ਸੋਹਣ ਹੇਰੇਹ
ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਹੇਰੇਹ (6 ਨਵੰਬਰ, 1927 – 29 ਸਤੰਬਰ, 2022) [1] [2] ਇੱਕ ਨੇਤਰ ਵਿਗਿਆਨੀ, ਕਲੀਨਿਕਲ ਵਿਗਿਆਨੀ, ਅਤੇ ਆਇਓਵਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਨੇਤਰ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਐਮਰੀਟਸ ਸੀ। ਫਲੋਰਸੀਨ ਐਂਜੀਓਗ੍ਰਾਫੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੋਢੀ ਵਜੋਂ, ਉਸਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅੱਖ ਅਤੇ ਆਪਟਿਕ ਨਰਵ ਦੀਆਂ ਨਾੜੀਆਂ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਥਾਰਟੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। [3] 60 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੋਂ, ਹੈਰੇਹ ਨੇਤਰ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਬੁਨਿਆਦੀ, ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਅਤੇ ਕਲੀਨਿਕਲ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨੇਤਰ ਵਿਗਿਆਨ ਰਸਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ 400 ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੌਲਿਕ ਲੇਖਾਂ, ਖੋਜ ਦੇ ਆਪਣੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਛੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਮੋਨੋਗ੍ਰਾਫ ਅਤੇ ਅੱਖ ਸੰਬੰਧੀ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ 50 ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਧਿਆਏ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ। [2] ਉਸਨੇ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀ, ਆਪਟਿਕ ਡਿਸਕ ਅਤੇ ਆਪਟਿਕ ਨਰਵ, ਰੈਟਿਨਲ ਅਤੇ ਕੋਰੋਇਡਲ ਨਾੜੀ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਗਾੜ, ਗਲਾਕੋਮੈਟਸ ਆਪਟਿਕ ਨਿਊਰੋਪੈਥੀ, ਖਤਰਨਾਕ ਧਮਣੀ ਹਾਈਪਰਟੈਨਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਫੰਡਸ ਤਬਦੀਲੀਆਂ, ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਨਿਓਵੈਸਕੁਲਰਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ, ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਰਾਇਮੇਟੋਲੋਜਿਕ ਵਿਕਾਰ, ਰਾਤ ਦਾ ਧਮਣੀ ਹਾਈਪੋਟੈਨਸ਼ਨ ਆਦਿ ਨਾਲ਼ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਿਰੀਖਣ ਕੀਤੇ। [4] ਉਹ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ਼ ਮੈਡੀਕਲ ਸਾਇੰਸਜ਼ ਦਾ ਚੁਣਿਆ ਹੋਇਆ ਫੈਲੋ ਸੀ। [5]
ਜੀਵਨੀ
[ਸੋਧੋ]ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]
ਹੇਰੇਹ ਦਾ ਜਨਮ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੇ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ ਲਿੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਡਾਕਟਰ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਡਾਕਟਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਬੀਮਾਰ ਹੋਣ 'ਤੇ ਕੋਈ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲ਼ਦੀ ਸੀ। 1946 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਡਾਕਟਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਕਿੰਗ ਐਡਵਰਡ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਪਰ 1947 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਕਾਰਨ, ਹੇਰੇਹ ਨੂੰ ਕਾਲਜ ਦੇ ਹੋਰ ਗੈਰ-ਮੁਸਲਿਮ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲਾਹੌਰ ਛੱਡਣਾ ਪਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਮੈਡੀਕਲ ਡਿਗਰੀ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ।
ਮੈਡੀਕਲ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਹੋਣ ਅਤੇ ਜਨਰਲ ਸਰਜਰੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਿਖਲਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਸ਼ਾਰਟ ਸਰਵਿਸ ਕਮਿਸ਼ਨ 'ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਮੈਡੀਕਲ ਕੋਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ; ਜਿੱਥੇ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਉਸਨੇ ਜਨਰਲ ਸਰਜਨ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਮਾੜੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫੌਜ ਦੇ ਨਾਲ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਫੌਜ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਅਕਾਦਮਿਕ ਅਤੇ ਖੋਜ ਕੈਰੀਅਰ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਬੇਚੈਨ ਸੀ। 1955 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਕਿ ਨਵੇਂ ਖੋਲ੍ਹੇ ਗਏ ਸਰਕਾਰੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ, ਪਟਿਆਲਾ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਸੀ।
ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਅਤੇ ਬਾਹਰ ਖੋਜ ਕੈਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]ਆਪਣੀ ਖੋਜ ਵਿੱਚ, ਹੈਰੇਹ ਨੇ ਨੇਤਰ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਖੋਜ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ "ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਬੁੱਧੀ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆਂਦੀ" । [6] ਸਰਕਾਰੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਉਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਖੋਜ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਆਪਟਿਕ ਨਰਵ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਧਮਣੀ ਦੀ ਹੋਂਦ ਬਾਰੇ ਜੂਲੇਸ ਫ੍ਰੈਂਕੋਇਸ ਅਤੇ ਏ. ਨੀਟੈਂਸ ਦੁਆਰਾ ਖੋਜਾਂ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਨਾ ਸੀ; ਹੇਰੇਹ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਪਾਇਆ ਕਿ ਧਮਣੀ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਸੀ।
