ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਜਾਓ

ਸਤੀਸ਼ ਚੰਦਰ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਤੋਂ
ਸਤੀਸ਼ ਚੰਦਰ
ਜਨਮ(1922-11-20)20 ਨਵੰਬਰ 1922
ਮੇਰਠ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
ਮੌਤ13 ਅਕਤੂਬਰ 2017(2017-10-13) (ਉਮਰ 94)
ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾਭਾਰਤੀ
ਅਲਮਾ ਮਾਤਰਅਲਾਹਾਬਾਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
ਪੇਸ਼ਾ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ
ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧਮੱਧਕਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਬਾਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖਣ ਲਈ

ਸਤੀਸ਼ ਚੰਦਰ (20 ਨਵੰਬਰ, 1922 – 13 ਅਕਤੂਬਰ 2017) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਜਿਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਖੇਤਰ ਮੱਧਕਾਲੀਨ ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਸੀ।[1]

ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ

[ਸੋਧੋ]

ਸਤੀਸ਼ ਚੰਦਰ ਦਾ ਜਨਮ 20 ਨਵੰਬਰ 1922 ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹਾਈ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਸਰ ਸੀਤਾ ਰਾਮ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਬਾਸੂਦੇਵੀ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਮੇਰਠ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ (ਫਿਰ ਸੰਯੁਕਤ ਪ੍ਰਾਂਤ) ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।[2] ਉਹ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਏ ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬੀ.ਏ. (1942), ਐੱਮ. ਏ. (1944) ਅਤੇ ਡੀ.ਫ਼ਿਲ (1948) ਆਰ ਪੀ ਤ੍ਰਿਪਾਠੀ ਦੀ ਦੇਖਰੇਖ ਹੇਠ ਕੀਤੀ।[3][4] ਉਸ ਦਾ ਡਾਕਟਰੇਟ ਦਾ ਥੀਸਸ ' ਤੇ ਸੀ: 8ਵੀਂ ਸਦੀ  ਦੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਾਰਟੀਆਂ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ।

ਚੰਦਰਾ ਦਾ ਵਿਆਹ ਸਾਵਿਤਰੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਤਿੰਨ ਪੁੱਤਰ ਸਨ।[5] 13 ਅਕਤੂਬਰ 2017 ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।[6]

ਕੈਰੀਅਰ

[ਸੋਧੋ]

ਚੰਦਰਾ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਜੇਐਨਯੂ) ਵਿਖੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਸੀ।[7] ਇਸ ਤੋਂ  ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੇ ਅਲਾਹਾਬਾਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਅਲੀਗੜ੍ਹ ਮੁਸਲਿਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਅਤੇ 1971 ਵਿੱਚ ਕੈਮਬ੍ਰਿਜ ਵਿੱਚ ਸਮਟਸ ਵਿਜ਼ਟਿੰਗ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਸੀ। ਚੰਦਰ 1973 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੀ। [8] ਐਸ ਗੋਪਾਲ, ਬਿਪਨ ਚੰਦਰਾ ਅਤੇ ਰੋਮਿਲਾ ਥਾਪਰ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਜੇ.ਐਨ.ਯੂ. ਦੇ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਸੋਸ਼ਲ ਸਾਇੰਸਜ਼ ਦੇ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਹਿਸਟੋਰੀਕਲ ਸਟਡੀਜ਼ ਦੀ ਵੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ।[9] ਉਹ ਕੁਝ ਸਾਲ ਲਈ ਇਹਦਾ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਵੀ ਸੀ

