ਅੰਦਰੇਟਾ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
ਅੰਦਰੇਟਾ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੀ ਕਲੋਨੀ ਹੈ। ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੀ ਕਲੋਨੀ 1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਆਇਰਿਸ਼ ਥੀਏਟਰ ਕਲਾਕਾਰ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣਵਾਦੀ, ਨੋਰਾ ਰਿਚਰਡਜ਼, ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਇੱਥੇ ਆ ਵਸੀ ਸੀ। ਕਾਂਗੜਾ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਪਾਲਮਪੁਰ ਦੇ ਨੇੜੇ, ਹਿਮਾਲਾ ਦੀ ਧੌਲਾਧਰ ਲੜੀ ਦਾ ਪਿਛੋਕੜ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਆਂਦਰੇਟਾ ਨੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਲਾਕਾਰਾਂ, ਥੀਏਟਰ ਪ੍ਰੈਕਟੀਸ਼ਨਰਾਂ, ਚਿੱਤਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਘੁਮਿਆਰਾਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਦੋ ਲੋਕ ਜੋ ਇਸ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨਾਲ਼ ਜੁੜ ਗਏ ਸਨ, ਉਹ ਸਨ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਸੋਭਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਬੀ ਸੀ ਸਾਨਿਆਲ । [1]
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]ਨੋਰਾ, ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਇਰਲੈਂਡ ਦੀ ਇੱਕ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ, ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਫਿਲਿਪ ਰਿਚਰਡਸ ਨਾਲ ਵਿਆਹੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਹ 1908 ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਕੇਂਦਰ ਲਾਹੌਰ ਪਹੁੰਚੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਕਾਲਜ, ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਵਾਈਸ-ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਬਣ ਗਈ।
ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਆਧੁਨਿਕ ਪੰਜਾਬੀ ਥੀਏਟਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ, ਪੰਜਾਬੀ ਥੀਮਾਂ ਵਾਲ਼ੇ ਨਾਟਕਾਂ ਦਾ ਮੰਚਨ ਕੀਤਾ। ਪਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਵਾਪਸ ਚਲੀ ਗਈ, ਅਤੇ 1924 ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਪਰਤ ਆਈ, ਅਤੇ ਪਾਲਮਪੁਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇਸ ਪਿੰਡ ਅੰਦਰੇਟਾ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਘਰ ਬਣਾ ਲਿਆ। ਉਸਨੇ ਰਵਾਇਤੀ ਕਾਂਗੜਾ-ਸ਼ੈਲੀ ਦਾ ਕੱਚਾ ਘਰ ਬਣਾਇਆ, ਜਿਸਨੂੰ 'ਚਮੇਲੀ ਨਿਵਾਸ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਿੱਟੀ, ਸਲੇਟ ਅਤੇ ਬਾਂਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸਥਾਨਕ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਕੰਮ ਚਲਾਊ ਮੰਚ ਵੀ ਬਣਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਥੀਏਟਰ ਦੇ ਸ਼ੌਕੀਆ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਨਾਟਕ ਕਰਨ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। [2] [3] 1935 ਵਿੱਚ ਕਾਂਗੜਾ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਨੇ ਰਿਚਰਡਸ ਨੂੰ 15 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਵੁੱਡਲੈਂਡ ਅਸਟੇਟ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਈ। ਉਸਨੇ ਨਾਟਕ ਦਾ ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਬੀਤਣ ਨਾਲ ਪਿੰਡ ਨੂੰ "ਮੇਮ-ਦਾ-ਪਿੰਡ" ( ਮੇਮਸਾਹਿਬ ਦਾ ਪਿੰਡ) ਕਿਹਾ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਿਆ।
ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਪਿੰਡ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ ਸੀ। 12 ਘੰਟੇ ਦਾ ਰੇਲ ਸਫ਼ਰ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੱਸ ਦੀ ਸਵਾਰੀ, ਅਤੇ ਬਨੂਰੀ (ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ) ਤੋਂ ਆਖਰੀ ਨੌਂ ਮੀਲ ਪੈਦਲ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ। ਫਿਰ ਵੀ, ਇਹ ਸਾਰੇ ਪਾਸਿਆਂ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਧੂਹ ਪਾਉਣ ਲੱਗਾ, ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਬੀ ਸੀ ਸਾਨਿਆਲ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਜੈ ਦਿਆਲ ਸਿੰਘ, ਜੋ 1940 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਲਾਹੌਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਫਿਲਿਪ ਰਿਚਰਡਜ਼ ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੀ, ਵੀ ਸਨ। ਸਾਨਿਆਲ ਨੇ ਨੋਰਾਹ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਆਰਟਸ ਅਤੇ ਇੱਕ ਰਿਜ਼ੋਰਟ ਨੂੰ ਫੰਡ ਦੇਣ ਲਈ ਪੇਂਟਿੰਗ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਚਿੱਤਰਕਾਰ, ਸੋਭਾ ਸਿੰਘ 1986 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਇੱਥੇ ਰਿਹਾ। [4] [5] ਰਿਚਰਡਸ ਨੇ 1940 ਵਿਆਂ ਅਤੇ 1960 ਵਿਆਂ ਦੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਪੰਜਾਬੀ ਰੰਗਮੰਚ ਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਕੀਤਾ। ਇਸੇ ਲਈ ਉਸਨੂੰ "ਪੰਜਾਬੀ ਰੰਗਮੰਚ ਦੀ ਨੱਕੜਦਾਦੀ" ਕਰਕੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [6]
ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ, ਗੁਰੂਚਰਨ ਸਿੰਘ, ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਘੁਮਿਆਰ, ਜਿਸਨੇ 1952 ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਬਲੂ ਪੋਟਰੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ, ਨੇ ਇੱਥੇ ਅੱਡਾ ਜਮਾ ਲਿਆ। ਉਹ ਅੰਤ ਤੱਕ ਸਰਗਰਮ ਰਿਹਾ, ਅਤੇ 1995 ਵਿੱਚ 99 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣਾ ਕਰ ਗਿਆ। [7] ਅਭਿਨੇਤਾ ਕਬੀਰ ਬੇਦੀ ਦੀ ਮਾਂ, ਫਰੇਡਾ ਬੇਦੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਅਪਣਾ ਲਿਆ ਸੀ, ਵੀ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਰਹੀ। [8]
1983 ਵਿੱਚ, ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਘੁਮਿਆਰ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਮਨਸਿਮਰਨ "ਮਿੰਨੀ" ਸਿੰਘ, ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਮੈਰੀ ਸਿੰਘ ਇੱਥੇ ਵਸ ਗਏ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਸਟੂਡੀਓ ਦੇ ਨਾਲ ਅੰਦਰੇਟਾ ਪੋਟਰੀ ਐਂਡ ਕਰਾਫਟ ਸੋਸਾਇਟੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਜੋ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਸਲਿੱਪਵੇਅਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਟੈਰਾਕੋਟਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਬਣਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਘੁਮਿਆਰਾਂ ਨੂੰ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ 1,35,000 ਰੁਪਏ ਦੀ ਗ੍ਰਾਂਟ ਨਾਲ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪੇਂਡੂ ਮੰਡੀਕਰਨ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਸੁਸਾਇਟੀ ਘੁਮਿਆਰਾਂ ਲਈ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਕੋਰਸ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਅੱਜ, ਅੰਦਰੇਟਾ ਦੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬਰਤਨ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਿਕਦੇ ਹਨ। [8] [9]
ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ, ਰਿਚਰਡਜ਼ ਨੂੰ ਪਟਿਆਲਾ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਇੱਕ ਫੈਲੋ ਬਣਾਇਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਘਰ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਵਸੀਅਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਅੱਜ, ਨੋਰਾ ਰਿਚਰਡਜ਼ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ ਉਸ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ 'ਤੇ, 29 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਥੀਏਟਰ ਫੈਸਟੀਵਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। [10] [11]
ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ
[ਸੋਧੋ]ਐਂਡਰੇਟਾ ਖੇਤਰ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੈਲਾਨੀ ਟਿਕਾਣਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਨੇੜੇ ਹੀ ਇੱਕ ਪੈਰਾਗਲਾਈਡਿੰਗ ਟਿਕਾਣਾ ਬੀੜ-ਬਿਲਿੰਗ ਹੈ। [12] ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਕੁਝ ਹੋਮਸਟੇ ਹਨ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਪਾਲਮਪੁਰ, ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਮਿਲ਼ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। [5] [13] [14]
ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੇ ਆਕਰਸ਼ਣ
[ਸੋਧੋ]- ਐਂਡਰੇਟਾ ਪੌਟਰੀ ਐਂਡ ਕਰਾਫਟ ਸੋਸਾਇਟੀ
- ਨੋਰਾ ਰਿਚਰਡ ਦਾ ਘਰ
- ਨੋਰਾ ਰਿਚਰਡਸ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਦ ਆਰਟਸ
- ਸੋਭਾ ਸਿੰਘ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀ
ਆਵਾਜਾਈ
[ਸੋਧੋ]ਅੰਦਰੇਟਾ ਮੰਡੀ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵੱਲ ਜਾਂਦੀ ਸੜਕ 'ਤੇ ਪਾਲਮਪੁਰ ਤੋਂ 20-ਮਿੰਟ ਦੀ ਡਰਾਈਵ ਜਾਂ 13 'ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਅੰਦਰੇਟਾ ਤੋਂ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ 48 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਹੈ। . ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਪੰਚਰੁਖੀ1.9 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਪਠਾਨਕੋਟ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ 120 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। [8]
-
ਨੋਰਾ ਦੇ ਘਰ ਦੀ ਤਸਵੀਰ -
- ↑ "Himachal's pot secret". The Times of India. 4 July 2013. pp. 1–2. Archived from the original on 8 July 2013. Retrieved 2014-02-16.
- ↑ Charu Dogra (13 April 2002). "Fragrant memories of Norah Richard's Chameli Niwas". The Tribune. Retrieved 2014-02-17.
- ↑ Charu Soni. "Andretta Artists' Village: The Irish Lahorian". Outlook Traveller. Archived from the original on 2011-07-15. Retrieved 2014-02-17.
- ↑ Charu Dogra (13 April 2002). "Fragrant memories of Norah Richard's Chameli Niwas". The Tribune. Retrieved 2014-02-17.Charu Dogra (13 April 2002). "Fragrant memories of Norah Richard's Chameli Niwas". The Tribune. Retrieved 17 February 2014.
- ↑ 5.0 5.1 Charu Soni. "Andretta Artists' Village: The Irish Lahorian". Outlook Traveller. Archived from the original on 2011-07-15. Retrieved 2014-02-17.Charu Soni. "Andretta Artists' Village: The Irish Lahorian". Outlook Traveller. Archived from the original Archived 2014-02-22 at the Wayback Machine. on 15 July 2011. Retrieved 17 February 2014.
- ↑ "PU writers' home at Andretta". The Tribune, Chandigarh. 11 July 2000. Retrieved 2014-02-18.
- ↑ "This above all: Master potter". The Tribune. 14 November 1998. Retrieved 2014-02-17.
- ↑ 8.0 8.1 8.2 "Himachal's pot secret". The Times of India. 4 July 2013. pp. 1–2. Archived from the original on 8 July 2013. Retrieved 2014-02-16."Himachal's pot secret". The Times of India. 4 July 2013. pp. 1–2. Archived from the original on 8 July 2013. Retrieved 16 February 2014.
- ↑ "Andretta-A sanctuary of potters". The Hindu. 30 Jul 2004. Archived from the original on 4 August 2004. Retrieved 2014-02-18.
- ↑ Handbook of Universities. Atlantic Publishers & Dist. 2006. p. 696. ISBN 978-81-269-0608-6.
- ↑ Aditi Banerjee (21 April 2013). "Clay and Sky". The Indian Express. Retrieved 2014-02-18.
- ↑ Aditi Banerjee (21 April 2013). "Clay and Sky". The Indian Express. Retrieved 2014-02-18.Aditi Banerjee (21 April 2013). "Clay and Sky". The Indian Express. Retrieved 18 February 2014.
- ↑ Manoj Jreat (2004). Tourism in Himachal Pradesh. Indus Publishing. p. 129. ISBN 978-81-7387-157-3.
- ↑ "Homestays in Kangra". Himachal Tourism. Archived from the original on 23 February 2014. Retrieved 2014-02-18.