1961 ਵਿੱਚ, ਹੇਰੇਹ ਪਹਿਲਾ ਭਾਰਤੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਲੰਡਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਮੈਡੀਕਲ ਸਾਇੰਸਜ਼ ਵਿੱਚ ਅੰਦਰੂਨੀ ਦਬਾਅ ਦੇ ਉੱਚੇ ਹੋਣ 'ਤੇ ਆਪਟਿਕ ਡਿਸਕ ਐਡੀਮਾ ਦੇ ਜਰਾਸੀਮ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਉੱਚ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਠਾਵਾਨ ਬੀਟ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਰਿਸਰਚ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, । ਆਪਣੀ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨੇਤਰ ਵਿਗਿਆਨੀ, ਸਰ ਸਟੀਵਰਟ ਡਿਊਕ-ਏਲਡਰ ਨੇ ਲੋੜੀਂਦੀ ਅਗਵਾਈ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।
ਬੀਟ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਰਿਸਰਚ ਫੈਲੋ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਹੇਰੇਹ ਨੂੰ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਕਿ "ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਜਾਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਹੂਲਤਾਂ ਅਤੇ ਫੰਡਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਕਿਸੇ ਵੀ ਗੰਭੀਰ ਨੇਤਰ ਸੰਬੰਧੀ ਖੋਜ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਰੁਕਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨੇਤਰ ਵਿਗਿਆਨ ਆਪਣਾ ਕੈਰੀਅਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਹੈ।" [7] ਉਸਨੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਖੋਜ, ਕਲੀਨਿਕਲ ਨੇਤਰ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਕੈਰੀਅਰ ਬਣਾਇਆ। ਬਰਮਿੰਘਮ ਅਤੇ ਮਿਡਲੈਂਡ ਆਈ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੀਨੀਅਰ ਹਾਊਸ ਅਫਸਰ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਿਤਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਹੈਰੇਹ 1965 ਵਿੱਚ ਲੰਡਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਔਫਥਲਮੋਲੋਜੀ ਵਿੱਚ , ਇਸ ਵਾਰ ਕਲੀਨਿਕਲ ਓਫਥਲਮੋਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਲੈਕਚਰਾਰ ਵਜੋਂ ਵਾਪਸ ਪਰਤਿਆ।
,_1964.jpg)
1969 ਵਿੱਚ, ਹੇਰੇਹ ਨੇ ਏਡਿਨਬਰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਨੇਤਰ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਸੀਨੀਅਰ ਲੈਕਚਰਾਰ (ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਰੀਡਰ) ਵਜੋਂ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲਿਆ ਅਤੇ ਐਡਿਨਬਰਗ ਰਾਇਲ ਇਨਫਰਮਰੀ ਵਿੱਚ ਸਲਾਹਕਾਰ ਨੇਤਰ ਵਿਗਿਆਨੀ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਐਡਿਨਬਰਗ ਵਿੱਚ, ਹੇਰੇਹ ਨੇ ਆਪਣੀ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਪਤਨੀ, ਸ਼ੈਲਾਗ ਹੈਂਡਰਸਨ, ਐਡਿਨਬਰਗ ਰਾਇਲ ਇਨਫਰਮਰੀ ਦੇ ਆਈ ਪਵੇਲੀਅਨ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ। ਹੇਰੇਹ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸੰਪਾਦਨ ਅਤੇ ਤਿਆਰੀ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ।
1973 ਵਿੱਚ, ਹੇ\ਰੇਹ ਨੂੰ ਆਇਓਵਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਨੇਤਰ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਆਇਓਵਾ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਅਤੇ ਕਲੀਨਿਕਾਂ ਦੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਨੇਤਰ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਤੇ ਓਕੂਲਰ ਵੈਸਕੁਲਰ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਰਿਹਾ। 1987 ਵਿੱਚ, ਲੰਡਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀ ਅਤੇ ਆਪਟਿਕ ਨਰਵ ਵਿਕਾਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕੰਮ ਲਈ ਮੈਡੀਸਨ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਸ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ।
2018 ਵਿੱਚ, ਹੇਰੇਹ ਨੂੰ ਇੰਡੀਅਨ ਜਰਨਲ ਆਫ਼ ਓਫਥਲਮੋਲੋਜੀ ਦੁਆਰਾ ਨੇਤਰ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲਿਵਿੰਗ ਲੈਜੈਂਡ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। [2]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Sohan S. Hayreh, MD, MS, PHD, DSC, FRCS, FRCOPHTH (1927-2022), University of Iowa, Department of Ophthalmology. Retrieved October 7, 2022.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 Living legends in ophthalmology - Prof Sohan Singh Hayreh. Indian J Ophthalmol 2018;66:1673.
- ↑ SerVaas, Cory (May 1, 2004). "Dr. Sohan Hayreh: World authority on the Retina". The Saturday Evening Post. Vol. 276, no. 3.
- ↑ Jonas, J. B. (2004). "Introducing Sohan Singh Hayreh, the 2003 Recipient of the Weisenfeld Award". Investigative Ophthalmology & Visual Science. 45 (3): 748. doi:10.1167/iovs.03-0508.
- ↑ "List of Fellows - NAMS" (PDF). National Academy of Medical Sciences. 2016. Retrieved March 19, 2016.
- ↑ Lotery, Andrew. “Citation for the Award of Honorary FRCOphth.” Honorary Fellowship Ceremony. Royal College of Ophthalmologists, London, England. 2009.
- ↑ Hayreh, Sohan Singh (1991). "Adventure in three worlds". Survey of Ophthalmology. 35 (4): 317–24. doi:10.1016/0039-6257(91)90054-J. PMID 2011827.