ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਜਾਓ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ

ਜੋੜ ਸੋਧੋ
ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਤੋਂ
ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ
An incomplete sphere made of large, white jigsaw puzzle pieces. Each puzzle piece contains one glyph from a different writing system, with each glyph written in black.
ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦਾ ਲੋਗੋ, ਇੱਕ ਗਲੋਬ ਵੱਖ ਵੱਖ ਲਿਖਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਗਲਾਈਫਜ਼ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ
ਸਕ੍ਰੀਨਸ਼ੌਟ
ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਪੋਰਟਲ ਲੇਖ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕ੍ਰਮਬੱਧ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦਾ ਡੈਸਕਟਾਪ ਹੋਮਪੇਜ
ਸਾਈਟ ਦੀ ਕਿਸਮ
ਔਨਲਾਈਨ ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ
ਉਪਲੱਬਧਤਾ352 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
ਮੂਲ ਦੇਸ਼ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ
ਮਾਲਕ
ਲੇਖਕ
ਵੈੱਬਸਾਈਟwikipedia.org
ਵਪਾਰਕਨਹੀਂ
ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨਵਿਕਲਪਿਕ[note 1]
ਵਰਤੋਂਕਾਰ>2,83,377 ਸਰਗਰਮ ਸੰਪਾਦਕ[note 2]
>11,62,05,932 ਰਜਿਸਟਰਡ ਵਰਤੋਂਕਾਰ
ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਦੀ ਮਿਤੀ15 ਜਨਵਰੀ 2001
(23 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ) (2001-01-15)
ਮੌਜੂਦਾ ਹਾਲਤਸਰਗਰਮ
Content license
CC Attribution / Share-Alike 3.0
Most text is also dual-licensed under GFDL; media licensing varies
ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਿੰਗ ਭਾਸ਼ਾਲੈਂਪ ਪਲੇਟਫਾਰਮ[2]
OCLC number52075003

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: Wikipedia) ਇੱਕ ਬਹੁਭਾਸ਼ਾਈ ਆਨਲਾਈਨ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਖੁੱਲੇ ਸਹਿਯੋਗ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵਜੋਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ[3] ਅਤੇ ਵਾਲੰਟੀਅਰ ਸੰਪਾਦਕਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕੀ-ਅਧਾਰਿਤ ਸੋਧ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਰਾਹੀਂ ਸਾਂਭਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[4] ਇਹ ਵਰਲਡ ਵਾਈਡ ਵੈੱਬ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ, ਆਮ ਹਵਾਲਿਆਂ ਵਾਲਾ ਕੰਮ ਹੈ[5] ਅਤੇ ਮਾਰਚ 2020 ਤੱਕ ਐਲੈਕਸਾ ਦੁਆਰਾ ਦਰਜਾ ਪ੍ਰਾਪਤ 20 ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵੈਬਸਾਈਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁਫਤ ਸਮੱਗਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੋਈ ਵਪਾਰਕ ਵਿਗਿਆਪਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਸਥਾ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[6][7][8][9] ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨਵੇਂ ਲੇਖ ਲਿਖ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਬਣੇ ਤਕਰੀਬਨ ਸਾਰੇ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਸੋਧ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਨੂੰ 15 ਜਨਵਰੀ 2001 ਨੂੰ ਜਿੰਮੀ ਵੇਲਜ਼ ਅਤੇ ਲੈਰੀ ਸੇਂਗਰ ਦੁਆਰਾ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[10] ਸੇਂਗਰ ਨੇ ਇਸਦਾ ਨਾਮ "ਵਿਕੀ" ("ਤੇਜ਼" ਸ਼ਬਦ ਲਈ ਹਵਾਈ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਸ਼ਬਦ)[11] ਅਤੇ "ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ" (ਅਰਥ "ਵਿਸ਼ਵ ਕੋਸ਼") ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਸਿਰਫ ਇਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵ ਕੋਸ਼ ਸੀ, ਫਿਰ ਤੁਰੰਤ ਦੂਜੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਸੰਸਕਰਣਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 6 ਮਿਲੀਅਨ ਲੇਖਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ 300 ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਹੈ। ਕੁਲ ਮਿਲਾ ਕੇ, ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਉੱਪਰ ਹਰ ਮਹੀਨੇ 1.5 ਬਿਲੀਅਨ ਵਿਲੱਖਣ ਪਾਠਕ (ਵਿਜ਼ਟਰ) ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਇਸ ਉੱਪਰ 51 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੇਖ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[12][13][14]

2005 ਵਿਚ, "ਕੁਦਰਤ" ਨੇ "ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ ਬ੍ਰਿਟੈਨਿਕਾ" ਅਤੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ 42 ਹਾਰਡ ਵਿਗਿਆਨ ਲੇਖਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਕਰਦਿਆਂ ਇਕ ਪੀਅਰ ਸਮੀਖਿਆ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦਾ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਦਾ ਪੱਧਰ ਬ੍ਰਿਟੈਨਿਕਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆਇਆ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਆਲੋਚਕਾਂ ਨੇ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਸਾਰੇ ਲੇਖਾਂ ਦੇ ਬੇਤਰਤੀਬੇ ਨਮੂਨੇ ਦੇ ਸਮਾਨ ਅਧਿਐਨ ਜਾਂ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਜਾਂ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਸਮਾਜਿਕ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਇਕ ਅਧਿਐਨ ਇੰਨਾ ਵਧੀਆ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ।[15][16] ਅਗਲੇ ਸਾਲ, ਟਾਈਮ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਸੰਪਾਦਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਦੀ ਨੀਤੀ ਨੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਅਤੇ ਸੰਭਵ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਵਿਸ਼ਵ ਕੋਸ਼ ਬਣਾਇਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਹ ਜਿੰਮੀ ਵੇਲਜ਼ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਸੀ।[17]

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀਗਤ ਪੱਖਪਾਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਤ ਕਰਨ, "ਸੱਚਾਈ, ਅੱਧੇ ਸੱਚ ਅਤੇ ਕੁਝ ਝੂਠ" ਦੇ ਮਿਸ਼ਰਣ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਹੇਰਾਫੇਰੀ ਅਤੇ ਸਪਿਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੋਣ ਲਈ ਅਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।[18][19] ਲਿੰਗਕ ਪੱਖਪਾਤ ਲਈ ਵੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਅਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਇਸ ਦੀ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਾਲੀ ਸਾਈਟ ਤੇ, ਜਿਥੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸੰਪਾਦਕ ਮਰਦ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਔਰਤ ਸੰਪਾਦਕਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਕਵਰੇਜ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਐਡੀਟ-ਏ-ਥੌਨਸ ਰੱਖੇ ਗਏ ਹਨ।[20][21] ਫੇਸਬੁੱਕ ਨੇ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ 2017 ਤੱਕ ਇਹ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਸਬੰਧਤ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਲੇਖਾਂ ਦੇ ਲਿੰਕਾਂ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦੇ ਕੇ ਜਾਅਲੀ ਖ਼ਬਰਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰੇਗੀ। ਯੂ ਟਿਊਬ ਨੇ ਸਾਲ 2018 ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ।[22]

ਇਤਿਹਾਸ

[ਸੋਧੋ]


ਨੁਪੀਡੀਆ

[ਸੋਧੋ]
Logo reading "Nupedia.com the free encyclopedia" in blue with large initial "N"
ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਤੋਂ ਵਿਕਸਤ ਹੋਇਆ ਜਿਸਨੂੰ ਨੁਪੀਡੀਆ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਈ ਹੋਰ ਸਹਿਯੋਗੀ ਆਨਲਾਈਨ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ਾਂ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ ਕੋਈ ਵੀ ਇੰਨਾ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ।[23] ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਨੁਪੀਡੀਆ ਲਈ ਇੱਕ ਪੂਰਕ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵਜੋਂ ਅਰੰਭ ਹੋਇਆ, ਜੋ ਇੱਕ ਮੁਫਤ ਆਨਲਾਈਨ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵ ਕੋਸ਼ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਲੇਖ ਮਾਹਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਰਸਮੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਤਹਿਤ ਸਮੀਖਿਆ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।[24] ਇਸਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 9 ਮਾਰਚ 2000 ਨੂੰ ਇੱਕ ਵੈੱਬ ਪੋਰਟਲ ਕੰਪਨੀ ਬੋਮਿਸ ਦੀ ਮਾਲਕੀਅਤ ਹੇਠ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਬੋਮਿਸ ਦੇ ਸੀ.ਈ.ਓ. ਜਿੰਮੀ ਵੇਲਜ਼ ਅਤੇ ਲੈਰੀ ਸੇਂਗਰ ਸਨ, ਜੋ ਕਿ ਨੁਪੀਡੀਆ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸੰਪਾਦਕ ਸਨ। ਨੁਪੀਡੀਆ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਖੁਦ ਦੇ ਨੁਪੀਡੀਆ ਓਪਨ ਕੰਟੈਂਟ ਲਾਇਸੈਂਸ ਅਧੀਨ ਲਾਇਸੈਂਸ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ, ਰਿਪਾਰਟਡ ਸਟਾਲਮੈਨ ਦੇ ਕਹਿਣ 'ਤੇ ਨੁਪੀਡੀਆ ਨੇ GNU ਫਰੀ ਡਾਕੂਮੈਂਟੇਸ਼ਨ ਲਾਇਸੈਂਸ' ਤੇ ਸਵਿਚ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਵੇਲਜ਼ ਨੂੰ ਇਕ ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੰਪਾਦਨ ਯੋਗ ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਟੀਚੇ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਸੇਂਜਰ ਨੂੰ ਇਸ ਟੀਚੇ' ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਵਿਕੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[25] 10 ਜਨਵਰੀ, 2001 ਨੂੰ, ਸੇਂਗਰ ਨੇ ਨੁਪੀਡੀਆ ਲਈ ਇੱਕ "ਵਿਕਰੇਤਾ" ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵਜੋਂ ਵਿਕੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਨੁਪੀਡੀਆ ਮੇਲਿੰਗ ਲਿਸਟ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਕੀਤਾ।[26]

