ਵੀਰ ਤੇਜਾ
ਵੀਰ ਤੇਜਾ ਜੀ ਜਾਂ ਤੇਜਾਜੀ ਇੱਕ ਰਾਜਸਥਾਨੀ ਲੋਕ ਦੇਵਤਾ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਮੁੱਖ ਗਿਆਰਾਂ ਅਵਤਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੂਰੇ (ਪੇਂਡੂ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ) ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੇਵਤੇ ਵਜੋਂ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [1] [2]
| ਵੀਰ ਤੇਜਾ | |
|---|---|
 ਘੋੜੇ ਤੇ ਸਵਾਰ ਤੇਜਾਜੀ | |
| ਮਾਨਤਾ | ਦੇਵ, ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਅਵਤਾਰ |
ਵੀਰ ਤੇਜਾ ਦਾ ਜਨਮ 1074 ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਖਡਨਾਲ, ਰਾਜਸਥਾਨ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ, ਰਾਮਕੁੰਵਾਰੀ ਅਤੇ ਤਾਹਰ, ਅਤੇ ਉਹਜਾਟ ਸਨ। [3] [4] [5]
ਦੰਤਕਥਾ ਹੈ ਕਿ ਤੇਜਾ ਦੀ ਮੌਤ 1103 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। ਕਹਾਣੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਸੱਪ ਦੇ ਡੰਗਣ ਕਾਰਨ ਹੋਈ ਸੀ, ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਸੱਪ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜੀਭ ਕੱਟਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਜੋ ਉਸਦੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਜਖਮ ਰਹਿਤ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ, ਸੱਪ ਨੇ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਹ ਤੇਜਾ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਮੰਗਣਗੇ ਤਾਂ ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਜਾਂ ਜਾਨਵਰ ਸੱਪ ਦੇ ਡੰਗਣ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਮਰੇਗਾ। [5]
ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਲੋਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਦਰਪਦ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਸ਼ੁਕਲ ਦਸਵੀਂ ਨੂੰ ਇਸ ਵਚਨ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਦਿਨ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਲਈ ਵੱਖਰਾ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। [5]
ਮਾਨਵ-ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਤੇਜਾਜੀ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਵਾਲਾ ਸੰਪਰਦਾਏ ਮੁੱਖ ਪਾਤਰ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਜਾਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਤੱਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। [6]
-
-
ਪੁਸ਼ਕਰ ਵਿਖੇ ਤੇਜਾਜੀ ਦੇ ਵਿਆਹ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਪੇਂਟਿੰਗ -
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ[ਸੋਧੋ]
- ਖਰਨਾਲ ਵਿਖੇ ਤੇਜਾਜੀ ਦਾ ਮੰਦਿਰ - ਉਹ ਥਾਂ ਜਿੱਥੇ ਤੇਜਾਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਸੀ
- ਪਨੇਰ ਵਿਖੇ ਤੇਜਾਜੀ ਮੰਦਿਰ - ਉਹ ਥਾਂ ਜਿੱਥੇ ਤੇਜਾਜੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ ਸੀ
- ਸ਼੍ਰੀ ਵੀਰ ਤੇਜਾਜੀ ਸਮਾਧੀ ਸਥਲ ਮੰਦਿਰ, ਸੁਰਸੁਰਾ - ਉਹ ਸਥਾਨ ਜਿੱਥੇ ਤੇਜਾਜੀ ਨੇ ਨਿਰਵਾਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ
ਯਾਦਗਾਰ[ਸੋਧੋ]
ਸਤੰਬਰ 2011 ਵਿੱਚ, ਇੰਡੀਆ ਪੋਸਟ ਨੇ ਤੇਜਾਜੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਇੱਕ ਯਾਦਗਾਰੀ ਡਾਕ ਟਿਕਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ। [7]
1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਤੇਜਾਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਇੱਕ ਰਾਜਸਥਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਫਿਲਮ ਵੀਰ ਤੇਜਾਜੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Reuters Editorial. "In India, getting bitten by a snake seen as good luck". U.S. (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 16 October 2018.
{{cite news}}:|last=has generic name (help) - ↑ ANI (16 September 2016). "Rajasthan celebrates unique snake festival to bring good fortune". India.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 16 October 2018.
- ↑ Jain, Pratibha; Śarmā, Saṅgītā (2004). Honour, Status & Polity. Rawat Publications. p. 336. ISBN 978-8-170-33859-8. Retrieved 1 July 2021.
- ↑ Aryan, Subhashini (1994). Folk Bronzes of Rajasthan. Lalit Kala Akademi. p. 80. Retrieved 1 July 2021.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 Hooja, Rima (2006). A History of Rajasthan. Rupa Publications. p. 428. ISBN 978-8129108906. Retrieved 2019-02-16. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; name "Hooja" defined multiple times with different content - ↑ Dhali, Rajshree Popular Religion in Rajasthan: A Study of Four Deities and Their Worship in Nineteenth and Twentieth Century, 2014, p. 229
- ↑ Rajasthan Voice: Thursday, September 8, 2011, Special postage stamp released on Folk deity Veer Teja
ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ[ਸੋਧੋ]
- ਮਦਨ ਮੀਨਾ: ਤੇਜਾਜੀ ਗਾਥਾ (ਹਦੋਤੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ), ਕੋਟਾ ਹੈਰੀਟੇਜ ਸੋਸਾਇਟੀ, ਕੋਟਾ, 2012ISBN 978-81-8465-686-2 (ਵਰਲਡ ਓਰਲ ਲਿਟਰੇਚਰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ, ਕੈਮਬ੍ਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਯੂਕੇ ਦੇ ਅਧੀਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ)