ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ

ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ।

ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ ਦੀ ਸੰਖੇਪ 'ਚ ਜਾਣਕਾਰੀ :- ਰਾਗ - ਬੈਰਾਗੀ

ਥਾਟ- ਭੈਰਵ

ਸਮਾਂ-ਦਿਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪਹਿਰ (ਸਵੇਰੇ 6 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 9 ਵਜੇ ਤੱਕ)

ਅਰੋਹ- ਸ ਰੇ ਮ ਪ ਨੀ ਸੰ

ਅਵਰੋਹ-ਸੰ ਨੀ ਪ ਮ ਰੇ ਸ

ਪਕੜ- ਨੀ ਰੇ ਮ ਪ, ਨੀ ਪ, ਨੀ ਮ ਰੇ

ਵਾਦੀ- ਮਧ੍ਯਮ(ਮ)

ਸੰਵਾਦੀ-ਸ਼ਡਜ(ਸ)

ਸਮਾਨਾਰਥੀ-ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ ਭੈਰਵ

ਮਿਲਦਾ ਜੁਲਦਾ ਰਾਗ - ਰੇਵਤੀ (ਕਰਨਾਟਿਕ)

ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ ਦੀ ਵਿਸਤਾਰ 'ਚ ਜਾਣਕਾਰੀ :-

ਸੁਰ	ਗੰਧਾਰ (ਗ) ਅਤੇ ਧੈਵਤ(ਧ) ਵਰਜਿਤ ਰਿਸ਼ਭ (ਰੇ) ਅਤੇ ਨਿਸ਼ਾਦ (ਨੀ) ਕੋਮਲ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਸੁਰ ਸ਼ੁੱਧ
ਜਾਤੀ	ਔਡਵ-ਔਡਵ
ਥਾਟ	ਭੈਰਵ
ਵਾਦੀ	ਮਧ੍ਯਮ(ਮ)
ਸੰਵਾਦੀ	ਸ਼ਡਜ(ਸ)
ਸਮਾਂ	ਦਿਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪਹਿਰ
ਠੇਹਿਰਾਵ ਦੇ ਸੁਰ	ਸ; ਰੇ ;ਮ ; ਪ
ਮੁੱਕ ਅੰਗ	ਮ ਪ ਨੀ ਪ ਮ ਰੇ ; ਰੇ ਪ ਮ ਰੇ ਸ ; ਨੀ(ਮੰਦਰ)ਸ ਰੇ ਸ ;
ਅਰੋਹ	ਸ ਰੇ ਮ ਪ ਨੀ ਸੰ
ਅਵਰੋਹ	ਸੰ ਨੀ ਪ ਮ ਰੇ ਸ
ਪਕੜ	ਨੀ ਰੇ ਮ ਪ, ਨੀ ਪ, ਨੀ ਮ ਰੇ

ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ

• ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਿਤਾਰ ਵਾਦਕ ਪੰਡਿਤ ਰਵੀ ਸ਼ੰਕਰ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
• ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਧੁਰ ਅਤੇ ਦਿਲ ਅਤੇ ਕੰਨਾਂ ਨੂੰ ਲੁਭਾਵਣ ਵਾਲਾ ਰਾਗ ਹੈ।
• ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ ਭਗਤੀ ਭਾਵ ਰਸ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਤੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ਾਂਤ ਸੁਭਾ ਵਾਲਾ ਰਾਗ ਹੈ।
• ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਜ਼ਾਦ ਸੁਭਾ ਵਾਲਾ ਰਾਗ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਰਾਗ ਨੂੰ ਤਿੰਨਾਂ ਸਪਤਕਾਂ ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਾਦੀ ਨਾਲ ਗਾਇਆ-ਵਜਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
• ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਜਾਹਿਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਰਾਗ ਭੈਰਵ ਥਾਟ ਦਾ ਰਾਗ ਹੈ।
• ਬੈਰਾਗੀ (ਰਾਗ) , ਜਿਸ ਨੂੰ ਬੈਰਾਗ ਭੈਰਵ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਧੁਰ ਰਾਗ ਹੈ।

ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੁਰ ਸੰਗਤੀਆਂ ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ ਦਾ ਸਰੂਪ ਦਰਸ਼ਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ -

• ਨੀ(ਮੰਦਰ) ਸ ਰੇ ਮ ਪ ਨੀ  ;
• ਮ ਨੀ ਪ ;ਨੀ ਪ ਮ ਪ ਰੇ ;
• ਨੀ(ਮੰਦਰ) ਸ ਰੇ ਮ ਪ ਨੀ ਪ ;
• ਮ ਪ ਨੀ ਨੀ ਸੰ ;ਨੀ ਪ ਨੀ ਸੰ ਰੇੰ ਸੰ ;
• ਰੇੰ ਸੰ ਨੀ ਰੇ ਸੰ ਨੀ ਪ ਮ ;
• ਪ ਮ ਰੇ ਸ ; ਨੀ(ਮੰਦਰ) ਸ ਰੇ ਸ

ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤ (ਹਿੰਦੀ)

ਗੀਤ	ਸੰਗੀਤਕਾਰ/ ਗੀਤਕਾਰ	ਗਾਇਕ/ ਗਾਇਕਾ	ਫਿਲਮ/ਸਾਲ
ਹਕ਼ ਅਲੀ (ਕ਼ਵ੍ਵਾਲੀ)	ਖ਼ਯ੍ਯਾਮ/ ਨਿਦਾ ਫ਼ਾਜ਼ਲੀ	ਨੁਸਰਤ ਫ਼ਤੇਹ ਅਲੀ ਖਾਨ/ ਮੁਜਾਹਦ ਅਲੀ	ਨਾਖੁਦਾ / 1981
ਤੇਰੇ ਬਿਨਾ ਜਿਯਾ ਨਾ ਲਾਗੇ	ਸ਼ੰਕਰ ਜੈ ਕਿਸ਼ਨ/ਰਾਜੇਂਦਰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ	ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ	ਪਰਦੇ ਕੇ ਪੀਛੇ / 1971