ਅਰੰਭ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਵਿਕਾਸ

[ਸੋਧੋ]

ਡੋਮੇਨ wikipedia.com ਅਤੇ wikipedia.org (wikipedia.com and wikipedia.org) ਨੂੰ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 12 ਜਨਵਰੀ, 2001[27] ਅਤੇ 13 ਜਨਵਰੀ 2001[28] ਤੇ ਰਜਿਸਟਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 15 ਜਨਵਰੀ 2001 ਨੂੰ www.wikipedia.com 'ਤੇ ਇਕੋ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਸੰਸਕਰਣ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਸੈਂਗਰ ਦੁਆਰਾ ਨੁਪੀਡੀਆ ਮੇਲਿੰਗ ਲਿਸਟ ਵਿਚ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[29] ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ "ਨਿਰਪੱਖ-ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ" ਦੀ ਨੀਤੀ ਨੂੰ ਇਸਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੰਕੇਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ, ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਤੌਰ ਤੇ ਕੁਝ ਹੀ ਨਿਯਮ ਸਨ ਅਤੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਨੁਪੀਡੀਆ ਦੇ ਸੁਤੰਤਰ ਤੌਰ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ, ਬੋਮਿਸ ਨੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਨੂੰ ਮੁਨਾਫੇ ਲਈ ਇੱਕ ਕਾਰੋਬਾਰ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਬਣਾਇਆ ਸੀ।[30]

17 ਦਸੰਬਰ, 2001 ਦਾ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਪੰਨਾ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਯੋਗਦਾਨ ਨੁਪੀਡੀਆ ਤੋੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ, ਸਲੈਸ਼ਡੌਟ ਪੋਸਟਿੰਗਸ ਅਤੇ ਵੈਬ ਸਰਚ ਇੰਜਨ ਇੰਡੈਕਸਿੰਗ ਦੇ ਨਾਲ, 2004 ਦੇ ਅੰਤ ਤਕ ਕੁਲ 161 ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਸੰਸਕਰਣ ਵੀ ਪਾਏ ਗਏ ਸਨ।[31] 2003 ਵਿਚ ਨੁਪੀਡੀਆ ਅਤੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਨਾਲੋ-ਨਾਲ ਮੌਜੂਦ ਰਿਹਾ, ਫਿਰ ਇਸ ਦੇ ਸਰਵਰਾਂ ਨੂੰ ਪੱਕੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇੰਗਲਿਸ਼ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਨੇ 9 ਸਤੰਬਰ, 2007 ਨੂੰ ਦੋ ਮਿਲੀਅਨ ਲੇਖਾਂ ਦਾ ਅੰਕੜਾ ਪਾਸ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਇਹ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਵਿਸ਼ਵ ਕੋਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ 1408 ਯੋਂਗਲ ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ ਨੂੰ ਪਛਾੜ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਨੇ ਇਹ ਰਿਕਾਰਡ ਤਕਰੀਬਨ 600 ਸਾਲਾਂ ਤਕ ਰੱਖਿਆ ਸੀ।

ਵਪਾਰਕ ਵਿਗਿਆਪਨ ਅਤੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿਚ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੀ ਘਾਟ ਦੇ ਡਰ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ,[32] ਸਪੈਨਿਸ਼ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਉਪਭੋਗਤਾ ਫਰਵਰੀ 2002 ਵਿਚ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਤੋਂ ਐਨਕਲੋਪੀਡੀਆ ਲਿਬਰੇ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋਏ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਾਲਾਂ ਨੇ ਵੇਲਜ਼ ਨੂੰ ਇਹ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗੀ, ਅਤੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਡੋਮੇਨ ਨੂੰ wikipedia.com ਤੋਂ wikipedia.org ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਬ੍ਰਾਇਨ ਵਿਬਰ ਨੇ 15 ਅਗਸਤ 2002 ਨੂੰ ਇਸ ਤਬਦੀਲੀ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾਏ।[33]

ਹਾਲਾਂਕਿ ਇੰਗਲਿਸ਼ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਅਗਸਤ 2009 ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਮਿਲੀਅਨ ਲੇਖਾਂ ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਨਵੇਂ ਲੇਖਾਂ ਅਤੇ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਸੰਸਕਰਣ ਦਾ ਵਾਧਾ 2007 ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਸਿਖਰ ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ।[34] 2006 ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵ ਕੋਸ਼ ਵਿਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਲਗਭਗ 1,800 ਲੇਖ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ; 2013 ਤਕ ਇਹ ਔਸਤ ਲਗਭਗ 800 ਸੀ। ਪਾਲੋ ਆਲਟੋ ਰਿਸਰਚ ਸੈਂਟਰ ਦੀ ਇਕ ਟੀਮ ਨੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਇਸ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਹੋਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੀ ਵੱਧ ਰਹੀ ਬੇਮਿਸਾਲਤਾ ਅਤੇ ਤਬਦੀਲੀ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਰੋਧਤਾ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾਇਆ।[35] ਦੂਸਰੇ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਵਾਧਾ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਫਲੈਟ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ "ਨੀਵੇਂ ਲਟਕਦੇ ਫਲ" ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ - ਸਿਰਲੇਖ ਜੋ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ' ਤੇ ਇਕ ਲੇਖ ਦੇ ਯੋਗ ਹਨ, ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ।[36][37]

ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਚਾਰ ਵੀਡੀਓ ਜੋ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਸੋਧ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਸਮੱਗਰੀ ਦੁਆਰਾ 2014 ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਨਵੰਬਰ 2009 ਵਿੱਚ, ਮੈਡਰਿਡ ਵਿੱਚ ਰੇ ਜੁਆਨ ਕਾਰਲੋਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਇੱਕ ਖੋਜਕਰਤਾ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿੱਚ 2009 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੌਰਾਨ 49,000 ਸੰਪਾਦਕ ਗੁਆ ਲਏ ਸਨ; ਇਸ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ, ਇਸ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਵਿਚ 2008 ਵਿਚ ਸਿਰਫ 4,900 ਸੰਪਾਦਕ ਗੁੰਮ ਹੋਏ ਸਨ।[38][39] ਦਾ ਵਾਲ ਸਟਰੀਟ ਜਰਨਲ ਨੇ ਇਸ ਰੁਝਾਨ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਮਗਰੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੰਪਾਦਨ ਅਤੇ ਵਿਵਾਦਾਂ ਤੇ ਲਾਗੂ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਐਰੇ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ।[40] ਵੇਲਜ਼ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾਅਵਿਆਂ ਨੂੰ 2009 ਵਿੱਚ ਵਿਵਾਦਤ ਕੀਤਾ, ਇਸ ਗਿਰਾਵਟ ਨੂੰ ਨਕਾਰਦਿਆਂ ਅਤੇ ਅਧਿਐਨ ਦੀ ਕਾਰਜਪ੍ਰਣਾਲੀ ਉੱਤੇ ਸਵਾਲ ਖੜੇ ਕੀਤੇ।[41] ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, 2011 ਵਿੱਚ, ਵੇਲਜ਼ ਨੇ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ, ਜੂਨ 2010 ਵਿੱਚ "36,000 ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੇ ਵੱਧ ਲੇਖਕ" ਅਤੇ ਜੂਨ 2011 ਵਿੱਚ 35,800 ਲੇਖਕ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਹੋਈ। ਉਸੇ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ, ਵੇਲਜ਼ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸੰਪਾਦਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ "ਸਥਿਰ ਅਤੇ ਟਿਕਾਊ" ਹੈ।[42] ਐਮ.ਆਈ.ਟੀ. ਦੀ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਰਿਵਿਊ ਵਿਚ "ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ" ਸਿਰਲੇਖ ਦੇ 2013 ਦੇ ਲੇਖ ਨੇ ਇਸ ਦਾਅਵੇ 'ਤੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਏ ਹਨ। ਲੇਖ ਨੇ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ ਕਿ 2007 ਤੋਂ, ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਾਲੰਟੀਅਰ ਸੰਪਾਦਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਤਿਹਾਈ ਨੂੰ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਅਜੇ ਵੀ ਉਥੇ ਮੌਜੂਦ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।[43] ਜੁਲਾਈ 2012 ਵਿਚ, ਐਟਲਾਂਟਿਕ ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੀ ਘਟ ਰਹੀ ਹੈ।[44] ਜੁਲਾਈ 2012 ਵਿਚ, ਐਟਲਾਂਟਿਕ ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੀ ਘਟ ਰਹੀ ਹੈ। 25 ਨਵੰਬਰ, 2013 ਨੂੰ, ਨਿਊਯਾਰਕ ਦੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੇ ਅੰਕ ਵਿਚ, ਕੈਥਰੀਨ ਵਾਰਡ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ, "ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਛੇਵੀਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਰਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਵੈਬਸਾਈਟ, ਅੰਦਰੂਨੀ ਸੰਕਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ"।[45]

