ਹਾਲੋ (ਆਪਟੀਕਲ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ)
ਇੱਕ ਸਰ੍ਕ੍ਮਜ਼ੈਨੀਥਲ ਆਰਕ, ਸੂਪ੍ਰਾਲੇਟ੍ਰਲ ਆਰਕ, ਪੈਰੀ ਚਾਪ, ਅਪਰ ਟੇੰਜੈਸ਼ਿਲ ਆਰਕ ਅਤੇ 22° ਹਾਲੋ
ਹਾਲੋ (ਯੂਨਾਨੀ ἅλωςἅλως, halōs[1]) ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਆਪਟੀਕਲ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਸਮੂਹ ਲਈ ਨਾਮ ਹੈ। ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਬਰਫ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਜਦੋਂ ਧੁੱਪ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਆਪਟੀਕਲ ਚਮਤਕਾਰ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲੋ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਰੂਪ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਰੰਗੀਨ ਜਾਂ ਚਿੱਟੇ ਛੱਲੇ, ਚੱਕਰ ਅਤੇ ਧੱਬੇ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸੂਰਜ ਜਾਂ ਚੰਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕੁਝ ਹੋਰ ਕਿਤੇ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਤਾਂ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਜਾਣੇ-ਪਛਾਣੇ ਹਾਲੋ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਗੋਲਾਕਾਰ ਹਾਲੋ (ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ 22 ° ਹਾਲੋ), ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਥੰਮ੍ਹ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਦੇ ਕੁੱਤੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕਈ ਹੋਰ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ; ਕੁਝ ਕਾਫ਼ੀ ਆਮ ਹਨ ਜਦਕਿ ਦੂਜੇ (ਬਹੁਤ ਹੀ ਘੱਟ) ਬਹੁਤ ਦੁਰਲਭ।
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]ਅਰਿਸਟੋਟਲ ਨੇ ਹਾਲੋ ਅਤੇ ਪੇਰੈਲਿਆ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਪਰੰਤੂ ਪੁਰਾਤਨ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਯੂਰੋਪ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਵਰਣਨ ਕ੍ਰਿਸਟੋਫ ਸ਼ਾਈਨਰ (ਲਗਭਗ 1630), ਡੇਨੀਜਗ ਵਿੱਚ ਹੈਵੇਲੀਅਸ (1661) ਅਤੇ ਸੇੰਟ ਪੀਟਰਸਬਰਗ (ਸੀ। 1794) ਵਿੱਚ ਟੋਬਿਆਸ ਲੋਵਟਿਜ਼ ਨੇ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਚੀਨੀ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੈਂਕੜਿਆਂ ਤੋਂ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਪਹਿਲਾ ਸੰਦਰਭ 637 ਵਿੱਚ "ਚੀਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਕ ਇਤਿਹਾਸ" (ਚਿਨ ਸ਼ੂ) ਦਾ ਇੱਕ ਭਾਗ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ "ਟੇਨ ਹਾਲੋਜ਼" ਤੇ, 26 ਸੋਲਰ ਹਾਲੋ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਲਈ ਤਕਨੀਕੀ ਸ਼ਬਦ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ [2]
ਮਕੈਨੀਕਲ ਤਰੀਕੇ
[ਸੋਧੋ]ਸਿੰਗਲ ਐਕਸਿਸ
[ਸੋਧੋ]ਹਾਲੋ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਅਧਿਐਨਾਂ ਨੂੰ 1847 ਵਿੱਚ ਆਗਸਤੀ ਬ੍ਰਾਵੇਸ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। [3][4] ਬ੍ਰਾਵੇਸ ਨੇ ਇੱਕ ਬਰਾਬਰ ਨਾਪ ਦੇ ਸ਼ੀਸ਼ਿਆਂ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਿਜ਼ਮ ਵਰਤਿਆ, ਜਿਸਨੂੰ ਉਸਨੇ ਵਰਟੀਕਲ ਧੁਰੇ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਘੁਮਾਇਆ। ਜਦੋਂ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਚਿੱਟੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਇਸਨੇ ਇੱਕ ਨਕਲੀ ਪਰੈਲਿਕ ਚੱਕਰ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅੰਦਰਲੇ ਪੇਰੈਲਿਆ ਬਣਾਏ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਏ। ਵੇਗੇਨਰ ਨੇ ਨਕਲੀ ਸਬ-ਪੈਰੇਲੀਆ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਹੈਕਸਾਗੋਨਲ ਘੁੰਮਦੇ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤੇ।[5] ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੋਏ ਇਸ ਪ੍ਰਯੋਗ ਦੇ ਸੰਸਕਰਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹੋਰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਪੈਰੇਲੀਆ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਪਾਰਕ ਤੌਰ ਤੇ ਮਿਲਦੇ ਹੈਕ੍ਸਾਗੋਨਲ ਬੀਕੇ7 ਗਲਾਸ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।[6][7] ਅਜਿਹੇ ਸਧਾਰਨ ਪ੍ਰਯੋਗ ਵਿਦਿਅਕ ਮਕਸਦ ਲਈ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।[8]
