ਮਾਸਟਰ ਮਿੱਤਰਸੇਨ
ਮਿੱਤਰਸੇਨ ਥਾਪਾ ਮਗਰ (29 ਦਸੰਬਰ 1895 – 7 ਅਪ੍ਰੈਲ 1946), ਮਾਸਟਰ ਮਿੱਤਰਸੇਨ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਮਸ਼ਹੂਰ, ਇੱਕ ਨੇਪਾਲੀ ਲੋਕ ਗਾਇਕ, ਗੀਤਕਾਰ, ਨਾਟਕਕਾਰ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਸੇਵਕ ਸੀ।[1][2][3][4] ਉਸਨੇ ਨੇਪਾਲੀ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਉਥਾਨ ਲਈ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਫੌਜ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ। ਨੇਪਾਲੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ।[5]
ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਉਸਦਾ ਜਨਮ ਭਾਗਸੂ ਛਾਉਣੀ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 29 ਦਸੰਬਰ 1895 ਨੂੰ ਪਿਤਾ ਮਨਬੀਰਸੇਨ ਥਾਪਾ ਮਗਰ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਰਾਧਾ ਥਾਪਾ ਮਗਰ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਾਦਾ ਸੁਰੇਂਦਰਸੇਨ ਥਾਪਾ ਸਨ। ਉਸ ਦਾ ਜੱਦੀ ਘਰ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਪਰਬਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਰਾਖੂ ਪੁਲਾ ਵਿੱਚ ਸੀ।[6] ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਸੀ ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਦਿਗਵਿਜੇ ਸੇਨ ਥਾਪਾ ਸੀ।
ਸਿੱਖਿਆ
[ਸੋਧੋ]ਭਾਗਸੂ ਛਾਉਣੀ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਕੋਈ ਸਕੂਲ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਲੈਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਤੋਂ ਪੰਜ ਮੀਲ ਦੂਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ 8 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਭਾਨੁਭਕਤ ਦੁਆਰਾ ਅਨੁਵਾਦਿਤ ਰਾਮਾਇਣ ਸਿੱਖੀ।[7]
ਫੌਜੀ ਖਿਦਮਤ
[ਸੋਧੋ]ਜਦੋਂ ਉਹ 16 ਸਾਲ ਦਾ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਉਹ 1/1 ਗੋਰਖਾ ਰਾਈਫਲਜ਼ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸ ਦੇ ਪੂਰਵਜ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਇਸੇ ਯੂਨਿਟ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਉਸਨੇ 1914 ਵਿੱਚ ਫਰਾਂਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਬਟਾਲੀਅਨ ਨਾਲ ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਉਸਨੇ 1920 ਵਿੱਚ ਫੌਜੀ ਸੇਵਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ। ਉਸਦੀ ਰੁਚੀ ਸਮਾਜ ਸੇਵਕ ਬਣਨਾ ਅਤੇ ਨੇਪਾਲੀ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਬਿਹਤਰੀ ਲਈ ਆਪਣਾ ਬਾਕੀ ਜੀਵਨ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਨਾ ਸੀ।[8]
ਸੰਗੀਤ ਯੋਗਦਾਨ
[ਸੋਧੋ].jpg)
ਉਸਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ ਜਿੱਥੇ ਨੇਪਾਲੀ ਲੋਕ ਉਸਦੇ ਹਾਰਮੋਨੀਅਮ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਸਦੇ ਲੋਕ ਗੀਤ ਨੇਪਾਲੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਏ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗੀਤ ਹਨ: Lahure ko relimai fashainai ramro... Lahure ko relimai fashainai ramro... Lahure ko relimai fashainai ramro... , Dhaan ko baalaa jhulyo hajur dashain ramailo, Malai khutrukkai paryo jethan timro bahini le.... ਆਦਿ। ਉਸਨੇ ਨੇਪਾਲੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ 24 ਡਿਸਕ ਰਿਕਾਰਡ ਜਾਂ 97 ਗੀਤ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ।[9] ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਗਾਇਕ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਾਟਕ, ਕਹਾਣੀ, ਨਾਵਲ, ਲੇਖ, ਕਵਿਤਾ ਆਦਿ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ।
ਨੇਪਾਲੀ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਮਹਾਨ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਨੇਪਾਲ ਸਰਕਾਰਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਉਸਦੀ ਫੋਟੋਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਡਾਕ ਟਿਕਟਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ।[10] ਨੇਪਾਲੀ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮਿੱਤਰਸੇਨ ਅਕੈਡਮੀ ਵੀ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਮਾਸਟਰ ਮਿੱਤਰਸੇਨ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਅਮਰ ਰਹੇ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "Master Mitrasen Thapa Magar". www.saavn.com. Retrieved 30 July 2017.
- ↑ "Khutrukai Paryo Jethan (Adhunik) by Master Mitrasen Thapa Magar on Apple Music". iTunes. Retrieved 30 July 2017.
- ↑ Manch, Nepal Magar Sangh Gulmi-kathmandu Samparka (28 March 2013). "नेपाल मगर सघं-गुल्मी काठमान्डौ सम्पर्क समिती : Brief History of Magars in Nepal (with 1st Boxer of Nepal Dal Bdr Rana from Arkhale, Gulmi)". नेपाल मगर सघं-गुल्मी काठमान्डौ सम्पर्क समिती. Retrieved 30 July 2017.
- ↑ Administrator. "'मलाई खुत्रुक्कै पार्यो जेठान तिम्रो बैनीले'- नेपाली लोकगीत संगितका अमर स्रस्टा मास्टर मित्रसेनको ११८ औं जन्मोत्सब | literature". www.usnepalonline.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). Archived from the original on 19 ਨਵੰਬਰ 2018. Retrieved 30 July 2017.
- ↑ "TRIBUTE: Master Mitrasen Thapa (1895 -1946)". वीर गोरखा. Archived from the original on 31 ਜੁਲਾਈ 2017. Retrieved 30 July 2017.
- ↑ Harsha Bahadur Budha Magar, p.7.
- ↑ Harsha Bahadur Budha Magar, p. 11.
- ↑ Harsha Bahadur Budha Magar, pp. 13–14.
- ↑ Harsha Bahadur Budha Magar, p. 42.
- ↑ Himal Khabarpatrika. Kathmandu, Nepal. 1–16 September 2010. p.62.
ਸੂਤਰਾਂ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ
[ਸੋਧੋ]- ਹਰਸ਼ ਬਹਾਦੁਰ ਬੁੱਢਾ ਮਗਰ (1999) ਮਾਸਟਰ ਮਿੱਤਰਸੇਨ ਥਾਪਾ ਮਗਰ । ਕਾਠਮੰਡੂ: ਪੁਸ਼ਪਾਵਤੀ ਬੁਢਾ ਮਗਰ