ਮੀਲਪੱਥਰ

[ਸੋਧੋ]
ਨਕਸ਼ਾ ਇਹ ਦਰਸਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਜਨਵਰੀ 2019 ਤੱਕ ਹਰ ਯੂਰਪੀਅਨ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਲੇਖ ਸਨ। ਇੱਕ ਵਰਗ 1000 ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। 1000 ਤੋਂ ਘੱਟ ਲੇਖਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਇੱਕ ਵਰਗ ਨਾਲ ਦਰਸਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਭਾਸ਼ਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਵੰਡੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਹਰੇਕ ਭਾਸ਼ਾ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਵੱਖਰੇ ਰੰਗ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਕੌਮਸਕੋਰ ਨੈਟਵਰਕ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਨਵਰੀ 2007 ਵਿੱਚ, ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਯੂਐਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਵੈਬਸਾਈਟਾਂ ਦੀ ਚੋਟੀ-ਦਸ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕੀਤਾ। 42.9 ਮਿਲੀਅਨ ਵਿਲੱਖਣ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ 9 ਵੇਂ ਨੰਬਰ 'ਤੇ ਸੀ, ਨਿਊ ਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼ (# 10) ਅਤੇ ਐਪਲ (# 11) ਨੂੰ ਪਛਾੜਦਿਆਂ 9 ਵੇਂ ਸਥਾਨ' ਤੇ ਸੀ। ਜਨਵਰੀ 2006 ਵਿਚ ਇਹ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਾਧਾ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਰੈਂਕ 33 ਵੇਂ ਨੰਬਰ 'ਤੇ ਸੀ, ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਭਗ 18.3 ਮਿਲੀਅਨ ਵਿਲੱਖਣ ਦਰਸ਼ਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ।[46] ਅਲੈਕਸਾ ਇੰਟਰਨੈਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਵੈਬਸਾਈਟਾਂ ਵਿੱਚ 9 ਵਾਂ ਦਰਜਾ ਹੈ। 2014 ਵਿੱਚ, ਇਸ ਨੂੰ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਅੱਠ ਬਿਲੀਅਨ ਪੇਜ ਵਿਯੂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ।[47]"ਰੇਟਿੰਗ ਫਰਮ ਕੌਮਸਕੋਰਰ" ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ - 9 ਫਰਵਰੀ, 2014 ਨੂੰ, ਨਿਊਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼ ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਕਿ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ 18 ਅਰਬ ਪੇਜ ਵਿਊ ਅਤੇ ਇਕ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਲਗਭਗ 500 ਮਿਲੀਅਨ ਵਿਲੱਖਣ ਦਰਸ਼ਕ ਹਨ।[12]

18 ਜਨਵਰੀ, 2012 ਨੂੰ ਸੋਪਾ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਰੋਸ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ।

18 ਜਨਵਰੀ, 2012 ਨੂੰ, ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਨੇ ਸਯੁੰਕਤ ਰਾਜ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਦੋ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਕਾਨੂੰਨਾਂ - ਸਟਾਪ ਆਨ ਲਾਈਨ ਪਾਈਰੇਸੀ ਐਕਟ (ਸੋਪਾ) ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਫੈਕਟ ਆਈਪੀ ਐਕਟ (ਪੀ.ਆਈਪੀਏ) - ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਕੀਤੇ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ 24 ਘੰਟਿਆਂ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਪੇਜਾਂ ਨੂੰ ਬਲੈਕ ਆਉਟ ਕੀਤਾ।[48] 162 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਬਲੈਕਆਉਟ ਸਪੱਸ਼ਟੀਕਰਨ ਪੰਨੇ ਨੂੰ ਵੇਖਿਆ, ਜੋ ਅਸਲ ਪੰਨੇ ਦੀ ਥਾਂ ਤੇ ਵਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[49][50]

ਲਵਲੈਂਡ ਅਤੇ ਰੀਗਲ ਨੇ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ, ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿਚ, ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵਿਸ਼ਵ ਕੋਸ਼ਾਂ ਦੀ ਇਕ ਲੰਮੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ "ਸਖਤ ਇਕੱਠੇ" ਦੁਆਰਾ ਸੁਧਾਰਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਤਰ ਕਰਦਾ ਹੈ.ਸ।[51][52]

20 ਜਨਵਰੀ, 2014 ਨੂੰ, ਦਾ ਇਕੋਨਾਮਿਕ ਟਾਈਮਜ਼ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸੁਬੋਧ ਵਰਮਾ ਨੇ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਨਾ ਸਿਰਫ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਵਾਧਾ ਰੁਕੀ ਸੀ, ਬਲਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਇਸ ਦੇ ਪੇਜ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਤਕਰੀਬਨ ਦਸ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਗਵਾਚ ਗਿਆ ਸੀ। ਦਸੰਬਰ 2012 ਅਤੇ ਦਸੰਬਰ 2013 ਦੇ ਵਿਚਾਲੇ ਤਕਰੀਬਨ ਦੋ ਅਰਬ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ। ਇਸ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੰਸਕਰਣ ਸਲਾਈਡ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ: ਇੰਗਲਿਸ਼ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਪੇਜ-ਵਿਯੂਜ਼ ਵਿਚ ਬਾਰਾਂ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ, ਜਰਮਨ ਸੰਸਕਰਣ ਵਿਚ 17 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਅਤੇ ਜਾਪਾਨੀ ਸੰਸਕਰਣ ਵਿਚ 9 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ।"[53] ਵਰਮਾ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ, "ਹਾਲਾਂਕਿ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਮੈਨੇਜਰ ਸੋਚਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀਆਂ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਦੂਜੇ ਮਾਹਰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਗੂਗਲ ਦਾ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਗਿਆਨ ਗ੍ਰਾਫ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਉਪਯੋਗਕਰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਭੜਕਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।" ਜਦੋਂ ਇਸ ਮਾਮਲੇ 'ਤੇ ਨਿਊ ਯਾਰਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਤੇ ਹਾਰਵਰਡ ਦੇ ਬਰਕਮੈਨ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਇੰਟਰਨੈਟ ਐਂਡ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੇ ਸਾਥੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਕਲੇ ਸ਼ਾਰਕੀ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਪੇਜ ਝਲਕ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਹਿੱਸਾ ਗਿਆਨ ਗ੍ਰਾਫਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸੀ, ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਖੋਜ ਪੇਜ ਤੋਂ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਤੁਹਾਨੂੰ [ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੋਰ] ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।"

ਦਸੰਬਰ 2016 ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ, ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵੈਬਸਾਈਟਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਵੇਂ ਸਥਾਨ ਤੇ ਸੀ।[54]

ਜਨਵਰੀ 2013 ਵਿੱਚ, 274301 ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਗ੍ਰਹਿ, ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ; ਅਕਤੂਬਰ 2014 ਵਿਚ, ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਨੂੰ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਸਮਾਰਕ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ; ਅਤੇ, ਜੁਲਾਈ 2015 ਵਿਚ, ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, 500,000 ਵਿਚ 7,473 ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਜੋਂ ਉਪਲਬਧ ਹੋਇਆ। 2019 ਵਿੱਚ, ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਪੌਦੇ ਦੀ ਇੱਕ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਦਾ ਨਾਮ ਵਿਓਲਾ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।[55]

ਅਪ੍ਰੈਲ 2019 ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਚੰਦਰਮਾ ਲੈਂਡਰ, ਬੇਰੇਸ਼ੀਟ, ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤਹ 'ਤੇ ਕਰੈਸ਼ ਹੋਇਆ, ਪਤਲੇ ਨਿਕਲ ਪਲੇਟਾਂ ਤੇ ਉੱਕਰੀ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਇੱਕ ਕਾਪੀ ਲੈ ਕੇ ਗਿਆ; ਮਾਹਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪਲੇਟਾਂ ਸੰਭਾਵਤ ਤੌਰ ਤੇ ਕਰੈਸ਼ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ।[56][57]

ਜੂਨ 2019 ਵਿੱਚ, ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਾਰੇ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਤੋਂ 16 ਜੀਬੀ ਦੇ ਆਰਟੀਕਲ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਡੀਐਨਏ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।[58]

ਖੁੱਲਾਪਣ

[ਸੋਧੋ]
ਲੇਖ ਦੇ ਸੰਸਕਰਣਾਂ ਵਿਚ ਅੰਤਰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।

ਰਵਾਇਤੀ ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ ਦੇ ਉਲਟ, ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਆਪਣੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਕ੍ਰਾਸਟ੍ਰੀਨੇਸ਼ਨ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ[note 3] ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।[59] ਇਹ ਲਗਭਗ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੁੱਲ੍ਹਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ - ਕੋਈ ਵੀ ਲੇਖ ਬਣਾ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਲੇਖ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪਾਠਕ ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਇੱਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਖਾਤਾ ਨਹੀਂ । ਸਾਰੇ ਲੇਖਾਂ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਤੁਰੰਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਲੇਖ ਵਿਚ ਗ਼ਲਤੀਆਂ, ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਪੱਖਪਾਤ, ਅਤੇ ਗੈਰ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਜਾਂ ਅਸਪਸ਼ਟ ਟੈਕਸਟ ਵਰਗੀਆਂ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

ਪਾਬੰਦੀਆਂ

[ਸੋਧੋ]

