSA ਦਾ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਦਰਸ਼ਨ ਰੰਗਨਾਥਨ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਅਵਾਰਡ (2007)।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Chakravorthy, Maharani. "Why and how I became a scientist" (PDF). Lilavati's daughters. Retrieved 25 November 2012.
- ↑ "Author Profile : Maharani Chakraborthy". Pearson. Retrieved 25 November 2012.