ਵਿਜੈ ਤੇਂਦੂਲਕਰ

ਵਿਜੈ ਤੇਂਦੂਲਕਰ
ਜਨਮ	ਵਿਜੈ ਧੋਨਦੋਪੰਤ ਤੇਂਦੂਲਕਰ (1928-01-06)6 ਜਨਵਰੀ 1928 ਕੋਲ੍ਹਾਪੁਰ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਭਾਰਤ
ਮੌਤ	19 ਮਈ 2008(2008-05-19) (ਉਮਰ 80) ਪੁਣੇ, ਭਾਰਤ
ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ	ਲਮਕਵੀਂ ਬੀਮਾਰੀ
ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ	ਭਾਰਤੀ
ਪੁਰਸਕਾਰ	ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ: 1984 ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ: 1998 1977 ਵਧੀਆ ਪਟਕਥਾ ਲਈ ਨੈਸ਼ਨਲ ਫ਼ਿਲਮ ਪੁਰਸਕਾਰ: ਮੰਥਨ

ਵਿਜੈ ਤੇਂਦੂਲਕਰ (ਮਰਾਠੀ: विजय तेंडुलकर) (6 ਜਨਵਰੀ 1928 – 19 ਮਈ 2008) ਚੋਟੀ ਦਾ ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਨਾਟਕਕਾਰ, ਫਿਲਮ ਅਤੇ ਟੀਵੀ ਲੇਖਕ, ਸਾਹਿਤਕ ਨਿਬੰਧਕਾਰ, ਰਾਜਨੀਤਕ ਪੱਤਰਕਾਰ ਅਤੇ ਸਮਾਜਕ ਟਿੱਪਣੀਕਾਰ ਸੀ। ਭਾਰਤੀ ਨਾਟ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਉੱਚ ਸਥਾਨ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਹ ਸਿਨੇਮਾ ਅਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜਨ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਪਟਕਥਾ ਲੇਖਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ

ਵਿਜੈ ਤੇਂਦੂਲਕਰ ਕੋਲਹਾਪੁਰ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਵਿੱਚ 6 ਜਨਵਰੀ 1928 ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਥੇ ਉਸ ਦਾ ਪਿਤਾ ਕਲਰਕ ਸੀ ਅਤੇ ਛੋਟਾ ਮੋਟਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰਦਾ ਸੀ।

ਕੈਰੀਅਰ

ਵਿਜੈ ਤੇਂਦੂਲਕਰ ਨੇ ਲਗਪਗ ਤੀਹ ਨਾਟਕਾਂ ਅਤੇ ਦੋ ਦਰਜਨ ਇਕਾਂਗੀਆਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਅਨੇਕ ਆਧੁਨਿਕ ਭਾਰਤੀ ਰੰਗਮਚ ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਿਕ ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਮਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਟਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਨ - ਸ਼ਾਂਤਤਾ! ਕੋਰਟ ਚਾਲੂ ਆਹੇ (1967),ਸਖਾਰਾਮ ਬਾਈਂਡਰ (1972),ਕਮਲਾ (1981),ਕੰਨਿਆਦਾਨ (1983)। ਉਸ ਦੇ ਡਰਾਮੇ ਘਾਸੀਰਾਮ ਕੋਤਵਾਲ (1972) ਦੀ ਮੂਲ ਮਰਾਠੀ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਛੇ ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀਆਂ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਮਰਾਠੀ ਲੋਕਸ਼ੈਲੀ, ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਰੰਗ ਮੰਚੀ ਤਕਨੀਕ ਪੱਖੋਂ ਸੰਪੰਨ ਇਹ ਡਰਾਮਾ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਮੰਚਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨਾਟਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਦਾ ਦਰਜਾ ਪਾ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਮਹਾਨ ਨਾਟਕਕਾਰ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਸ਼੍ਰੀ ਤੇਂਦੂਲਕਰ ਨੇ ‘ਕਾਦੰਬਰੀ-ਇੱਕ’ ਅਤੇ ‘ਕਾਦੰਬਰੀ-ਦੋ’ ਨਾਵਲ ਵੀ ਲਿਖੇ ਹਨ। ਸ਼੍ਰੀ ਤੇਂਦੂਲਕਰ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਵੀ ਗਿਆਰਾਂ ਨਾਟਕਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਚਾਰ ਸੰਗ੍ਰਿਹ ਅਤੇ ਸਮਾਜਕ ਆਲੋਚਨਾ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਕ ਲੇਖਾਂ ਦੇ ਪੰਜ ਸੰਗ੍ਰਿਹ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਉਸ ਨੇ ਦੂਜੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਤੋਂ ਵਲੋਂ ਮਰਾਠੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਜਿਸਦੇ ਤਹਿਤ ਨੌਂ ਨਾਵਲ, ਦੋ ਜੀਵਨੀਆਂ ਅਤੇ ਪੰਜ ਡਰਾਮੇ ਵੀ ਉਸ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਵੀਹ ਦੇ ਕਰੀਬ ਫਿਲਮਾਂ ਵੀ ਲਿਖੀਆਂ। ਹਿੰਦੀ ਦੀਆਂ ‘ਨਿਸ਼ਾਂਤ’, ‘ਮੰਥਨ’, ‘ਆਕਰੋਸ਼’, ‘ਅਰਧਸਤਿਆ’ ਆਦਿ ਲਈ ਸੰਵਾਦ ਲਿਖੇ ਹਨ।