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਵੱਧਦੀ ਲੋਕਪ੍ਰਿਅਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸੰਸਕਰਣ ਸਮੇਤ ਕੁਝ ਸੰਸਕਰਣਾਂ ਨੇ ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੰਪਾਦਨ ਪ੍ਰਤਿਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਲਈ, ਇੰਗਲਿਸ਼ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਸੰਸਕਰਣਾਂ ਤੇ, ਸਿਰਫ ਰਜਿਸਟਰਡ ਉਪਭੋਗਤਾ ਹੀ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਲੇਖ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ 'ਤੇ, ਹੋਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ, ਕੁਝ ਖਾਸ ਤੌਰ' ਤੇ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ, ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਅਤੇ/ਜਾਂ ਤੋੜ-ਫੋੜ ਵਾਲੇ ਪੰਨਿਆਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਕਸਰ ਤੋੜ-ਮਰੋੜਿਆ ਲੇਖ ਅਰਧ-ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਜਾਂ ਵਧਿਆ ਹੋਇਆ ਪੱਕਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਮਤਲਬ ਕਿ ਸਿਰਫ ਆਟੋਕਨਫਰਮਡ ਜਾਂ ਐਕਸਟੈਂਡਡ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੇ ਸੰਪਾਦਕ ਇਸ ਨੂੰ ਸੋਧਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹਨ। ਇੱਕ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਲੇਖ ਨੂੰ ਲਾਕ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਸਿਰਫ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਹੀ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਕਰ ਸਕਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਣ।[60][61]

ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਸਾਰੇ ਸੰਪਾਦਕਾਂ ਨੂੰ ਸੋਧਾਂ ਦਾਖਲ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਕੁਝ ਸੰਪਾਦਕਾਂ ਲਈ ਕੁਝ ਸ਼ਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਸਮੀਖਿਆ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਲਈ, ਜਰਮਨ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਲੇਖਾਂ ਦੇ "ਸਥਿਰ ਸੰਸਕਰਣਾਂ" ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਕੁਝ ਸਮੀਖਿਆਵਾਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਲੰਬੀ ਅਜ਼ਮਾਇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਨੇ ਦਸੰਬਰ 2012 ਵਿੱਚ "ਬਕਾਇਆ ਬਦਲਾਅ" ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ।[62] ਇਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਕੁਝ ਵਿਵਾਦਗ੍ਰਸਤ ਜਾਂ ਤੋੜ-ਫੋੜ ਵਾਲੇ ਲੇਖਾਂ ਦੇ ਨਵੇਂ ਅਤੇ ਅਣ-ਰਜਿਸਟਰਡ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਦੇ ਸੰਪਾਦਨਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਥਾਪਤ ਉਪਭੋਗਤਾ ਦੁਆਰਾ ਸਮੀਖਿਆ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[63]

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦਾ ਸੰਪਾਦਨ ਇੰਟਰਫੇਸ/ਸੋਧ ਦਿੱਖ

ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ

[ਸੋਧੋ]

ਹਾਲਾਂਕਿ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਮੀਖਿਆ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ, ਇਹ ਸੌਫਟਵੇਅਰ ਜੋ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਨੂੰ ਸ਼ਕਤੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕੁਝ ਖਾਸ ਟੂਲ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਦੂਜਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਲੇਖ ਦਾ "ਅਤੀਤ" ਪੰਨਾ ਹਰੇਕ ਸੰਸ਼ੋਧਨ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ।[note 4] ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੇਖਾਂ 'ਤੇ, ਕੋਈ ਵੀ ਲੇਖ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਪੰਨੇ' ਤੇ ਕਿਸੇ ਲਿੰਕ ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲਿਆ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਲੇਖਾਂ ਵਿਚ ਨਵੀਨਤਮ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੇਖ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਲੇਖਾਂ ਦੀ "ਵਾਚਲਿਸਟ" ਬਣਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਬਾਰੇ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। "ਨਵੇਂ ਪੇਜਾਂ ਦੀ ਗਸ਼ਤ" ਇੱਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਤਹਿਤ ਨਵੇਂ ਬਣੇ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਲਈ ਚੈੱਕ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[64]

2003 ਵਿੱਚ, ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਪੀਐਚ.ਡੀ. ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਐਂਡਰੀਆ ਸੀਫਫੋਲੀ ਨੇ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਵਿੱਕੀ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਦੀਆਂ ਘੱਟ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਸਹਿਕਾਰੀ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਉਤਪ੍ਰੇਰਕ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਿਸੇ ਪੰਨੇ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਸੰਸਕਰਣਾਂ ਤਕ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪਹੁੰਚ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇਣ ਵਰਗੇ "ਸਿਰਜਣਾਤਮਕ ਤਬਾਹੀ" ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ "ਸਿਰਜਣਾਤਮਕ ਨਿਰਮਾਣ" ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਹਨ।[65]

ਲੇਖਾਂ ਦੀ ਤੋੜ-ਮਰੋੜ/ (ਵੈਂਡਲਿਜ਼ਮ/ਭੰਨ-ਤੋੜ)

[ਸੋਧੋ]

ਕੋਈ ਵੀ ਤਬਦੀਲੀ ਜਾਂ ਸੰਪਾਦਨ ਜੋ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਇਸ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬਦਲਦਾ ਹੈ ਜੋ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਇਕਸਾਰਤਾ ਨੂੰ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਭੰਗ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਤੋੜ-ਮਰੋੜ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਅਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਿਸਮ ਦੀ ਭੰਨਤੋੜ ਵਿਚ ਅਸ਼ਲੀਲਤਾ ਅਤੇ ਹਾਸੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਵਿਗਾੜ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਪਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਸਪੈਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।[66] ਕਈ ਵਾਰ ਸੰਪਾਦਕ ਸਮਗਰੀ ਨੂੰ ਹਟਾ ਕੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਦਿੱਤੇ ਪੰਨੇ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਤਮ ਕਰਕੇ ਤੋੜ-ਫੋੜ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਘੱਟ ਆਮ ਕਿਸਮ ਦੀ ਤੋੜ-ਫੋੜ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲੇਖ ਵਿਚ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ, ਪਤਾ ਲਗਾਉਣਾ ਵਧੇਰੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਵੈਂਡਲ ਅਸੰਬੰਧਿਤ ਫਾਰਮੈਟਿੰਗ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪੇਜ ਦੇ ਸਿਰਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਸੋਧ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੇਜ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਜਾਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਕਰਨ, ਲੇਖ ਦੇ ਅੰਡਰਲਾਈੰਗ ਕੋਡ ਨੂੰ ਹੇਰਾਫੇਰੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਜਾਂ ਚਿੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਵਿਘਨਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵਰਤ ਸਕਦੇ ਹੋ।

White-haired elderly gentleman in suit and tie speaks at a podium.
ਅਮਰੀਕੀ ਪੱਤਰਕਾਰ ਜਾਨ ਸੀਗੇਂਥਲਰ (1927–2014), ਸੀਗੇਨਥਲਰ ਕਾਂਡ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ।

ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਵਾਦ ਨੂੰ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਲੇਖਾਂ ਤੋਂ ਹਟਾਉਣਾ ਆਸਾਨ ਹੈ; ਭੰਨਤੋੜ ਨੂੰ ਖੋਜਣ ਅਤੇ ਠੀਕ ਕਰਨ ਦਾ ਮੱਧਮਾਨ ਸਮਾਂ ਕੁਝ ਮਿੰਟ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕੁਝ ਭੰਨਤੋੜ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਮਾਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।

ਸੀਗੇਨਥਲਰ ਜੀਵਨੀ ਦੀ ਘਟਨਾ ਵਿਚ, ਇਕ ਅਗਿਆਤ ਸੰਪਾਦਕ ਨੇ ਮਈ 2005 ਵਿਚ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਜਾਨ ਸੀਗੇਨਥਲਰ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਬਾਰੇ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ। ਸਿਗੇਨਥਲਰ ਨੂੰ ਜੌਨ ਐੱਫ. ਕੈਨੇਡੀ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਦੇ ਇਕ ਸ਼ੱਕੀ ਵਿਅਕਤੀ ਵਜੋਂ ਝੂਠੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਲੇਖ ਚਾਰ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤਕ ਅਣਸੁਖਾਵਾਂ ਰਿਹਾ।[67] ਸੀਏਜੰਥਲਰ, ਯੂਐਸਏ ਟੂਡੇ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸੰਪਾਦਕ ਅਤੇ ਵੈਂਡਰਬਿਲਟ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਫ੍ਰੀਡਮ ਫੋਰਮ ਫਸਟ ਐਡਮੈਂਟਸ ਸੈਂਟਰ ਦੇ ਬਾਨੀ, ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਸਹਿ-ਸੰਸਥਾਪਕ ਜਿੰਮੀ ਵੇਲਜ਼ ਨੂੰ ਬੁਲਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੁੱਛਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕੀ ਉਸ ਕੋਲ ਇਹ ਜਾਣਨ ਦਾ ਕੋਈ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸ ਨੇ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਵੇਲਜ਼ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਸਨੇ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਦੋਸ਼ੀ ਨੂੰ ਆਖਰਕਾਰ ਲੱਭ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸੀਗੇਨਥਲਰ ਨੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਨੂੰ "ਇੱਕ ਗਲਤੀ ਅਤੇ ਗੈਰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰਾਨਾ ਖੋਜ ਸੰਦ" ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿਚ ਨੀਤੀਗਤ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਆਈਆਂ, ਜਿਉਂਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨੀ ਸੰਬੰਧੀ ਲੇਖਾਂ ਦੀ ਤਸਦੀਕ ਕਰਨ ਨੂੰ ਖ਼ਾਸਕਰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ।[68]

