ਮਾਂ ਤਾਰਿਣੀ
ਮਾਂ ਤਾਰਿਣੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਅਤੇ ਓਡੀਆ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੇਵਤਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਅਸਥਾਨ ਘਾਟਗਾਓਂ, ਕੇਓਂਝਾਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਉੜੀਸਾ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੈ।
ਮਾਂ ਤਾਰਿਣੀ ਦੀ ਧਾਰਨਾ
[ਸੋਧੋ]ਮਾਂ ਤਾਰਿਣੀ ਓਡੀਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਤੰਤਰ ਪੀਠਾਂ ਜਾਂ ਤੀਰਥਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੇਵਤਾ ਹੈ। ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਉਤਪੱਤੀ ਜਾਂ ਧਰਤੀ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਇੱਕ ਮਾਦਾ ਮੂਰਤ ਵਜੋਂ ਉਸ ਦੀ ਪੂਜਾ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਓਡੀਸ਼ਾ ਵਿੱਚ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਬਾਇਲੀ ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਉੱਚ ਘਣਤਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਹਿੰਦੂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਕਬੀਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੂਪਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚੱਟਾਨਾਂ, ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਤਣੇ, ਨਦੀਆਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਵਿਆਪਕ ਹੈ।
ਮਾਂ ਤਾਰਿਣੀ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਦੋ ਵੱਡੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਾਲੇ ਲਾਲ ਚਿਹਰੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਨੱਕ ਅਤੇ ਤਿਲਕ ਲਈ ਇੱਕ ਸੰਕੇਤ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੁੱਢਲੀ ਧਾਰਨਾ ਕਬਾਇਲੀ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰਸਮਾਂ ਦੀ ਸਾਦਗੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਲਾਲ ਰੰਗ ਦਾ ਕਾਰਨ ਲੋਹੇ ਦੇ ਧਾਤ ਜਾਂ ਗੈਗਰ ਤੋਂ ਬਣੇ ਰੰਗਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਪੂਜਾ ਦੀਆਂ ਪਵਿੱਤਰ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਨੂੰ ਮਸਹ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਜਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਬੈਕਗ੍ਰਾਉਂਡ ਵਿੱਚ ਅਲੰਕਾਰਿਤ ਅੱਖਰਾਂ ਦਾ ਅਰਥ ਓਡੀਆ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ "ਮਾਂ" ਜਾਂ ਮਾਤਾ ਹੈ। ਉਹ ਬਹੁਤ ਬਾਅਦ ਦੇ ਜੋੜ ਸਨ ਹਾਲਾਂਕਿ ਓਡੀਆ ਲਿਪੀ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਥੋੜੀ ਬਦਲ ਗਈ ਸੀ।
ਇਸ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਹ ਕਾਲੀਘਾਟ ਵਿਖੇ ਦੇਵੀ ਕਾਲੀ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਮਿਲਦੀ ਜੁਲਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਦੋਵੇਂ ਇੱਕੋ ਬ੍ਰਹਮਤਾ ਦੇ ਰੂਪ ਹਨ, ਕਾਲੀ ਮੌਤ ਅਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਦੀ ਦੇਵੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਮਾਂ ਤਾਰਿਣੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ। ਕਾਲੀ ਦੇ ਦੋ ਨਾਮ ਮਾਂ ਤਾਰਾ ਅਤੇ ਮਾਂ ਤਾਰਿਣੀ ਹਨ। ਮਾਂ ਤਾਰਾ ਤਾਰਿਣੀ ਦਾ ਪਹਾੜੀ ਅਸਥਾਨ, ਓਡੀਸ਼ਾ ਦੇ ਗੰਜਮ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿੱਚ ਆਦਿ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਛਾਤੀ ਦਾ ਅਸਥਾਨ, ਕਾਲੀ ਅਤੇ ਤਾਰਿਣੀ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਾਂ ਤਾਰਾ ਤਾਰਿਣੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜ
[ਸੋਧੋ]ਤੰਤਰ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਤਕਲ, ਇੱਕ ਤੱਟਵਰਤੀ ਰਾਜ ਜੋ ਕਿ ਪੁਰਾਣੇ ਕਲਿੰਗਾ ਤੋਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਵਿੱਚ ਤੰਤਰ ਦੇ ਅਭਿਆਸ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਸਥਾਨ ਅਤੇ ਖੇਤਰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮਾਂ ਤਾਰਿਣੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੇਵਤਾ ਹੈ।
ਬਲਿਦਾਨ - ਮਨੁੱਖ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ
[ਸੋਧੋ]ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਬਲੀਆਂ ਚੜ੍ਹਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹੀ ਸੱਚ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅਸਾਮ, ਉੜੀਸਾ ਅਤੇ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪ੍ਰਥਾ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਾਇਮ ਰਹੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਮਨੁੱਖੀ ਬਲੀਦਾਨਾਂ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧਿਕ, ਛੁੱਟ-ਪੁਟ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਬੀਲੇ ਕਈ ਵਾਰ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਕੁਆਰੀਆਂ ਦੀ ਬਲੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਮੱਝਾਂ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਬਲੀ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਕੁਝ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿਚ ਅਜੇ ਵੀ ਬੱਕਰੀਆਂ ਦੀ ਬਲੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
[ਸੋਧੋ]- ਮਾਂ ਤਾਰਿਣੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਪੰਨਾ
- ਮਾਂ ਤਰੈਣੀ ਦੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ Archived 2020-07-29 at the Wayback Machine.