ਨੁਪੀਡੀਆ
 | |
 ਵੇਬੈਕ ਮਸ਼ੀਨ ਤੋਂ ਸਕ੍ਰੀਨਸ਼ੌਟ | |
ਸਾਈਟ ਦੀ ਕਿਸਮ | ਆਨਲਾਈਨ ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ |
|---|---|
| ਉਪਲੱਬਧਤਾ |
|
| Dissolved | ਸਤੰਬਰ 2003 |
| ਮਾਲਕ | ਬੋਮਿਸ (ਪਹਿਲਾਂ) |
| ਲੇਖਕ | |
| ਵੈੱਬਸਾਈਟ | nupedia.org
www.nupedia.com at the Wayback Machine (archived 8 August 2003) www.nupedia.com at the Wayback Machine (archived 7 April 2000) |
| ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਦੀ ਮਿਤੀ | 9 ਮਾਰਚ 2000 |
ਨੁਪੀਡੀਆ ਇੱਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਔਨਲਾਈਨ ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ ਸੀ ਜਿਸ ਦੇ ਲੇਖ ਉਚਿਤ ਵਿਸ਼ਾ ਵਸਤੂ ਮੁਹਾਰਤ ਵਾਲੇ ਸਵੈਸੇਵੀ ਯੋਗਦਾਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੇ ਗਏ ਸਨ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਾਹਰ ਸੰਪਾਦਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਮੀਖਿਆ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਮੁਫਤ ਸਮੱਗਰੀ ਵਜੋਂ ਲਾਇਸੰਸਸ਼ੁਦਾ ਸੀ। ਇਸਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਜਿੰਮੀ ਵੇਲਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਬੋਮਿਸ ਦੁਆਰਾ ਅੰਡਰਰਾਈਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲੈਰੀ ਸੈਂਗਰ ਸੰਪਾਦਕ-ਇਨ-ਚੀਫ ਸਨ। ਨਿਊਪੀਡੀਆ ਅਕਤੂਬਰ 1999 ਤੋਂ ਸਤੰਬਰ 2003 ਤੱਕ ਚਲਾਇਆ ਗਿਆ।[1][2] ਇਹ ਅੱਜ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਪੂਰਵਜ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨੁਪੀਡੀਆ ਕੋਲ ਪੋਸਟ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲੇਖਾਂ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸੱਤ-ਪੜਾਅ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸੀ, ਨਾ ਕਿ ਲਾਈਵ ਵਿਕੀ-ਅਧਾਰਿਤ ਅੱਪਡੇਟ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ। ਨੁਪੀਡੀਆ ਨੂੰ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਕਮੇਟੀ ਦੁਆਰਾ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ 21 ਲੇਖ ਸਨ,[lower-alpha 1] ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਪਹਿਲੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ 200 ਲੇਖ ਹਨ, ਅਤੇ ਪਹਿਲੇ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 18,000।[3]
ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਉਲਟ, ਨੁਪੀਡੀਆ ਵਿਕੀ ਨਹੀਂ ਸੀ; ਇਸਦੀ ਬਜਾਏ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਪੀਅਰ-ਸਮੀਖਿਆ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੁਆਰਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਇਸਦੇ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਨੁਪੀਡੀਆ ਵਲੰਟੀਅਰ ਸਮੱਗਰੀ ਲਈ ਵਿਦਵਾਨਾਂ (ਆਦਰਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੀਐਚਡੀ ਵਾਲੇ) ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ।[4] ਇਸ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਨੁਪੀਡੀਆ ਨੇ 24 ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਲੇਖ[5][6][7] ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਪੂਰੀ ਕਰ ਲਈ ਸੀ ਅਤੇ ਹੋਰ 150 ਲੇਖ ਪ੍ਰਗਤੀ ਵਿੱਚ ਸਨ।[8] ਵੇਲਜ਼ ਨੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਲੇਖਾਂ ਦੀ ਸੌਖੀ ਪੋਸਟਿੰਗ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸੈਂਗਰ ਨੇ ਨੁਪੀਡੀਆ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੀ ਗਈ ਪੀਅਰ-ਸਮੀਖਿਆ ਵਾਲੀ ਪਹੁੰਚ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 2006 ਵਿੱਚ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਮਾਹਰ-ਸਮੀਖਿਆ ਕੀਤੇ ਵਿਕਲਪ ਵਜੋਂ ਸਿਟੀਜ਼ਨਡੀਅਮ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ।[3][9]
ਨੋਟ
[ਸੋਧੋ]ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "Nupedia.com WHOIS, DNS, & DomainTools". WHOIS. 2016. Archived from the original on 24 July 2017. Retrieved 6 March 2016.
- ↑ Poe, Marshall (September 2006). "Can thousands of Wikipedians be wrong? How an attempt to build an online encyclopedia touched off history's biggest experiment in collaborative knowledge". The Hive. The Atlantic. Archived from the original on 26 October 2012. Retrieved 1 January 2007.
- ↑ 3.0 3.1 Sanger, Larry (18 April 2005). "The Early History of Nupedia and Wikipedia: A Memoir". Slashdot. Archived from the original on 25 May 2009. Retrieved 26 May 2012.
- ↑ Lih, Andrew (2009). The Wikipedia Revolution: How a Bunch of Nobodies Created the World's Greatest Encyclopedia. London: Aurum. p. 38. ISBN 9781845134730. OCLC 280430641.
His academic roots compelled Sanger to insist on one rigid requirement for his editors: a pedigree. "We wish editors to be true experts in their fields and (with a few exceptions) possess Ph.Ds." read the Nupedia policy.
- ↑ Craig 2013, p. 84
- ↑ Ayers 2008
- ↑ Myers 2006, p. 163
- ↑ "When Wikipedia was young: the early years". VatorNews (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 13 June 2017. Archived from the original on 26 December 2018. Retrieved 25 July 2018.
- ↑ "Wikipedia founder forks Wikipedia" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Archived from the original on 26 December 2018. Retrieved 7 August 2018.
ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ
[ਸੋਧੋ]- Larry Sanger, The Early History of Nupedia and Wikipedia: A Memoir Part 1 and Part 2. Slashdot, April 2005.
- Larry Sanger, "Nupedia.com Statement of Editorial Policy, Version 2.1," Printable Version dated 10 May 2000.
- Larry Sanger, "Nupedia.com Statement of Editorial Policy, Version 3.2," Printable Version dated 23 June 2000.
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
[ਸੋਧੋ]
- Earlier versions of Nupedia (from the Internet Archive)
- Nupedia[permanent dead link][permanent dead link]— revived Nupedia on Fandom