ਸੋਧ ਵਿਵਾਦ (ਐਡਿਟ ਵਾਰਿੰਗ)

[ਸੋਧੋ]

ਵਿਕੀਪੀਡੀਅਨਾਂ ਵਿਚ ਅਕਸਰ ਸਮਗਰੀ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਵਿਵਾਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਲੇਖ ਵਿਚ ਵਾਰ ਵਾਰ ਉਲਟ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ "ਐਡਿਟ ਵਾਰਿੰਗ" ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।[69] ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਇਕ ਸਰੋਤ ਖਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਕੋਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਗਿਆਨ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[70] ਇਸ ਅਭਿਆਸ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀ,[71] ਵਿਵਾਦ ਅਧਾਰਤ[72] ਰਵਾਇਤੀ ਮਰਦਾਨਾ ਲਿੰਗ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸੰਪਾਦਨ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਵੀ ਅਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ,[73] ਜੋ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਉੱਤੇ ਲਿੰਗ ਪੱਖਪਾਤ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਿਲਚਸਪੀ ਵਾਲੇ ਸਮੂਹ ਆਪਣੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਹਿੱਤਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਯੁੱਧਾਂ ਵਿੱਚ ਸੋਧ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਵੈਸਟ ਬੈਂਕ ਵਿਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਬਸਤੀਆਂ ਦਾ ਬਚਾਅ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਕਈ ਕਬਜ਼ੇ ਵਾਲੇ ਪੱਖੀ ਸਮੂਹਾਂ ਨੇ "ਜ਼ਯੋਨਿਸਟ ਸੰਪਾਦਨ" ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਚਲਾਈਆਂ ਹਨ।[74] ਸਾਲ 2010 ਵਿੱਚ, ਯੇਸ਼ਾ ਕੌਂਸਲ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ ਨਫਤਾਲੀ ਬੇਨੇਟ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਟੀਚੇ ਨੂੰ "ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਨੂੰ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਬਣਾਉਣਾ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ" ਦੱਸਿਆ।[75]

ਨੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨ

[ਸੋਧੋ]
ਬਾਹਰੀ ਵੀਡੀਓ
video icon Wikimania, 60 Minutes, CBS, 20 minutes, April 5, 2015, co-founder Jimmy Wales at Fosdem

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿਚਲੀ ਸਮੱਗਰੀ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨਾਂ (ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਕਾਨੂੰਨ) ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੈ ਅਤੇ ਯੂਐਸ ਰਾਜ ਵਰਜੀਨੀਆ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਰਵਰ ਸਥਿਤ ਹਨ। ਕਾਨੂੰਨੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਪਰੇ, ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕੀ ਸਿਧਾਂਤ "ਪੰਜ ਥੰਮ੍ਹ" ਅਤੇ ਕਈ ਨੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਸੰਖੇਪ ਵਿਚ ਢੁਕਵੇਂ ਰੂਪ ਵਿਚ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਇਹ ਨਿਯਮ ਵਿਕੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਸੰਪਾਦਕ ਵੈਬਸਾਈਟ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਲਿਖਦੇ ਅਤੇ ਸੋਧਦੇ ਹਨ। ਸੰਪਾਦਕ ਗੈਰ-ਅਨੁਕੂਲ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਜਾਂ ਸੋਧ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਗੈਰ-ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸੰਸਕਰਣਾਂ ਦੇ ਨਿਯਮ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਅਨੁਵਾਦ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਸਨ। ਉਹ ਇਸ ਤੋਂ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤਕ ਬਦਲ ਗਏ ਹਨ।[76]

ਸਮਗਰੀ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼

[ਸੋਧੋ]

ਇੰਗਲਿਸ਼ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿਚ ਹਰੇਕ ਦਾਖਲਾ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇ ਬਾਰੇ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜੋ ਵਿਸ਼ਵ ਕੋਸ਼ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਦਾ ਦਾਖਲਾ ਜਾਂ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼-ਸ਼ੈਲੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।[77] ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ਾ ਨੂੰ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ "ਨੋਟਬੰਦੀ" ਦੇ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿਸ਼ਾ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਮੀਡੀਆ ਜਾਂ ਮੁੱਖ ਅਕਾਦਮਿਕ ਜਰਨਲ ਸਰੋਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜੋ ਲੇਖ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਤੋਂ ਸੁਤੰਤਰ ਹਨ।[78] ਅੱਗੇ, ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਸਿਰਫ ਉਹ ਗਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਸਥਾਪਤ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਅਸਲ ਖੋਜ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਇੱਕ ਦਾਅਵਾ ਜਿਸਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਲਈ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਰੋਤ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕਾਂ ਵਿਚੋਂ, ਅਕਸਰ ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ "ਤਸਦੀਕਤਾ, ਸੱਚਾਈ ਨਹੀਂ" ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਾਠਕ, ਨਾ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਕੋਸ਼, ਲੇਖਾਂ ਦੀ ਸੱਚਾਈ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਆਖਿਰਕਾਰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ। ਇਹ ਕਈ ਵਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਵੈਧ, ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਕੱਢੀ ਜਾਂਦੀ।[79] ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਨੂੰ ਪੱਖ ਨਹੀਂ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।[80] ਸਾਰੇ ਰਾਏ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ, ਜੇ ਬਾਹਰੀ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੋਣ ਯੋਗ ਹੋਣ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਲੇਖ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕਵਰੇਜ ਦੇ ਢੁਕਵੇਂ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਅਨੰਦ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈਦ। ਇਸ ਨੂੰ ਨਿਰਪੱਖ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ (ਐਨ.ਪੀ.ਓ.ਵੀ.) ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਸ਼ਾਸਨ

[ਸੋਧੋ]

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅਰਾਜਕਤਾ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜਮਹੂਰੀ ਅਤੇ ਦਰਜਾਬੰਦੀ ਦੇ ਤੱਤ ਨੂੰ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।[81][82] ਲੇਖ ਨੂੰ ਇਸਦੇ ਨਿਰਮਾਤਾ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸੰਪਾਦਕ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ, ਨਾ ਹੀ ਲੇਖ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਮੁਤਾਬਿਕ।

ਪ੍ਰਬੰਧਕ

[ਸੋਧੋ]

ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸੰਪਾਦਕ ਸਵੈਸੇਵੀ ਮੁਖਤਿਆਰੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੱਧਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਲਈ ਦੌੜ ਸਕਦੇ ਹਨ: ਇਹ "ਪ੍ਰਬੰਧਕ" ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਧਿਕਾਰਤ ਉਪਭੋਗਤਾ ਜੋ ਪੰਨੇ ਹਟਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜ-ਫੋੜ ਜਾਂ ਸੰਪਾਦਕੀ ਵਿਵਾਦ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਤੋਂ ਰੋਕ ਸਕਦੇ ਹਨ। (ਲੇਖਾਂ 'ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਉਪਾਅ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ), ਅਤੇ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੰਪਾਦਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ। ਨਾਮ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਨੂੰ ਫੈਸਲਾ ਲੈਣ ਵਿਚ ਕੋਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ; ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸੰਪਾਦਨ ਕਰਨ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਹਨ ਜਿਸਦਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵਿਆਪਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਮ ਸੰਪਾਦਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਕੁਝ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਘਨਕਾਰੀ ਸੰਪਾਦਨ (ਜਿਵੇਂ ਤੋੜ-ਫੋੜ) ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ।[83][84]

ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਸੰਪਾਦਕ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ਕਿਉਂਕਿ ਸੰਭਾਵਿਤ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਧੇਰੇ ਸਖਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।[85]

ਅਫ਼ਸਰਸ਼ਾਹ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਦੀਆਂ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ਾਂ 'ਤੇ ਹੀ ਨਵੇਂ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਵਿਵਾਦ ਹੱਲ

[ਸੋਧੋ]

ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਨੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਅਰਧ-ਰਸਮੀ ਝਗੜੇ ਦੇ ਨਿਪਟਾਰੇ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਦੀ ਸਹਿਮਤੀ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਸੰਪਾਦਕ ਉਚਿਤ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਫੋਰਮਾਂ[note 5] ਤੇ ਮੁੱਦੇ ਉਠਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਾਂ ਤੀਜੀ ਰਾਏ ਬੇਨਤੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਜਾਂ ਹੋਰ ਆਮ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਕੇ, "ਟਿੱਪਣੀ ਦੀ ਬੇਨਤੀ" ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਕਮਿਊਨਿਟੀ

[ਸੋਧੋ]
ਵਿਕੀਮੀਨੀਆ 2005 ਦਾ ਵੀਡੀਓ - ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਸੰਚਾਲਿਤ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਦੇ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸਾਲਾਨਾ ਕਾਨਫਰੰਸ, ਜੋ ਕਿ 4-8 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਫ੍ਰੈਂਕਫਰਟ ਐਮ ਮੇਨ, ਜਰਮਨੀ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ।

ਹਰ ਲੇਖ ਅਤੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਹਰੇਕ ਉਪਭੋਗਤਾ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਬੰਧਿਤ "ਗੱਲਬਾਤ" ਪੰਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਪਾਦਕਾਂ ਲਈ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ, ਤਾਲਮੇਲ ਅਤੇ ਬਹਿਸ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸੰਚਾਰ ਚੈਨਲ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।[86]