ਬ੍ਰਾਵੇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ, ਇਤਾਲਵੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਐਫ। ਵੈਨਤੁਰੀ ਨੇ ਉਲਟੀ ਆਰਕ ਵਰਗਾ ਹਾਲੋ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰੇ ਤਿੱਖੇ ਪ੍ਰਿਜਮ ਨਾਲ ਤਜਰਬਾ ਇਸ਼ਾਰਾ ਪਾਣੀ ਦੀ-ਭਰੇ ਪ੍ਰਿਜ਼ਮ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ।[9][10] ਪਰ, ਇਸ ਵਿਆਖਿਆ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਾਵੇਸ ਦੁਆਰਾ ਸੀਜ਼ੀਏ ਦੀ ਸਹੀ ਵਿਆਖਿਆ ਨਾਲ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਮਕੈਨੀਕਲ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜਿਹੜੇ ਹਾਲੋ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਦੇ ਇਸਤੇਮਾਲ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਬਣਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਨਕਲੀ ਬਰਫ਼ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਸਤਰੰਗੀ ਪੀਂਘ ਤੋਂ ਉਲਟੇ ਆਰਕ।[11] ਬਰਫ਼ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜਨਰੇਟ ਕੀਤੇ ਹਲਸ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਕੋਣੀ ਦੇ ਧੁਰੇ ਹਨ। ਹੋਰ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਜਿਵੇਂ ਕਿ NaF ਦਾ ਵੀ ਰਿਫ਼ਰੈਕਟਿਵ ਇੰਡੈਕ੍ਸ ਬਰਫ਼ ਵਾਲਾ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।[12]
ਦੋ ਐਕਸਿਸ
[ਸੋਧੋ]ਨਕਲੀ ਹਾਲੋ ਬਣਾਉਣ ਲਈ, ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਟੇੰਜੇਂਸ਼ਿਲ ਆਰਕ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਹੈਕ੍ਸਾਗੋਨਲ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਨੂੰ ਦੋ ਏਕਸਿਸ ਤੇ ਘੁਮਾਉਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੋਵਿਟਜ਼ ਆਰਕ ਲਈ ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਪ੍ਲੇਟ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਨੂੰ ਲਗਭਗ ਦੋ ਏਕਸਿਸ ਘੁਮਾਉਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਹਾਲੋ ਮਸ਼ੀਨ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਕੇ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲੀ ਅਜਿਹੀ ਮਸ਼ੀਨ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ 2003 ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ;[13] ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਈ ਹੋਰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।[14][15] ਅਜਿਹੀ ਮਸ਼ੀਨ ਬਣਾ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਗੋਲਾਕਾਰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਸ਼ਨ ਸਕਰੀਨ ਦੇ ਅੰਦਰ, ਅਸਮਾਨ ਬਦਲ ਅਸੂਲ ਦੇ ਤਹਿਤ ਰੱਖਣਾ,[16] ਇਹ ਕਰੀਬ ਸੰਪੂਰਣ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਣੇ ਕਈ ਚਿੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦੂਏ ਦੇ ਉੱਪਰ ਰੱਖ ਕੇ ਇੱਕ ਹਾਲੋ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਜਿਹਾ ਹਾਲੋ ਅਲੱਗ ਅਲੱਗ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਹਲੋਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਮਿਸ਼੍ਰਿਤ ਰੂਪ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਅਲੱਗ ਅਲੱਗ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਅਸਲੀ ਹਾਲੋ ਨਾਲ ਰਲਦਾ ਮਿਲਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[17]
ਤਿੰਨ ਐਕਸਿਸ