ਰਚਨਾਵਾਂ

ਨਾਵਲ

• ਕਦਾਮਬਰੀ:ਇੱਕ (Novel: One) (1996)
• ਕਦਾਮਬਰੀ: ਦੋ (Novel: two) (2005)

ਨਿੱਕੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਸੰਕਲਨ

• ਦਵੰਦਵਾ (Duel) (1961)
• ਫੁਲਪਾਖਰੇ (Butterflies) (1970)

ਨਾਟਕ

• ਗ੍ਰਹਿਸਥਾ (Householder) (1947)
• ਸ਼੍ਰੀਮੰਤ (The Rich) (1956)
• ਮਾਨੂਸ ਨਾਵਾਚੇ ਬੇਤ (An Island Named 'Man') (1958)
• ਥੀਫ!ਪੁਲਿਸ!
• ਗਿੱਧ (The Vultures) (1961)
• ਅਜਗਰ ਆਨੀ ਗੰਧਰਵਾ (A Boa Constrictor and "Gandharwa")
• ਸਖਾਰਾਮ ਬਾਈਂਡਰ (Sakhārām, the Book-Binder) (1972)
• ਕਮਲਾ ("Kamala") (1981)
• ਮੜੀ
• ਕੰਨਿਆਦਾਨ (Giving Away of a Daughter in Marriage) (1983)
• ਅੰਜੀ
• ਕੁੱਤੇ
• ਆਸ਼ਿ ਪਾਖਰੇ ਯੇਤੀ (हिंदी; पंछी ऐसे आते हैं) (Thus Arrive the Birds)
• ਸਫਰ/साइकलवाला (The Cyclist) (1991)
• ਦਾ ਮੈਸੂਰ (2001)
• ਜਾਤ ਹੀ ਪੂਛੋ ਸਾਧੂ ਕੀ (Ask a Fakir's Lineage)
• ਮਾਝੀ ਭੈਣ (My Sister)
• ਝਾਲਾ ਅਨੰਤਾ ਹਨੁਮੰਤਾ ("Infinite" Turned "Hanumanta")
• ਫੂਟਪ੍ਰਿਯਚਾ ਸਾਮਰਤ (Sidewalk Emperor)
• ਮਿਤ੍ਰਚਾ ਗੋਸ਼ਟਾ (A Friend's Story) (2001)
• ਆਨੰਦ ਓਵਾਰੀ (A play based on a novel by D. B. Mokashi)
• ਭਾਉ ਮੁਰਾਰਰਾਓ
• ਭਾਯਲਕਕਾ
• ਮੀ ਜਿਨਕਾਲੋ ਮੀ ਹਰਾਲੋ (I won, I Lost)
• ਹਿਜ਼ ਫਸਟ ਵੂਮੈਨ (His Fifth Woman) [in English] (2004)
• ਬੇਬੀ
• ਮੀਤਾ ਕੀ ਕਹਾਣੀ (Mita's Story)

ਸਕ੍ਰੀਨਪਲੇ

• ਸ਼ਾਂਤਤਾ! ਕੋਰਟ ਚਾਲੂ ਆਹੇ (ਚੁਪ!ਕੋਰਟ ਚਾਲੂ ਹੈ) (1967)
• ਨਿਸ਼ਾਂਤ (End of Night) (1975)
• ਸਾਮਣਾ (Confrontation) (1975)
• ਮੰਥਨ (Churning)(1976)
• ਸਿੰਹਾਸਨ (Throne) (1979)
• ਗੇਹਰਾਈ (The Depth) (1980)
• ਆਕ੍ਰੋਸ਼ (Cry of the Wounded) (1980)
• ਆਕ੍ਰਿਤ (Unimaginable) (1981)
• ਅਮਬ੍ਰਥਾ (The Threshold) (1981)
• ਅਰਧ ਸਤਿਆ (Half Truth) (1983)
• ਕਮਲਾ (1984)
• ਸਰਦਾਰ (1993)
• ਯੇਹ ਹੈ ਚੱਕੜ ਬੱਕੜ ਬੰਬੇ ਬੋ (2003)
• ਐਸ਼ਵਰ ਮਾਈਮ ਕੋ.' (The Mime Players) (2005)

ਸੰਵਾਦ

• ਅਰਵਿੰਦ ਦੇਸਾਈ ਕੀ ਅਜੀਬ ਦਾਸਤਾਨ (1978)
• 22 ਜੂਨ 1897

ਅਨੁਵਾਦ

• ਆਧੇ ਅਧੂਰੇ (ਰਚਨਾਕਾਰ- ((ਮੋਹਨ ਰਾਕੇਸ਼]] (ਹਿੰਦੀ)
• ਤੁਗਲਕ (ਗਰੀਸ਼ ਕਰਨਾਡ) (ਕੰਨੜ)
• ਏ ਸਟ੍ਰੀਟਕਾਰ ਨੇਮ ਡਿਜ਼ਾਅਰ (ਟੈਨਿਸੀ ਵਿਲੀਅਮ)