ਵਿਕੀਪੀਡਿਅਨ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਦੇ ਕਿਊਰੇਟਰ ਜੂਨ, 2010 ਦੇ ਲੇਖ ਹੌਕਸਨੇ ਹੋਰਡ 'ਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਕਮਊਨਿਟੀ ਨੂੰ ਪੰਥ ਵਰਗਾ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ,[87] ਹਾਲਾਂਕਿ ਹਮੇਸ਼ਾ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਭਾਵ ਦੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।[88] ਇਕਜੁੱਟਤਾ ਲਈ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੀ ਤਰਜੀਹ, ਭਾਵੇਂ ਇਸ ਵਿਚ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪਵੇ ਜਿਸ ਵਿਚ ਪ੍ਰਮਾਣ ਪੱਤਰਾਂ ਦੀ ਅਣਦੇਖੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਵੇ, ਨੂੰ " ਵਿਰੋਧੀ-ਵਿਰੋਧੀ " ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[89]

ਵਿਕੀਪੀਡੀਅਨ ਕਈ ਵਾਰ ਚੰਗੇ ਕੰਮ ਲਈ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਵਰਚੁਅਲ ਬਾਰਨਸਟਾਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਦੇ ਇਹ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਬਣਾਏ ਟੋਕਨ ਸਮਾਜਿਕ ਸਹਾਇਤਾ, ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਕਿਰਿਆਵਾਂ, ਅਤੇ ਭਾਵ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸਧਾਰਣ ਸੰਪਾਦਨ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਮੁੱਲਵਾਨ ਕੰਮ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।[90]

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਆਪਣੇ ਸੰਪਾਦਕ ਅਤੇ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਜਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਧਦਾ ਗਿਆ, "ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਕੌਣ ਲਿਖਦਾ ਹੈ?" ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ 'ਤੇ ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਂਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਬਣ ਗਿਆ।[91] ਜਿੰਮੀ ਵੇਲਜ਼ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਕਿ ਸਿਰਫ "ਇੱਕ ਕਮਊਨਿਟੀ... ਕੁਝ ਸੌ ਵਲੰਟੀਅਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮਰਪਿਤ ਸਮੂਹ "ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿ ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ" ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਵਾਇਤੀ ਸੰਗਠਨ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ "ਹੈ।[92] 2008 ਵਿੱਚ, ਸਲੇਟ ਰਸਾਲੇ ਦੇ ਇੱਕ ਲੇਖ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ: "ਪਾਲੋ ਆਲਟੋ ਵਿੱਚ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਉਪਭੋਗਤਾ ਸਾਈਟ ਦੇ ਅੱਧੇ ਸੰਪਾਦਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ।"[93] ਯੋਗਦਾਨ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨ ਦੇ ਇਸ ਢੰਗ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਅਰੋਨ ਸਵਰਟਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਵਿਵਾਦਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੇ ਗਏ ਕਈ ਲੇਖਾਂ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਸਨ (ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੁਆਰਾ ਮਾਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਘੱਟ ਸੋਧ ਗਿਣਤੀਆਂ ਵਾਲੇ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[94]

ਇੰਗਲਿਸ਼ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿਚ 6,052,719 ਲੇਖ, 38,723,401 ਰਜਿਸਟਰਡ ਸੰਪਾਦਕ ਅਤੇ 133,318 ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਸੰਪਾਦਕ ਹਨ। ਇੱਕ ਸੰਪਾਦਕ ਨੂੰ ਉਦੋਂ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪਿਛਲੇ 30 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜਾਂ ਵਧੇਰੇ ਸੰਪਾਦਨ ਕੀਤੇ ਹਨ।

ਸੰਪਾਦਕ ਜੋ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਰਸਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗੱਲਬਾਤ ਪੇਜ ਦੀਆਂ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕਰਨੇ, ਉਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੰਕੇਤ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਬਾਹਰੀ ਹਨ, ਵਿਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੇ ਯੋਗਦਾਨਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਛੂਟ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦਾ ਅੰਦਰੂਨੀ ਬਣਨ ਵਿਚ ਗੈਰ-ਮਾਮੂਲੀ ਲਾਗਤਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ: ਯੋਗਦਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਤੋਂ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤਕਨੀਕੀ ਕੋਡ ਸਿੱਖਣ, ਕਈ ਵਾਰ ਵਿਵਾਦਾਂ ਦੇ ਹੱਲ ਲਈ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕਰਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਰੱਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਕ "ਮਸ਼ਹੂਰੀ ਅਤੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਵਾਲਿਆਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਕਲਚਰ" ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਹੜੇ ਸੰਪਾਦਕ ਲੌਗਇਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਤੇ ਕਿਸੇ ਅਰਥ ਵਿਚ ਦੂਜੇ ਦਰਜੇ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕ ਸਮਝਦੇ ਹਨ,[95] ਕਿਉਂਕਿ "ਭਾਗੀਦਾਰ ਵਿੱਕੀ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ, ਕੰਮ ਦੇ ਉਤਪਾਦ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਸਵੈ ਰੁਚੀ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਚੱਲ ਰਹੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ",[96] ਪਰ ਅਣਜਾਣ ਰਹਿਤ ਰਜਿਸਟਰਡ ਸੰਪਾਦਕਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ IP ਪਤਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਇਕ ਨਿਸ਼ਚਤ ਸੰਪਾਦਕ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਚਤਤਾ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ।

ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਸੰਸਕਰਣ

[ਸੋਧੋ]

ਇਸ ਸਮੇਂ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ 332 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਸੰਸਕਰਣ ਹਨ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਸ਼ਾ ਸੰਸਕਰਣ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਾਂ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ)। ਅਪ੍ਰੈਲ 2020 ਤਕ, ਲੇਖ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਛੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ, ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ, ਸੇਬੂਆਨੋ, ਸਵੀਡਿਸ਼, ਜਰਮਨ, ਫ੍ਰੈਂਚ ਅਤੇ ਡੱਚ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਹਨ।[97] ਦੂਸਰੇ ਅਤੇ ਤੀਜੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਲੇਖਣੀ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਬੋਟ ਲਸਜਬੋਟ ਪ੍ਰਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਦਵੀ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ 2013 ਤਕ ਸਵੀਡਿਸ਼ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿਚ ਲਗਭਗ ਅੱਧੇ ਲੇਖ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਸੇਬੂਆਨੋ ਅਤੇ ਵਾਰੇ ਫਿਲਪੀਨਜ਼ ਦੀਆਂ ਦੋਵੇਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਹਨ।

ਚੋਟੀ ਦੇ ਛੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਗਿਆਰਾਂ ਹੋਰ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਦਸ ਲੱਖ ਲੇਖ ਹਨ (ਰੂਸੀ, ਇਤਾਲਵੀ, ਸਪੈਨਿਸ਼, ਪੋਲਿਸ਼, ਵਾਰੇ-ਵਾਰੇ, ਵੀਅਤਨਾਮੀ, ਜਾਪਾਨੀ, ਚੀਨੀ, ਅਰਬੀ, ਪੁਰਤਗਾਲੀ, ਅਤੇ ਯੂਕ੍ਰੇਨੀ), ਪੰਜ ਹੋਰਾਂ ਉੱਤੇ 500,000 ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਲੇਖ ਹਨ ( ਫਾਰਸੀ, ਕੈਟਲਾਨ, ਸਰਬੀਅਨ, ਬੋਕਮੈਲ ਅਤੇ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆਈ), 42 ਹੋਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 100,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ, ਅਤੇ 84 ਹੋਰਾਂ ਦੀ 10,000 ਦੇ ਉੱਪਰ ਹੈ।[98] ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ, ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਜਿਸ ਵਿਚ 6 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੇਖ ਹਨ।ਜਨਵਰੀ 2019 ਤੱਕ, ਅਲੇਕਸ਼ਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਸਬਡੋਮੇਨ (en.wikipedia.org; ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ) ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਤਕਰੀਬਨ 57% ਸੰਚਤ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਬਾਕੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬਾਕੀ ਵੰਡ (ਰਸ਼ੀਅਨ: 9%; ਚੀਨੀ: 6%); ਜਪਾਨੀ: 6%; ਸਪੈਨਿਸ਼: 5%)।

ਤੁਰਕੀ ਵਿਚ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਬਲਾਕ ਨੂੰ 2017 ਵਿਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਤੁਰਕੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਪੇਜਵਿਯੂ ਲਈ ਇਕ ਗ੍ਰਾਫ ਲਗਭਗ 80% ਦੀ ਵੱਡੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਕਿਉਂਕਿ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵੈੱਬ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਹੈ, ਉਸੇ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਸੰਸਕਰਣ ਲਈ ਯੋਗਦਾਨ ਵੱਖ ਵੱਖ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸੰਸਕਰਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ)। ਇਹ ਅੰਤਰ ਸਪੈਲਿੰਗ ਅੰਤਰਾਂ[99] ਜਾਂ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕੁਝ ਵਿਵਾਦ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।[100]

ਹਾਲਾਂਕਿ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਸੰਸਕਰਣ ਗਲੋਬਲ ਨੀਤੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ "ਨਿਰਪੱਖ ਨਜ਼ਰੀਏ" ਤੇ ਆਯੋਜਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਨੀਤੀ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਕੁਝ ਬਿੰਦੂਆਂ 'ਤੇ ਪਾਸਾ ਵੱਟਦੇ ਹਨ, ਖਾਸ ਤੌਰ' ਤੇ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਕਿ ਕੀ ਬਿਨਾਂ ਤਸਦੀਕ ਲਾਇਸੰਸਸ਼ੁਦਾ ਤਸਵੀਰਾਂ ਸਹੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਦਾਅਵੇ ਅਧੀਨ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।[101][102][103]

