ਰੁਡਯਾਰਡ ਕਿਪਲਿੰਗ
ਰੁਡਯਾਰਡ ਕਿਪਲਿੰਗ |
|---|
ਰੂਡਿਆਰਡ ਕਿਪਲਿੰਗ (30 ਦਸੰਬਰ 1865 - 18 ਜਨਵਰੀ 1936)[1] ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਕਵੀ ਸਨ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ, ਕਿਪਲਿੰਗ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਦ ਜੰਗਲ ਬੁੱਕ (1894) (ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਿਹ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਿੱਕੀ-ਟਿੱਕੀ-ਤਵੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ), ਕਿਮ 1901 (ਸਾਹਸ ਦੀ ਕਹਾਣੀ), ਦ ਮੈਨ ਹੂ ਵੁਡ ਬੀ ਕਿੰਗ (1888) ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮੰਡਾਲਏ (1890), ਗੰਗਾ ਦੀਨ (1890), ਅਤੇ ਇਫ - (1910) ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ, ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲਘੂ ਕਹਾਣੀ ਦੀ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਾਢਕਾਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਬਾਲ-ਸਾਹਿਤ ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਿਕ ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਹਨ।
19 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਅਤੇ 20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਕਿਪਲਿੰਗ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੇ ਗਦ ਅਤੇ ਪਦ ਦੋਨਾਂ ਵਿੱਚ ਅਤਿ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰੇ ਲੇਖਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਲੇਖਕ ਹੈਨਰੀ ਜੇਮਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ ਹੈ: ਮੇਰੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਗਿਆਤ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਪਲਿੰਗ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਤਿਭਾ-ਪੂਰਨ ਵਿਅਕਤੀ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਪ੍ਰਬੁੱਧਤਾ ਤੋਂ ਸਾਫ਼ ਸੀ) ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। 1907 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਲੇਖਕ ਬਣੇ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਇਨਾਮ ਮਿਲਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅੱਜ ਤੱਕ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਜਵਾਨ ਲੇਖਕ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਸਨਮਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪੋਇਟ ਲੌਰਿਏਟਸ਼ਿਪ ਅਤੇ ਕਈ ਮੌਕਿਆਂ ਉੱਤੇ ਨਾਇਟਹੁਡ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਲੇਕਿਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭ ਨੂੰ ਕਬੂਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਰਾਜਨੀਤਕ ਅਤੇ ਸਾਮਾਜਕ ਪਰਿਵੇਸ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕਿਪਲਿੰਗ ਦੀ ਉੱਤਰਵਰਤੀ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਠਾ ਬਦਲ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਜਿਸਦੇ ਪਰਿਣਾਮ ਸਰੂਪ 20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਵਿਚਾਰ ਜਾਰੀ ਸੀ। ਜਵਾਨ ਜਾਰਜ ਓਰਵੇਲ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਦਾ ਪੈਗੰਬਰ ਕਿਹਾ ਲੇਕਿਨ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਲਈ ਵਧਦੇ ਸਨਮਾਨ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ। ਸਮੀਖਿਅਕ ਡਗਲਸ ਕੇੱਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ: ਉਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਲੇਖਕ ਹਨ ਜੋ ਅਜੇ ਵੀ ਭਾਵੁਕ ਅਸਹਿਮਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਕ ਅਤੇ ਸਾਂਸਕ੍ਰਿਤਕ ਇਤਹਾਸ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਥਾਨ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਲੇਕਿਨ ਯੂਰਪੀ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਦੇ ਪਤਨ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਅਨੁਭਵ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੇਜੋੜ, ਭਾਵੇਂ ਵਿਵਾਦਿਤ, ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕ ਵਜੋਂ ਸਿਆਣਿਆ ਗਿਆ। ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗ਼ੈਰ-ਮਾਮੂਲੀ ਕਥਾ ਉਪਹਾਰ ਦੀ ਵਧ ਰਹੀ ਪਹਿਚਾਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਸਨਮਾਨ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]ਰੁਡਯਾਰਡ ਕਿਪਲਿੰਗ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਲੇਖ [permanent dead link]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ] | ਇਹ ਲੇਖ ਅਧਾਰ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਵਧਾਕੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਮੱਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। |