ਇੱਕ ਯੂਨਿਟ ਸਕੀਮ
ਇੱਕ ਯੂਨਿਟ ਸਕੀਮ (Urdu: ایک وحدت; ਬੰਗਾਲੀ: এক ইউনিট ব্যবস্থা) 22 ਨਵੰਬਰ 1954 ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਬੋਗਰਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਇੱਕ ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸੀ ਅਤੇ 30 ਸਤੰਬਰ 1955 ਨੂੰ ਪਾਸ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਮੀਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੱਛਮੀ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਦੋ ਅਸਮਾਨ ਨੀਤੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰੇਗਾ। [1] ਦੋਵਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ, 'ਵਨ ਯੂਨਿਟ' ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੇ ਪੱਛਮੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਚਾਰ ਸੂਬਿਆਂ (ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬ, ਸਿੰਧ, NWFP ਅਤੇ ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ) ਨੂੰ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ (ਹੁਣ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼) ਦੇ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਇੱਕ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤਾ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਅਤੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਵਨ ਯੂਨਿਟ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਨਸਲੀ ਬੰਗਾਲੀ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਦਬਦਬੇ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਵਿਰੋਧੀ ਸੰਤੁਲਨ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।[2][3] ਵਨ ਯੂਨਿਟ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਚਾਰਾਂ ਸੂਬਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਉਠਾਈਆਂ ਗਈਆਂ। ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਵਾਮੀ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਸੈਂਬਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਿੱਲ ਨੂੰ ਸਪਾਂਸਰ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਭੰਗ ਕਰਨ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਨਾਲ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਫੌਜੀ ਕਬਜ਼ਾ ਹੋ ਗਿਆ।[4] ਵਨ ਯੂਨਿਟ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ 1970 ਤੱਕ ਲਾਗੂ ਰਿਹਾ।[1] ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜਨਰਲ ਯਾਹੀਆ ਖਾਨ ਨੇ ਵਨ ਯੂਨਿਟ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਅਤੇ ਅਗਸਤ 1947 ਤੱਕ ਚਾਰ ਸੂਬਿਆਂ ਦੀ ਅਸਥਾਈ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਨੂੰਨੀ ਫਰੇਮਵਰਕ ਆਰਡਰ ਨੰਬਰ 1970 ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ।[1]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 1.2 "One Unit". Story of Pakistan. Retrieved 16 May 2013.
- ↑ Ahmed, Feroz (1998). Ethnicity And Politics In Pakistan. Karachi: Oxford University Press. pp. 26–27. ISBN 0195779061. Retrieved 19 February 2020.
- ↑ Khan (2005). Politics of Identity: Ethnic Nationalism and the State in Pakistan. Sage Publications. p. 66. ISBN 8178294273.
- ↑ Talbot 1998, p. 86.