ਚੰਦਰਾ ਨੂੰ ਮੁਗ਼ਲ ਸਮਾਰੋਹ ਦੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[10] ਉਸ ਦੀ ਪੁਸਤਕ, ਮੱਧਕਾਲੀਨ ਭਾਰਤ, ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਭਰ ਦੇ ਸਕੂਲਾਂ ਅਤੇ ਕਾਲਜਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੁਸਤਕ ਵਜੋਂ ਵਿਆਪਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਸਤੀਸ਼ ਚੰਦਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗ੍ਰਾਂਟਸ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਉਪ ਚੇਅਰਮੈਨ ਅਤੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਸਨ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਈ ਹੋਰ ਨਿਯੁਕਤੀਆਂ ਵਿਚ, ਉਸ ਨੇ 1980 ਅਤੇ 1986 ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਟੋਕੀਓ ਦੀ ਕੌਂਸਲ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਪੈਰਿਸ ਵਿਚ  ਮੇਜ਼ਨ ਡੇ ਸਾਇੰਸ ਡੀ ਲੌਮ ਵਿੱਚ ਖੋਜ ਦਾ ਸਹਾਇਕ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵਿਗਿਆਨਾਂ ਦੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਬੋਰਡ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਰਿਹਾ।  1988 ਵਿਚ, ਉਸਨੂੰ ਯੂਨੀਅਨ ਪਬਲਿਕ ਸਰਵਿਸ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਉੱਚ ਸਿਵਲ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਯੁਕਤੀਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਮੁਖੀ ਬਣਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ।[11]

ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ

[ਸੋਧੋ]

ਸਤੀਸ਼ ਚੰਦਰ, ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਦੇ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ, ਰੋਮੀਲਾ ਥਾਪਰ, ਆਰ. ਐਸ. ਸ਼ਰਮਾ, ਬਿਪਨ ਚੰਦਰਾ ਅਤੇ ਅਰਜੁਨ ਦੇਵ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ 'ਖੱਬੇਪੱਖੀ' ਜਾਂ 'ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸਨ।[12] 2004 ਵਿੱਚ ਛੇ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਵਕਫ਼ੇ ਦੇ ਬਾਅਦ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।[13]

ਚੋਣਵੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ

[ਸੋਧੋ]
ਲਿਖੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ 
  • Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000011-QINU`"'</ref>" does not exist.
  • Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000012-QINU`"'</ref>" does not exist.
  • Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000013-QINU`"'</ref>" does not exist.
  • Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000014-QINU`"'</ref>" does not exist.
  • Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000015-QINU`"'</ref>" does not exist.
  • Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000016-QINU`"'</ref>" does not exist.
  • Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000017-QINU`"'</ref>" does not exist.
  • Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000018-QINU`"'</ref>" does not exist.
  • Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000019-QINU`"'</ref>" does not exist.
ਸੰਪਾਦਿਤ ਕਿਤਾਬਾਂ
  • Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000001A-QINU`"'</ref>" does not exist.
  • Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000001B-QINU`"'</ref>" does not exist.

ਹਵਾਲੇ

[ਸੋਧੋ]
  1. ↑ T.K. Rajalakshmi (28 April – 11 May 2001). "Targeting history". Frontline. Archived from the original on 4 ਮਈ 2008. Retrieved 21 March 2009. {{cite news}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  2. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000021-QINU`"'</ref>" does not exist.
  3. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000022-QINU`"'</ref>" does not exist.
  4. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000023-QINU`"'</ref>" does not exist.
  5. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000024-QINU`"'</ref>" does not exist.
  6. ↑ "Historian Satish Chandra passes away". The Times of India. Retrieved 13 October 2017.
  7. ↑ Chandra, Satish (13 February 2002). "Guru Tegh Bahadur's Martyrdom". Outlook. Retrieved 25 September 2014.
  8. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000027-QINU`"'</ref>" does not exist.
  9. ↑ "Historian Bipan Chandra passes away". The Hindu. 30 August 2014. Retrieved 25 September 2014.
  10. ↑ Avril, Powell (October 1995). "Reviews: Satish Chandra: Mughal religious policies: the Rajputs and the Deccan". Bulletin of the School of Oriental and African Studies. 58 (3). School of Oriental and African Studies, University of London: 582. doi:10.1017/S0041977X0001332X. Archived from the original on 5 ਮਾਰਚ 2016. Retrieved 6 March 2016.
  11. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000002A-QINU`"'</ref>" does not exist.
  12. ↑ Guichard, Sylvie (2010), The Construction of History and Nationalism in India, Routledge, p. 87, ISBN 1136949313
  13. ↑ D.R. Chaudhry (28 April 2002). "Critiques galore!". The Tribune. Chandigarh. Retrieved 6 March 2009.
ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:<ref> tag defined in <references> has no name attribute.
"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਸਤੀਸ਼_ਚੰਦਰ&oldid=764177" ਤੋਂ ਲਿਆ