ਮੰਦਾਰਿਨ ਭਾਸ਼ਾ

ਮੰਦਾਰਿਨ
ਸਰਲ ਚੀਨੀ: 官话; ਰਿਵਾਇਤੀ ਚੀਨੀ: 官話; ਪਿਨਯਿਨ: Guānhuà
Guānhuà (ਮੰਦਾਰਿਨ) ਚੀਨੀ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ (ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਸਧਾਰਨ ਚੀਨੀ, ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਰਵਾਇਤੀ ਚੀਨੀ)
ਇਲਾਕਾ	ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮੀ ਚੀਨ (see also ਸਟੈਂਡਰਡ ਚੀਨੀ)
ਮੂਲ ਬੁਲਾਰੇ	960 ਮਿਲਿਅਨ
ਭਾਸ਼ਾਈ ਪਰਿਵਾਰ	ਸਿਨੋ- ਤਿੱਬਤੀਅਨ ਸਿੰਨਟਿਕ]] ਚੀਨੀ ਮੰਦਾਰਿਨ
ਮੁੱਢਲੇ ਰੂਪ:	ਪੁਰਾਣੀ ਚੀਨੀ ਮੱਧ ਚੀਨੀ ਪੁਰਾਣੀ ਮੰਦਾਰਿਨ ਮੰਦਾਰਿਨ
ਮਿਆਰੀ ਰੂਪ	ਆਮ ਚੀਨੀ (Putonghua, Guoyu)
ਉੱਪ-ਬੋਲੀਆਂ	ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਬੀਜਿੰਗ ਜੀ-ਲੂ ਜਿਯਾਓ-ਲਿਆਓ ਲੋਅਰ ਯਾਂਗਤਜ਼ੀ ਕੇਂਦਰੀ ਮੈਦਾਨ ਲਾਨ-ਯਿਨ ਦੱਖਣ ਪੱਛਮੀ ਜਿਨ (ਕਈ ਵਾਰ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਸਮੂਹ) ਹੁਈਜ਼ਹੂ (ਵਿਵਾਦਿਤ)
ਬੋਲੀ ਦਾ ਕੋਡ
ਆਈ.ਐਸ.ਓ 639-3	cmn
ਭਾਸ਼ਾਈਗੋਲਾ	79-AAA-b
Mandarin area in China and Taiwan, with Jin (sometimes treated as a separate group) in light green

ਮੰਦਾਰਿਨ ਚੀਨੀ
ਰਵਾਇਤੀ ਚੀਨੀ	官話
ਸਧਾਰਨ ਚੀਨੀ	官话
Literal meaning	officials' speech
Transcriptions Mandarin Hanyu Pinyin Guānhuà Wade–Giles Kuan1-hua4
ਉੱਤਰੀ ਚੀਨੀ
ਚੀਨੀ	北方話
Literal meaning	Northern speech
Transcriptions Mandarin Hanyu Pinyin Běifānghuà Wade–Giles Pei3-fang1-hua4

ਮੰਦਾਰਿਨ ਭਾਸ਼ਾ (ਸਧਾਰਨ ਚੀਨੀ: 官 官; ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਚੀਨੀ: 官 話; ਪਿਨਯਿਨ: ਗੁਆਂਹਆ: ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ: "ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਬੋਲੀ") ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੀਆਂ ਬੋਲੀਆਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਬੀਜਿੰਗ ਦੀ ਬੋਲੀ, ਸਟੈਂਡਰਡ ਮੰਦਾਰਿਨ ਜਾਂ ਸਟੈਂਡਰਡ ਚਾਈਨੀਜ਼ ਦਾ ਆਧਾਰ ਸ੍ਰੋਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੰਦਾਰਿਨ ਬੋਲੀ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰੀ ਉੱਤਰੀ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ (北方 话; běifānghuà) ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤੀਆਂ ਸਥਾਨਕ ਮੰਦਾਰਿਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਇਕਸਾਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਫਿਰ ਵੀ, ਮੰਦਾਰਿਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਸੂਚੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮੂਲ ਬੁਲਾਰਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ (ਲਗਪਗ ਇੱਕ ਅਰਬ) ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਪਹਿਲੇ ਨੰਬਰ ਤੇ ਹੈ।

