ਸਲਮਾ ਸੋਭਨ
ਸਲਮਾ ਸੋਭਨ (11 ਅਗਸਤ 1937-30 ਦਸੰਬਰ 2003) ਇੱਕ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਵਕੀਲ, ਅਕਾਦਮਿਕ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਰਕੁਨ ਸੀ। ਉਹ 1959 ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਬੈਰਿਸਟਰ ਬਣੀ।[1] ਉਹ ਢਾਕਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਸੀ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਨਿਗਰਾਨੀ ਸੰਸਥਾ ਆਇਨ-ਓ-ਸਾਲਿਸ਼ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਸਹਿ-ਸੰਸਥਾਪਕ ਸੀ।
ਪਿਛੋਕਡ਼
[ਸੋਧੋ]ਸੋਭਨ ਦਾ ਜਨਮ 1937 ਵਿੱਚ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਮੁਹੰਮਦ ਇਕਰਾਮੁੱਲਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਸਕੱਤਰ ਸਨ। ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ, ਬੇਗਮ ਸ਼ਾਇਸਤਾ ਸੁਹਰਾਵਰਦੀ ਇਕਰਾਮੁੱਲਾ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀਆਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਦੋ ਮਹਿਲਾ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਡੈਲੀਗੇਟ ਅਤੇ ਮੋਰੱਕੋ ਵਿੱਚ ਰਾਜਦੂਤ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ।[1]
ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਕਲਕੱਤਾ ਦੇ ਸੁਹਰਾਵਰਦੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਸੀ। ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਪੱਖ ਤੋਂ, ਸੋਭਨ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੱਤਰੀ ਹੁਸੈਨ ਸ਼ਹੀਦ ਸੁਹਰਾਵਰਦੀ ਦੀ ਭਤੀਜੀ ਸੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਪੱਥ ਤੋਂ ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਤੇ ਚੀਫ਼ ਜਸਟਿਸ ਮੁਹੰਮਦ ਹਿਦਾਇਤਉੱਲਾ ਦੀ ਭਤੀਜੀ ਹੈ।
ਉਸ ਦਾ ਵਿਆਹ 1962 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰੀ ਰਹਿਮਾਨ ਸੋਭਨ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ।[1] ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਤਿੰਨ ਪੁੱਤਰ ਸਨ-ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ ਤੈਮੂਰ ਦੀ 1981 ਵਿੱਚ 18 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵੱਡਾ ਪੁੱਤਰ ਬਾਬਰ ਯੂ. ਐੱਨ. ਡੀ. ਪੀ. ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਛੋਟਾ ਪੁੱਤਰ ਜ਼ਫਰ ਸੋਭਨ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ, ਢਾਕਾ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸੰਪਾਦਕ ਹੈ। ਸੋਭਨ ਦੀ ਭੈਣ ਜਾਰਡਨ ਦੀ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਸਰਵਥ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਇੱਕ ਭਰਾ ਏਨਾਮ ਅਤੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਭੈਣ ਨਾਜ਼ ਸੀ।
ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਕੈਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]ਸੋਭਨ ਨੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਵੈਸਟਨਬਰਟ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 1958 ਵਿੱਚ ਗਿਰਟਨ ਕਾਲਜ, ਕੈਂਬਰਿਜ ਤੋਂ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਪਡ਼੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੂੰ 1959 ਵਿੱਚ ਲਿੰਕਨਜ਼ ਇਨ ਤੋਂ ਬਾਰ ਵਿੱਚ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਬੈਰਿਸਟਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਣ ਗਈ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਕਰਾਚੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲਾਅ ਫਰਮ, ਐਮ/ਐਸ ਸੁਰੀਜ ਅਤੇ ਬੀਚਨੋ ਨਾਲ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੈਕਟਿਸ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਕਾਨੂੰਨੀ ਸਹਾਇਕ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।[1] 1962 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਢਾਕਾ ਚਲੀ ਗਈ ਅਤੇ ਢਾਕਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਕਾਨੂੰਨ ਫੈਕਲਟੀ ਵਿੱਚ ਪਡ਼੍ਹਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 1981 ਤੱਕ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਸੰਨ 1974 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੂੰ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਲਾਅ ਐਂਡ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਅਫੇਅਰਜ਼ ਵਿੱਚ ਰਿਸਰਚ ਫੈਲੋ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਲਾਅ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਨੂੰ ਸੰਪਾਦਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸੀ।[1]
ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨ ਕੈਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]ਸੋਭਨ ਨੇ ਅੱਠ ਹੋਰ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ 1986 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਸੰਗਠਨ, ਆਇਨ ਓ ਸ਼ਾਲੀਸ਼ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ 2001 ਤੱਕ ਸੰਗਠਨ ਦੀ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ।[1] ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਉਸ ਦੇ ਸਮਰਪਣ ਲਈ, ਉਸ ਨੂੰ 2000 ਵਿੱਚ ਅਨੰਨਿਆ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਨਿਊਯਾਰਕ-ਅਧਾਰਤ ਵਕੀਲਾਂ ਦੀ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਕਮੇਟੀ (ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 2001 ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਫਸਟ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਤੋਂ ਇੱਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ। ਸੋਭਨ ਨੂੰ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਲੀਗਲ ਏਡ ਐਂਡ ਸਰਵਿਸ ਟਰੱਸਟ ਦੇ ਬੋਰਡ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਰੂਰਲ ਐਡਵਾਂਸਮੈਂਟ ਕਮੇਟੀ (ਬੀ. ਆਰ. ਏ. ਸੀ.) ਅਤੇ ਨਿਜੇਰਾ ਕੋਰੀ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਸੰਨ 2001 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਫਾਰ ਸੋਸ਼ਲ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ (ਯੂ. ਐਨ. ਆਰ. ਆਈ. ਐਸ. ਡੀ.) ਦੇ ਬੋਰਡ ਲਈ ਚੁਣੀ ਗਈ ਸੀ।[1]
ਵਿਰਾਸਤ
[ਸੋਧੋ]ਅਮਰਤਿਆ ਸੇਨ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਪ੍ਰੋਟੀਚੀ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ।[2]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 Hameeda Hossain (2012). "Sobhan, Salma". In Sirajul Islam; Ahmed A. Jamal (eds.). Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh (Second ed.). Asiatic Society of Bangladesh. Retrieved July 22, 2017.
- ↑ Hameeda Hossain (December 31, 2004). "Salma's journey into activism". The Daily Star. Archived from the original on ਨਵੰਬਰ 7, 2017. Retrieved January 26, 2016.