ਵਖਸ਼ ਨਦੀ
ਵਖਸ਼ ਨਦੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਸੁਰਖੋਬ ਨਦੀ ਅਤੇ ਕਿਜਿਲ ਸੂਉ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਨਦੀ ਹੈ ਜੋ ਆਮੂ ਦਰਿਆ ਦੀ ਇੱਕ ਉਪ-ਨਦੀ ਵੀ ਹੈ। ਇਹ ਤਾਜੀਕੀਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਨਦੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।
ਨਾਂਅ ਦਾ ਉਚਾਰਨ
[ਸੋਧੋ]ਵਖਸ਼ ਅਤੇ ਸੁਰਖੋਬ ਵਿੱਚ ਖ ਅੱਖਰ ਦੇ ਉਚਾਰਣ ਉੱਤੇ ਧਿਆਨ ਦਿਓ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਬਿਨਾਂ ਬਿੰਦੀ ਵਾਲੇ ਖ਼ ਤੋਂ ਜ਼ਰਾ ਭਿੰਨ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਉਚਾਰਣ ਖ਼ਰਾਬ ਅਤੇ ਖ਼ਰੀਦ ਦੇ ਖ਼ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਨਦੀ ਦਾ ਰਾਹ
[ਸੋਧੋ]ਵਖਸ਼ ਕਿਰਗਿਜ਼ਸਤਾਨ ਦੀ ਅਲਾਈ ਵਾਦੀ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਕੇ 262 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਵਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਤਾਜੀਕੀਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉੱਥੇ ਇਹ 524 ਕਿਮੀਃ ਚੱਲ ਕੇ ਪਾਮੀਰ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪੁੱਜਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਸੰਘਣੇ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੀਆਂ ਤੰਗ ਗਲੀਆਂ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੋਈ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ। ਤਾਜੀਕੀਸਤਾਨ ਕੀਤੀ ਬਹੁਤ ਸੀ ਹਿਮਾਨੀਆਂ (ਗਲੇਸ਼ਿਅਰ) ਤੋਂ ਵੀ ਇਸਨ੍ਹੂੰ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਮੁਕਸੁ ਨਦੀ ਵੀ ਇਸ ਵਿੱਚ ਜਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਤਾਜੀਕੀਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਇਸਨ੍ਹੂੰ ਵਖਸ਼ ਨਾਮ ਉਸ ਜਗ੍ਹਾ ਦੇ ਬਾਅਦ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸੁਰਖੋਬ ਨਦੀ ਅਤੇ ਓਬੀਹਿੰਗੂ ਨਦੀ ਦਾ ਸੰਗਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਾਮੀਰ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਨਿਕਲਕੇ ਇਹ ਦੱਖਣ - ਪੱਛਮ ਵਾਲਾ ਤਾਜੀਕੀਸਤਾਨ ਦੇ ਮੈਦਾਨੀ ਇਲਾਕੀਆਂ ਤੋਂ ਗੁਜਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਜਾ ਕੇ ਪੰਜ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਵਿਲਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਲੇ ਦੇ ਬਾਅਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਨਾਂ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਮਿਲੀ ਹੋਈ ਧਰਿਆ ਨੂੰ ਆਮੂ ਦਰਿਆ ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਪੁੱਕਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।