ਜਿੰਮੀ ਵੇਲਜ਼ ਨੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਨੂੰ "ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਰਵਉਤਮ ਸੰਭਾਵਤ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਮੁਫਤ ਵਿਸ਼ਵ ਕੋਸ਼ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਵੰਡਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਜੋਂ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।"[104] ਹਾਲਾਂਕਿ ਹਰੇਕ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਸੰਸਕਰਣ ਘੱਟ ਜਾਂ ਘੱਟ ਸੁਤੰਤਰ ਤੌਰ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਲਈ ਕੁਝ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਮੈਟਾ-ਵਿਕੀ ਦੁਆਰਾ ਤਾਲਮੇਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਦੀ ਵਿੱਕੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ (ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ) ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤੀ।[105] ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਲਈ, ਮੈਟਾ-ਵਿਕੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਸਾਰੇ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਸੰਸਕਰਣਾਂ ਉੱਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਅੰਕੜੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ,[106] ਅਤੇ ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਲੇਖਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਜੋ ਹਰ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।[107] ਸੂਚੀ ਵਿਸ਼ੇ ਅਨੁਸਾਰ ਮੁੱਢਲੀ ਸਮਗਰੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ: ਜੀਵਨੀ, ਇਤਿਹਾਸ, ਭੂਗੋਲ, ਸਮਾਜ, ਸਭਿਆਚਾਰ, ਵਿਗਿਆਨ, ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਅਤੇ ਗਣਿਤ। ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਭਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਲੇਖਾਂ ਲਈ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸੰਸਕਰਣ ਵਿਚ ਹਮਰੁਤਬਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਲਈ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਛੋਟੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਬਾਰੇ ਲੇਖ ਸਿਰਫ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਦੂਜੇ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦੇ ਹੋਣ।

ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸੰਸਕਰਣਾਂ ਲਈ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇ ਸ਼ੇਅਰਾਂ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ

ਅਨੁਵਾਦਿਤ ਲੇਖ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸੰਸਕਰਣਾਂ ਦੇ ਲੇਖਾਂ ਦੇ ਸਿਰਫ ਥੋੜੇ ਜਿਹੇ ਹਿੱਸੇ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸੰਸਕਰਣ ਲੇਖਾਂ ਦਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਵੈਚਾਲਤ ਅਨੁਵਾਦ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ।[108] ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਲੇਖ "ਇੰਟਰਵਿਕੀ ਲਿੰਕ" ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਦੂਜੇ ਸੰਸਕਰਣਾਂ ਦੇ ਹਮਰੁਤਬਾ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਦੇ ਹਨ।

ਪਲੌਸ ਵਨ ਦੁਆਰਾ 2012 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸੰਸਕਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਵੀ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸੰਪਾਦਨਾਂ ਦਾ ਅਨੁਪਾਤ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਲਈ 51% ਅਤੇ ਸਧਾਰਣ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਲਈ 25% ਸੀ।[109] ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਫਾਉਂਡੇਸ਼ਨ ਗਲੋਬਲ ਸਾਊਥ ਵਿੱਚ ਸੰਪਾਦਕਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ 2015 ਤੱਕ ਵਧਾ ਕੇ 37% ਕਰਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।[110]

ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਸੰਪਾਦਕਾਂ ਨੂੰ ਅਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ

[ਸੋਧੋ]

1 ਮਾਰਚ, 2014 ਨੂੰ, ਦਿ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰੀ ਨੇ, "ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦਾ ਭਵਿੱਖ" ਸਿਰਲੇਖ ਦੇ ਇੱਕ ਲੇਖ ਵਿੱਚ, ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਅੰਕੜਿਆਂ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਰੁਝਾਨ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ “[ਟੀ] ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਸੰਸਕਰਣ ਲਈ ਉਹ ਸੰਪਾਦਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਿਹਾਈ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ। ਸੱਤ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ।"[111] ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿਚ ਸਰਗਰਮ ਸੰਪਾਦਕਾਂ ਦੀ ਅਟ੍ਰੈਸ ਦਰ ਨੂੰ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਦੁਆਰਾ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ (ਗੈਰ-ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ) ਵਿਚ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਉਲਟ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰੀ ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਔਸਤਨ ਪੰਜ ਜਾਂ ਵਧੇਰੇ ਸੰਪਾਦਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ 2008 ਤੋਂ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਲਈ ਤਕਰੀਬਨ 2,000 ਸੰਪਾਦਕਾਂ ਦੇ ਉੱਪਰ ਜਾਂ ਹੇਠਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇੰਗਲਿਸ਼ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿਚ ਸਰਗਰਮ ਸੰਪਾਦਕਾਂ ਦੀ ਸੰਖੇਪ ਤੁਲਨਾ ਕਰਕੇ, 2007 ਵਿਚ ਤਕਰੀਬਨ 50,000 ਦੀ ਚੋਟੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 2014 ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤਕ ਇਹ ਘਟ ਕੇ 30,000 ਰਹਿ ਗਏ ਸਨ।

ਕੀ ਸੱਤ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਵਿਚ ਗੁੰਮ ਹੋਏ ਤਕਰੀਬਨ 20,000 ਸੰਪਾਦਕਾਂ ਦੀ ਹਵਾਲਾ ਪ੍ਰਚਲਤ ਰੇਟ 'ਤੇ ਅਟ੍ਰੇਸੀ ਜਾਰੀ ਰਹਿਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, 2021 ਤਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ' ਤੇ ਸਿਰਫ 10,000 ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਸੰਪਾਦਕ ਹੋਣਗੇ।[112] ਇਸਦੇ ਉਲਟ, ਦਿ ਇਕੋਨਮਿਸਟ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਰੁਝਾਨ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦੂਜੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ (ਗੈਰ-ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ) ਵਿੱਚ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰਗਰਮ ਸੰਪਾਦਕਾਂ ਨੂੰ ਨਵੀਨੀਕਰਣ ਅਤੇ ਟਿਕਾਊ ਅਧਾਰ ਤੇ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਤਕਰੀਬਨ ਤੇ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਸਥਿਰ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਟਿੱਪਣੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕਿ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ (ਗੈਰ-ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ) ਵਿੱਚ ਵੱਖਰੇ ਵੱਖਰੇ ਸੰਪਾਦਨ ਨੀਤੀ ਦੇ ਕਿਹੜੇ ਮਾਪਦੰਡ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸੰਪਾਦਕ ਦੀ ਰੇਟ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਭਵ ਵਿਕਲਪ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਗੇ।[113]