[ਸੋਧੋ]ਤਜਰਬੇ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਕੇ ਚੱਕਰ ਹਾਲੋ ਬਣਾਉਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਔਖਾ ਕੰਮ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਕੈਮੀਕਲ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਕੇ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਬਹੁਤ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕ੍ਰਿਸ੍ਟਲ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨ ਦੇ ਸਾਨੂੰ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸੰਭਵ 3 ਡੀ ਅਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਹੀ ਦੋ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਪਹਿਲਾ ਨਯੁਮੈਟਿਕਸ ਅਤੇ ਇੱਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਧੱਕੇ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਅਰਡੂਨੋ-ਅਧਾਰਤ ਬੇਤਰਤੀਬ ਵਾਕ ਮਸ਼ੀਨ ਜੋ ਇੱਕ ਤਾਰ ਤੋਂ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਪਤਲੇ-ਘੜੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਨੂੰ ਜੋੜਦੀ ਹੈ।
ਗੈਲਰੀ
[ਸੋਧੋ]-
360 ਡਿਗਰੀ ਸੋਲਰ ਹਾਲੋ, ਮੈਡਰਿਡ 25-3-2017 -
ਸੋਲਰ ਹਾਲੋ, ਮੈਡਰਿਡ 25-3-2017, ਵੇਰਵੇ -
ਪੂੰਟਾ ਅਲਟਾ, ਅਰਜਨਟੀਨਾ, ਵਿਖੇ ਜਨਵਰੀ 28, 2013 ਨੂੰ 11:58 am ਤੇ ਦਿਸਿਆ ਸੂਰਜ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਸਰਕਮਸਕ੍ਰਾਇਬਡ ਹਾਲੋ -
ਸੂਰਜ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਸਰਕਮਸਕ੍ਰਾਇਬਡ ਹਾਲੋ (ਬਾਹਰੀ ਛੱਲਾ, ਹੇਠਲੇ ਖੱਬੇ ਅਤੇ ਉਤਲੇ ਖੱਬੇ ਅਤੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਅਧੂਰਾ ਦਿਸਦਾ) ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ 22° ਹਾਲੋ (ਅੰਦਰੂਨੀ ਛੱਲਾ) -
ਸੂਰਜ ਡੌਗ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਥੰਮ, ਹੇੱਸੇ, ਅਗਸਤ 12, 2012. -
ਸੂਰਜ ਦੇ ਦੁਆਲੇ 22° ਹਾਲੋ, ਕੋਲਕਾਤਾ, ਪਛਮੀ ਬੰਗਾਲ, ਭਾਰਤ, ਅਪ੍ਰੈਲ 30, 2016, 12:00 pm
.jpg)
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Harper, Douglas. "halo". Online Etymology Dictionary. ਫਰਮਾ:LSJ.
- ↑ Ho Ping-Yu, Joseph Needham Ancient Chinese Observations of Solar Haloes and Parhelia Weather April 1959 (vol14, issue 4) p124-134
- ↑ M. Élie de Beaumont, Memoir of Auguste Bravais (Smithsonian Institution, Washington, 1869)
- ↑ "Mémoire sur les halos et les phénomènes optiques qui les accompagnent", 1847, J. de l'École Royale Polytechnique 31(18), p.1-270, §XXIV – Reproduction artificielle des phénomènes optiques dus à des prismes à axe vertical, Figures: PL I: Fig. 48, PL II: Fig: 49-54.
- ↑ “Die Nebensonnen unter dem Horizont,” Meteorol. Z. 34–52(8/ 9), 295–298, A. Wegner, 1917.
- ↑ Homogenizing Light rods / Light pipes link
- ↑ "Intensity distribution of the parhelic circle and embedded parhelia at zero solar elevation: theory and experiments", Applied Optics (Appl. Opt.), Vol. 54, Issue 22, 6608-6615, S. Borchardt and M. Selmke, 2015. link
- ↑ "Artificial Halos", American Journal of Physics (Am. J. Phys.), Vol. 83(9), 751-760, M. Selmke, 2015. link
- ↑ F. Venturi, "Commentarii sopra ottica", p. 219, Tav VIII, Fig 17, arc: PGQ, Fig 27, p. 213.
- ↑ "Physikalisches Wörterbuch", neu bearbeitet von Brandes. Gmelin. Horner. Muncke. Pfaff, p. 494, [1]
- ↑ Homepage: Arbeitskreis Meteore e.V. link
- ↑ "An Analog Light Scattering Experiment of Hexagonal Icelike Particles. Part II: Experimental and Theoretical Results", JOURNAL OF THE ATMOSPHERIC SCIENCES, Vol. 56, B. Barkey, K.N. Liou, Y. Takano, W. Gellerman, P. Sokolkly, 1999.
- ↑ “Halo and mirage demonstrations in atmospheric optics,” Appl. Opt. 42(3), 394-398, M. Vollmer and R. Greenler, 2003. link
- ↑ "Complex artificial halos for the classroom", American Journal of Physics (Am. J. Phys.), Vol. 84(7), 561-564, M. Selmke and S. Selmke, 2016. link
- ↑ “Artificially generated halos: rotating sample crystals around various axes”, Applied Optics Vol. 54, Issue 4, pp. B97-B106, Michael Großmann, Klaus-Peter Möllmann, and Michael Vollmer, 2015. link
- ↑ "Sky Transform" on atoptics.co.uk: link
- ↑ Article with images on BoredPanda: Spherical projection screen for artificial halos