ਮੰਦਾਰਿਨ ਸੱਤ ਜਾਂ ਦਸ ਚੀਨੀ ਬੋਲੀ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਭਾਸ਼ਾ ਸਮੂਹ ਹੈ, ਜੋ ਵੱਡੇ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਚੀਨੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ 70 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਮੰਦਾਰਿਨ ਹੈ। ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਯੂਨਾਨ ਤੋਂ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਜ਼ੀਨਜਿੰਗ ਤੱਕ ਅਤੇ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਹੇਲੋਂਗਜੀਆਗ ਤਕ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮੰਦਾਰਿਨ ਭਾਸ਼ਾ ਸਮੂਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉੱਤਰੀ ਚੀਨ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸਫ਼ਰ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਸਾਨੀ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੰਦਾਰਿਨ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਚਾਰ ਟੋਨ ਹਨ। ਮੱਧ ਚੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਡੱਕਵੇਂ ਵਿਅੰਜਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਇਬ ਹੋ ਗਏ ਹਨ, ਪਰ ਕੁਝ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫਾਈਨਲ ਗਲੋਟਲ ਸਟਾਪ ਵਜੋਂ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਬੀਜਿੰਗ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸਮੇਤ ਕਈ ਮੰਦਾਰਿਨ ਕਿਸਮਾਂ, ਰੈਟ੍ਰੋਫੈਕਸ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਵਿਅੰਜਨ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਦੱਖਣੀ ਬੋਲੀ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਇਬ ਹੋ ਗਏ ਹਨ।

ਨਾਮ

ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸ਼ਬਦ "ਮੈਂਡਰਿਨ" (ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਮੰਤਰ ਤੋਂ, ਮੱਲੀ ਮਰੇਰਟੀ ਤੋਂ, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਮੰਤਰ ਤੋਂ, ਭਾਵ "ਮੰਤਰੀ ਜਾਂ ਸਲਾਹਕਾਰ") ਦਾ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਿੰਗ ਅਤੇ ਕਿੰਗ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮੁਢਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਅਕਸਰ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੀਆਂ ਸਨ, ਇਹਨਾਂ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਨੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਉੱਤਰੀ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਕੋਇਨੇ ਭਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਸੰਚਾਰ ਕੀਤਾ। ਜਦੋਂ 16 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਜੈਸੂਇਟ ਮਿਸ਼ਨਰੀਆਂ ਨੇ ਇਹ ਮਿਆਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸਿੱਖੀ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸਦਾ ਚੀਨੀ ਨਾਮ ਗੁਆਨਹੂਆ (官 话 / 官 話), ਜਾਂ "ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ" ਤੋਂ "ਮੈਂਡਰਿਨ" ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ।

ਧੁਨੀ ਵਿਉਂਤ

ਉਚਾਰ ਖੰਡ ਵਿੱਚ ਜਿਆਦਾਤਰ ਇੱਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਵਿਅੰਜਨ, ਇੱਕ ਗਲਾਈਡ, ਇੱਕ ਸ੍ਵਰ, ਇੱਕ ਫਾਈਨਲ ਅਤੇ ਟੋਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਿਯਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸੰਭਵ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਰ ਸ਼ਬਦ-ਰੂਪ ਮੰਦਾਰਿਨ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਨਿਯਮ ਕੁਝ ਧੁਨਾਂ ਨੂੰ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਕੁਝ ਸੌ ਵੱਖਰੇ ਸਿਲੇਬਲ ਹੀ ਹਨ।

ਆਰੰਭਿਕ

ਇੱਕ ਮੰਦਾਰਿਨ ਬੋਲੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੰਕੇਤ ਇਹ ਹਨ:

	ਲੇਬੀਅਲ	ਐਪੀਕਲ	ਰੈਟਰੋਫਲੈਕਸ	ਪਲਾਟਲ	ਵੇਲਰ
ਡੱਕਵੇਂ	/p/ ⟨b⟩	/t/ ⟨d⟩			/k/ ⟨g⟩
	/pʰ/ ⟨p⟩	/tʰ/ ⟨t⟩			/kʰ/ ⟨k⟩
ਨਾਸਕੀ	/m/ ⟨m⟩	/n/ ⟨n⟩			/ŋ/
ਐਫਰੀਕੇਟ		/t͡s/ ⟨z⟩	/ʈ͡ʂ/ ⟨zh⟩	/t͡ɕ/ ⟨j⟩
		/t͡sʰ/ ⟨c⟩	/ʈ͡ʂʰ/ ⟨ch⟩	/t͡ɕʰ/ ⟨q⟩
ਠੋਸ	/f/ ⟨f⟩	/s/ ⟨s⟩	/ʂ/ ⟨sh⟩	/ɕ/ ⟨x⟩	/x/ ⟨h⟩
ਸੋਨੋਰੈਂਟ	/w/	/l/ ⟨l⟩	/ɻ ~ ʐ/ ⟨r⟩	/j/