ਜੈ ਭੀਮ
ਜੈ ਭੀਮ ਭਾਰਤੀ ਬੋਧੀਆਂ ਅਤੇ ਅੰਬੇਡਕਰਵਾਦੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਮਿਲਣ 'ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਨਾਅਰਾ ਹੈ। ਇਹ ਖਾਸਕਰ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਨਾਲ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਆਪਣਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਜਿਆਦਾਤਰ ਬੋਧੀ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਿਤ ਦਲਿਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਆਪਣੇ ਮੂਲ ਅਤੇ ਅਰਥ ਪੱਖੋਂ ਧਾਰਮਿਕ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਪਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀਆਂ ਅਤੇ ਪਛੜੇ ਵਰਗਾਂ, ਖੱਬੇਪੱਖੀਆਂ, ਉਦਾਰਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਗਰੀਟਿੰਗ ਦੇ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਉਸਤਾਦ, ਭੀਮਰਾਵ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸਨਮਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।[1] ਜੈ ਭੀਮ ਦਾ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਹੈ ਭੀਮ ਯਾਨੀ, ਭੀਮਰਾਵ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੀ ਜਿੱਤ ਹੋਵੇ।[2]
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]'ਜੈ ਭੀਮ' ਦਾ ਨਾਅਰਾ 1935 ਵਿੱਚ ਬਾਬੂ ਹਰਦਾਸ ਨੇ ਘੜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਦਰਜ ਹੈ ਕਿ ਬਾਬੂ ਹਰਦਾਸ ਐਲ.ਐਨ. (ਲਕਸ਼ਮਣ ਨਗਾਰਾਲੇ) ਨੇ ਖੁਦ ਰਾਮਚੰਦਰ ਕਸ਼ੀਰਸਾਗਰ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਦਲਿਤ ਮੂਵਮੈਂਟ ਇਨ ਇੰਡੀਆ ਐਂਡ ਇਟਸ ਲੀਡਰਸ ਵਿੱਚ 'ਜੈ ਭੀਮ' ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।[3][4] 1938 ਵਿੱਚ, ਔਰੰਗਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਕੰਨੜ ਤਾਲੁਕਾ ਵਿੱਚ ਮਕਰਾਨਪੁਰ ਵਿਖੇ ਅੰਬੇਡਕਰਾਈ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਇੱਕ ਕਾਰਕੁਨ ਭਾਉਸਾਹਿਬ ਮੋਰੇ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਮੀਟਿੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਡਾ: ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਡਕਰ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਉਸ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਭਾਉਸਾਹਿਬ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੁਣ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਵੇਲੇ ਸਿਰਫ 'ਜੈ ਭੀਮ' ਕਹਾਂਗੇ।[5] ਸਾਬਕਾ ਜੱਜ ਅਤੇ ਦਲਿਤ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਵਿਦਵਾਨ ਸੁਰੇਸ਼ ਘੋਰਪੜੇ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਜੈ ਭੀਮ' ਨਾਅਰੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਡਾ: ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਹੋਈ ਸੀ। ਅੰਬੇਡਕਰਵਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਕਾਰਕੁਨ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨੂੰ 'ਜੈ ਭੀਮ' ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਪਰ ਕੁਝ ਕਾਰਕੁੰਨਾਂ ਨੇ ਡਾ: ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ 'ਜੈ ਭੀਮ' ਸਲਾਮ ਵੀ ਕਰਦੇ ਸਨ।[6][7]
ਡਾ: ਨਰੇਂਦਰ ਜਾਧਵ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, "ਜੈ ਭੀਮ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਬਾਬੂ ਹਰਦਾਸ ਨੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਦਲਿਤਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਜਿੱਤ ਹੈ। 'ਜੈ ਭੀਮ' ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਹ ਇੱਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪਛਾਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਿਆਸੀ ਪਛਾਣ ਵੀ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। , ਇਹ ਅੰਬੇਡਕਰਾਈ ਲਹਿਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਨੂੰ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਵਾਕ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੀ ਪਛਾਣ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ 'ਜੈ ਭੀਮ' ਇਨਕਲਾਬ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਪਛਾਣ ਬਣ ਗਈ ਹੈ।"[8][9]
1946 ਵਿੱਚ, ਡਾ. ਭੀਮ ਰਾਓ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ ਦੇ ਮੌਕੇ, ਡਾ. ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ, ਦਲਿਤ ਕਵੀ ਬਿਹਾਰੀ ਲਾਲ ਹਰਿਤ (1913-1999) ਦੁਆਰਾ ਗਾਂਧੀ ਮੈਦਾਨ,ਪੁਰਾਣੀ ਦਿੱਲੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ ਰਾਹੀਂ ਜੈ ਭੀਮ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। [10]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Uttar Pradesh Chief Minister Mayawati made it clear after the fatwa against it by an Islamic seminary."Fatwa on BSP Slogan Sparks Off Debate". Archived from the original on 2011-07-18. Retrieved 2017-04-16.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Christophe, Jaffrelot (2005). Dr Ambedkar and untouchability: analysing and fighting caste. pp. 154–155. ISBN 978-1-85065-449-0.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(help); More than one of|ISBN=and|isbn=specified (help) - ↑ "'जय भीम' हा नारा कुणी दिला? 'जय भीम' म्हणण्याची पद्धत केव्हापासून सुरू झाली?". BBC News मराठी (in ਮਰਾਠੀ). Retrieved 17 November 2021.
- ↑ "जय भीम का नारा सबसे पहले किसने दिया, कैसे हुई शुरुआत?". BBC News हिंदी (in ਹਿੰਦੀ). Retrieved 18 November 2021.
- ↑ "'जय भीम' हा नारा कुणी दिला? 'जय भीम' म्हणण्याची पद्धत केव्हापासून सुरू झाली?". BBC News मराठी (in ਮਰਾਠੀ). Retrieved 17 November 2021.
- ↑ "'जय भीम' हा नारा कुणी दिला? 'जय भीम' म्हणण्याची पद्धत केव्हापासून सुरू झाली?". BBC News मराठी (in ਮਰਾਠੀ). Retrieved 17 November 2021.
- ↑ "जय भीम का नारा सबसे पहले किसने दिया, कैसे हुई शुरुआत?". BBC News हिंदी (in ਹਿੰਦੀ). Retrieved 18 November 2021.
- ↑ "'जय भीम' हा नारा कुणी दिला? 'जय भीम' म्हणण्याची पद्धत केव्हापासून सुरू झाली?". BBC News मराठी (in ਮਰਾਠੀ). Retrieved 17 November 2021.
- ↑ "जय भीम का नारा सबसे पहले किसने दिया, कैसे हुई शुरुआत?". BBC News हिंदी (in ਹਿੰਦੀ). Retrieved 18 November 2021.
- ↑ "जय भीम का नारा लगा करे, भारत की बस्ती-बस्ती में - बिहारी लाल हरित". dalitsahitya.in. Archived from the original on 16 ਨਵੰਬਰ 2021. Retrieved 16 November 2021.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help)