ਰਾਗ ਭੈਰਵੀ

ਰਾਗ ਭੈਰਵੀ
ਥਾਟ	ਭੈਰਵੀ
ਅਰੋਹ	ਸਾ ਰੇ ਗਾ ਮਾ ਪਾ ਧਾ ਨੀ ਸਾ
ਅਵਰੋਹ	ਸਾ ਨੀ ਧਾ ਪਾ ਮਾ ਗਾ ਰੇ ਸਾ
ਪਕੜ	ਨੀ ਰੇ ਗਾ ਮਾ ਪਾ ਮਾ ਗਾ ਰੇ ਸ
ਵਾਦੀ	ਗਾ
ਸੰਵਾਦੀ	ਨਿ
ਪਰਹਾਰ (ਸਮਾਂ)	ਸ਼ਾਮ (ਪ੍ਰਾਥਮ ਪਰਹਾਰ)

ਰਾਗ ਭੈਰਵੀ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ -

'ਰੇ ਗ ਧ ਨਿ ਕੋਮਲ ਰਾਖਤ, ਮਾਨਤ ਮਧਯਮ ਵਾਦੀ ।

ਪ੍ਰਾਤ: ਸਮਯ ਜਾਤੀ ਸੰਪੂਰਨ, ਸੋਹਤ ਸਾ ਸੰਵਾਦੀ ॥'

ਇਸ ਰਾਗ ਦੀ ਉਤਪੱਤੀ ਠਾਠ ਭੈਰਵੀ ਤੋਂ ਮੰਨੀ ਗਈ ਹੈ । ਇਸ ਵਿੱਚ ਨੀ ਗਾ ਧਾ ਅਤੇ ਨਿ, ਕੋਮਲ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮ ਨੂੰ ਵਾਦੀ ਅਤੇ ਸਾ ਨੂੰ ਸੰਵਾਦੀ ਸਵਰ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਗਾਇਨ ਸਮਾਂ ਸਵੇਰ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੈ।

ਮੱਤਭੇਦ - ਇਸ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਪ ਸਾ ਪਰ ਬਹੁਤੇ ਮ – ਸਾ ਵਾਦੀ ਸੰਵਾਦੀ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ।

ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ

੧. ਇਹ ਇੱਕ ਅਤਿਅੰਤ ਮਧੁਰ ਰਾਗ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਰਨ ਇਸਨੂੰ ਸਿਰਫ ਸਵੇਰ ਸਮੇਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਹਰ ਸਮੇਂ ਗਾਉਂਦੇ ਵਜਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਰੇ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਇਸ ਰਾਗ ਨਾਲ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਸੀ ਬਣ ਗਈ ਹੈ।

੨. ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਇਸ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਬਾਰ੍ਹਾਂ ਸਵਰ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਲੱਗੇ ਹਨ, ਭਲੇ ਹੀ ਇਸਦੇ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁੱਧ ਨੀ, ਗ, ਧ, ਨੀ ਲਗਾਉਣਾ ਵਰਜਿਤ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

੩. ਇਸ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਜੁਲਦਾ ਰਾਗ ਹੈ - ਬਿਲਾਸਖਾਨੀ ਤੋੜੀ ।

• ਆਰੋਹ - ਸਾ ਰੇ ਗਾ ਮਾ ਪਾ ਧਾ ਨੀ ਸਾ ।

• ਅਵਰੋਹ - ਸਾ ਨੀ ਧਾ ਪਾ ਮਾ ਗਾ ਰੇ ਸਾ ।

• ਪਕੜ - ਨੀ ਰੇ ਗਾ ਮਾ ਪਾ ਮਾ ਗਾ ਰੇ ਸ । ( ॒ = ਮੰਦ੍ਰ ਸਵਰ )