ਸੁਮਤੀ ਮੁਤਾਟਕਰ
ਸੁਮਤੀ ਮੁਤਾਟਕਰ | |
|---|---|
| ਜਨਮ ਦਾ ਨਾਮ | ਸੁਮਤੀ ਅੰਬਰਦੇਕਰ |
| ਜਨਮ | 10 ਸਤੰਬਰ 1916 ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ |
| ਮੌਤ | 28 ਫਰਵਰੀ 2007 (ਉਮਰ 90) ਕੋਲਕਾਤਾ |
| ਵੰਨਗੀ(ਆਂ) | ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ |
| ਕਿੱਤਾ | ਗਾਇਕ, ਸੰਗੀਤਕਾਰ |
ਸੁਮਤੀ ਮੁਤਾਟਕਰ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Sumati Mutatkar; 10 ਸਤੰਬਰ 1916 – 28 ਫਰਵਰੀ 2007) ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਆਗਰਾ ਘਰਾਣੇ ਦੀ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਗਾਇਕਾ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਸੀ, ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸੀ।[1]
ਉਸਨੂੰ ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਕੈਡਮੀ ਫਾਰ ਮਿਊਜ਼ਿਕ, ਡਾਂਸ ਐਂਡ ਡਰਾਮਾ, ਜੀਵਨ ਭਰ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ, 1979 ਦੀ ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ[2] ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ 1999 ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[3] ਉਸਨੂੰ 2001-2002 ਵਿੱਚ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਕਾਲੀਦਾਸ ਸਨਮਾਨ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[4][5]
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ
[ਸੋਧੋ]ਉਸਦਾ ਜਨਮ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸੀਪੀ ਅਤੇ ਬੇਰਾਰ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੇ ਬਾਲਾਘਾਟ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਇੱਕ ਜੱਜ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰੀ ਸੂਬੇਦਾਰ ਗਜਾਨਨ ਅੰਬਰਦੇਕਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਬੱਚੀ ਸੀ।
ਉਸਨੇ ਗਵਾਲੀਅਰ ਘਰਾਣੇ ਦੇ ਪੰਡਿਤ ਰਾਜਾਭਈਆ ਪੂਛਵਾਲੇ, ਆਗਰਾ ਘਰਾਣੇ ਦੇ ਉਸਤਾਦ ਵਿਲਾਇਤ ਹੁਸੈਨ ਖਾਨ, ਅਤੇ ਰਾਮਪੁਰ ਘਰਾਣੇ ਦੇ ਪੰਡਿਤ ਅਨੰਤ ਮਨੋਹਰ ਜੋਸ਼ੀ ਅਤੇ ਉਸਤਾਦ ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਹੁਸੈਨ ਖਾਨ (ਮੌ. 1964) ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਤੋਂ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।[6] ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਲਖਨਊ ਵਿੱਚ ਭਾਤਖੰਡੇ ਮਿਊਜ਼ਿਕ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ (ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਰਿਸ ਕਾਲਜ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ) ਵਿੱਚ ਪੰਡਿਤ ਐਸ ਐਨ ਰਤਨਜੰਕਰ ਦੀ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਸੀ।[7]
ਕੈਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]1953 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਰੇਡੀਓ (ਏਆਈਆਰ) ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਉਪ ਮੁੱਖ ਨਿਰਮਾਤਾ ਬਣ ਗਈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, 1968 ਵਿੱਚ ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਫਾਈਨ ਆਰਟਸ ਦੀ ਫੈਕਲਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ, ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਸਤੰਬਰ 1981 ਵਿੱਚ ਫੈਕਲਟੀ ਦੀ ਡੀਨ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋ ਗਈ। ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੇ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਖੋਜ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕੀਤੀ, ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਕਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀਆਂ।
ਉਸਦੀ ਮੌਤ 28 ਫਰਵਰੀ 2007 ਨੂੰ ਕੋਲਕਾਤਾ ਦੇ ਇੱਕ ਨਿੱਜੀ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ 91 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੰਖੇਪ ਸਾਹ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਈ ਸੀ; ਉਹ ਉਸਦੀ ਧੀ ਦੁਆਰਾ ਬਚੀ ਸੀ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ OBITUARY: In Memoriam Professor Dr. Sumati Mutatkar Archived 2008-07-24 at the Wayback Machine.
- ↑ "SNA: List of Sangeet Natak Akademi Ratna Puraskar winners (Akademi Fellows)". Official website. Archived from the original on 2011-07-27.
- ↑ "Padma Awards". Ministry of Communications and Information Technology.
- ↑ "Rashtriya Kalidas Samman (in Hindi)". Department of Public Relations, Madhya Pradesh Government. Archived from the original on 2010-09-23.
- ↑ "Kalidas award for Yamini Krishnamurthy". The Hindu. 29 August 2001. Archived from the original on 23 October 2010.
- ↑ Mukherji, p. 134
- ↑ Ghosh, p. 29