ਹਵਾਲੇ

[ਸੋਧੋ]
  1. ↑ ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named autogenerated1
  2. ↑ Chapman, Roger (September 6, 2011). "Top 40 Website Programming Languages". rogchap.com. Archived from the original on September 22, 2013. Retrieved September 6, 2011.
  3. ↑ Mark McNeil (October 4, 2011). "Wikipedia Makes A House Call To Mac". The Hamilton Spectator.
  4. ↑ Poe, Marshall (September 2006). "The Hive". The Atlantic Monthly.
  5. ↑ "comScore MMX Ranks Top 50 US Web Properties for August 2012". comScore. September 12, 2012. Archived from the original on August 31, 2019. Retrieved February 6, 2013.
  6. ↑ Dewey, Caitlin (December 2, 2015). "Wikipedia has a ton of money. So why is it begging you to donate yours?". The Washington Post. Retrieved April 10, 2019.
  7. ↑ "Wikimedia pornography row deepens as Wales cedes rights—BBC News". BBC. May 10, 2010. Retrieved June 28, 2016.
  8. ↑ Vogel, Peter S. (October 10, 2012). "The Mysterious Workings of Wikis: Who Owns What?". Ecommerce Times. Archived from the original on February 22, 2020. Retrieved June 28, 2016.
  9. ↑ Mullin, Joe (January 10, 2014). "Wikimedia Foundation employee ousted over paid editing". Ars Technica. Retrieved June 28, 2016.
  10. ↑ Shin, Annys (January 5, 2017). "Wikipedia was born in 2001. And the world got a bit truthier". The Washington Post. Retrieved March 22, 2019.
  11. ↑ "Wiki". Hawaiian Dictionary (Revised and enlarged ed.). University of Hawaii Press. 1986.
  12. ↑ 12.0 12.1 Cohen, Noam (February 9, 2014). "Wikipedia vs. the Small Screen". The New York Times.
  13. ↑ Cohen, Noam (February 9, 2014). "Wikipedia vs. the Small Screen". The New York Times.
  14. ↑ "Wikipedia cofounder Jimmy Wales on 60 Minutes". CBS News. Retrieved April 6, 2015.
  15. ↑ Reagle, pp. 165–166.
  16. ↑ Orlowski, Andrew (December 16, 2005). "Wikipedia science 31% more cronky than Britannica's Excellent for Klingon science, though". The Register. Retrieved February 25, 2019.
  17. ↑ "The 2006 Time 100". Time. May 8, 2006. Retrieved November 11, 2017.
  18. ↑ Black, Edwin (April 19, 2010) Wikipedia—The Dumbing Down of World Knowledge Archived September 9, 2016, at the Wayback Machine., History News Network Retrieved October 21, 2014
  19. ↑ J. Petrilli, Michael (Spring 2008/Vol. 8, No. 2) Wikipedia or Wickedpedia? Archived November 21, 2016, at the Wayback Machine., Education Next Retrieved October 22, 2014
  20. ↑ Curtis, Cara (2019). "This physicist has written over 500 biographies of women scientists on Wikipedia". thenextweb.com. The Next Web.
  21. ↑ Wade, Jessica (2019). "This is why I've written 500 biographies of female scientists on Wikipedia". independent.co.uk. The Independent.
  22. ↑ Cohen, Noam (April 7, 2018). "Conspiracy videos? Fake news? Enter Wikipedia, the 'good cop' of the Internet". The Washington Post. Archived from the original on June 14, 2018.
  23. ↑ "The contribution conundrum: Why did Wikipedia succeed while other encyclopedias failed?". Nieman Lab. Retrieved June 5, 2016.
  24. ↑ Kock, N., Jung, Y., & Syn, T. (2016). Wikipedia and e-Collaboration Research: Opportunities and Challenges. (PDF) Archived September 27, 2016, at the Wayback Machine. International Journal of e-Collaboration (IJeC), 12(2), 1–8.
  25. ↑ "Wikipedia-l: LinkBacks?". Retrieved February 20, 2007.
  26. ↑ Sanger, Larry (January 10, 2001). "Let's Make a Wiki". Internet Archive. Archived from the original on April 14, 2003. Retrieved December 26, 2008.
  27. ↑ "WHOIS domain registration information results for wikipedia.com from Network Solutions". September 27, 2007. Archived from the original on September 27, 2007. Retrieved August 31, 2018.
  28. ↑ "WHOIS domain registration information results for wikipedia.org from Network Solutions". September 27, 2007. Archived from the original on September 27, 2007. Retrieved August 31, 2018.
  29. ↑ Kock, N., Jung, Y., & Syn, T. (2016). Wikipedia and e-Collaboration Research: Opportunities and Challenges. (PDF) Archived September 27, 2016, at the Wayback Machine. International Journal of e-Collaboration (IJeC), 12(2), 1–8.
  30. ↑ Finkelstein, Seth (September 25, 2008). "Read me first: Wikipedia isn't about human potential, whatever Wales says". The Guardian. London.
  31. ↑ "Multilingual statistics". Wikipedia. March 30, 2005. Retrieved December 26, 2008.
  32. ↑ "[long] Enciclopedia Libre: msg#00008". Osdir. Archived from the original on October 6, 2008. Retrieved December 26, 2008.
  33. ↑ https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikipedia-l/2002-August/003982.html
  34. ↑ Bobbie Johnson (August 12, 2009). "Wikipedia approaches its limits". The Guardian. London. Retrieved March 31, 2010.
  35. ↑ The Singularity is Not Near: Slowing Growth of Wikipedia (PDF). The International Symposium on Wikis. Orlando, Florida. 2009. Archived from the original (PDF) on May 11, 2011.
  36. ↑ Evgeny Morozov (November–December 2009). "Edit This Page; Is it the end of Wikipedia". Boston Review. Archived from the original on December 11, 2019.
  37. ↑ Cohen, Noam (March 28, 2009). "Wikipedia—Exploring Fact City". The New York Times. Retrieved April 19, 2011.
  38. ↑ Jenny Kleeman (November 26, 2009). "Wikipedia falling victim to a war of words". The Guardian. London. Retrieved March 31, 2010.
  39. ↑ "Wikipedia: A quantitative analysis". Archived from the original (PDF) on April 3, 2012. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  40. ↑ Volunteers Log Off as Wikipedia Ages, The Wall Street Journal, November 27, 2009.
  41. ↑ Barnett, Emma (November 26, 2009). "Wikipedia's Jimmy Wales denies site is 'losing' thousands of volunteer editors". The Daily Telegraph. London. Retrieved March 31, 2010.
  42. ↑ Kevin Rawlinson (August 8, 2011). "Wikipedia seeks women to balance its 'geeky' editors". The Independent. Retrieved April 5, 2012.
  43. ↑ Simonite, Tom (October 22, 2013). "The Decline of Wikipedia". MIT Technology Review. Archived from the original on ਜੂਨ 19, 2015. Retrieved November 30, 2013. {{cite journal}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  44. ↑ "3 Charts That Show How Wikipedia Is Running Out of Admins". The Atlantic. July 16, 2012.
  45. ↑ Ward, Katherine. New York Magazine, issue of November 25, 2013, p. 18.
  46. ↑ "Wikipedia Breaks Into US Top 10 Sites". PCWorld. February 17, 2007. Archived from the original on ਦਸੰਬਰ 26, 2018. Retrieved ਮਾਰਚ 31, 2020. {{cite journal}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  47. ↑ "Wikimedia Traffic Analysis Report—Wikipedia Page Views Per Country". Wikimedia Foundation. Retrieved March 8, 2015.
  48. ↑ Netburn, Deborah (January 19, 2012). "Wikipedia: SOPA protest led eight million to look up reps in Congress". Los Angeles Times. Retrieved March 6, 2012.
  49. ↑ "Wikipedia joins blackout protest at US anti-piracy moves". BBC News. January 18, 2012. Retrieved January 19, 2012.
  50. ↑ "SOPA/Blackoutpage". Wikimedia Foundation. Archived from the original on June 22, 2018. Retrieved January 19, 2012.
  51. ↑ Jeff Loveland and Joseph Reagle (January 15, 2013). "Wikipedia and encyclopedic production. New Media & Society. Sage Journals". New Media & Society. 15 (8): 1294. doi:10.1177/1461444812470428.
  52. ↑ Rebecca J. Rosen (January 30, 2013). "What If the Great Wikipedia 'Revolution' Was Actually a Reversion? • The Atlantic". Retrieved February 9, 2013.
  53. ↑ Varma, Subodh (January 20, 2014). "Google eating into Wikipedia page views?". The Economic Times. Times Internet Limited. Retrieved February 10, 2014.
  54. ↑ "Alexa Top 500 Global Sites". Alexa Internet. Archived from the original on ਮਾਰਚ 2, 2015. Retrieved December 28, 2016. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  55. ↑ Watson, J.M. (2019). "Lest we forget. A new identity and status for a Viola of section Andinium W. Becker; named for an old and treasured friend and companion. Plus another ..." (PDF). International Rock Gardener (117): 47–. Archived from the original (PDF) on October 1, 2019. Retrieved October 6, 2019.
  56. ↑ Oberhaus, Daniel (August 5, 2019). "A Crashed Israeli Lunar Lander Spilled Tardigrades On The Moon". Wired. Retrieved August 6, 2019.
  57. ↑ Resnick, Brian (August 6, 2019). "Tardigrades, the toughest animals on Earth, have crash-landed on the moon—The tardigrade conquest of the solar system has begun". Vox. Retrieved August 6, 2019.
  58. ↑ Shankland, Stephen (June 29, 2019). "Startup packs all 16GB of Wikipedia onto DNA strands to demonstrate new storage tech—Biological molecules will last a lot longer than the latest computer storage technology, Catalog believes". CNET. Retrieved August 7, 2019.
  59. ↑ Zittrain, Jonathan (2008). The Future of the Internet and How to Stop It—Chapter 6: The Lessons of Wikipedia. Yale University Press. ISBN 978-0-300-12487-3. Retrieved December 26, 2008.
  60. ↑ Hafner, Katie (June 17, 2006). "Growing Wikipedia Refines Its 'Anyone Can Edit' Policy". The New York Times. Retrieved December 5, 2016.
  61. ↑ English Wikipedia's protection policy
  62. ↑ William Henderson (December 10, 2012). "Wikipedia Has Figured Out A New Way To Stop Vandals In Their Tracks". Business Insider.
  63. ↑ Frewin, Jonathan (June 15, 2010). "Wikipedia unlocks divisive pages for editing". BBC News. Retrieved August 21, 2014.
  64. ↑ Wikipedia:New pages patrol
  65. ↑ Andrea Ciffolilli, "Phantom authority, self-selective recruitment, and retention of members in virtual communities: The case of Wikipedia" Archived December 6, 2016, at the Wayback Machine., First Monday December 2003.
  66. ↑ Friedman, Thomas L. (2007). The World is Flat. Farrar, Straus & Giroux. p. 124. ISBN 978-0-374-29278-2.
  67. ↑ Helm, Burt (December 13, 2005). "Wikipedia: "A Work in Progress"". BusinessWeek. Archived from the original on July 8, 2012. Retrieved July 26, 2012.
  68. ↑ Coldewey, Devin (June 21, 2012). "Wikipedia is editorial warzone, says study". Technology. NBC News. Archived from the original on August 22, 2014.
  69. ↑ Kalyanasundaram, Arun; Wei, Wei; Carley, Kathleen M.; Herbsleb, James D. (December 2015). "An agent-based model of edit wars in Wikipedia: How and when is consensus reached". 2015 Winter Simulation Conference (WSC). Huntington Beach, CA, USA: IEEE: 276–287. doi:10.1109/WSC.2015.7408171. ISBN 9781467397438.
  70. ↑ Suh, Bongwon; Convertino, Gregorio; Chi, Ed H.; Pirolli, Peter (2009). "The singularity is not near: slowing growth of Wikipedia". Proceedings of the 5th International Symposium on Wikis and Open Collaboration—WikiSym '09. Orlando, Florida: ACM Press: 1. doi:10.1145/1641309.1641322. ISBN 9781605587301.
  71. ↑ Torres, Nicole (June 2, 2016). "Why Do So Few Women Edit Wikipedia?". Harvard Business Review. ISSN 0017-8012. Retrieved August 20, 2019.
  72. ↑ Bear, Julia B.; Collier, Benjamin (March 2016). "Where are the Women in Wikipedia? Understanding the Different Psychological Experiences of Men and Women in Wikipedia". Sex Roles. 74 (5–6): 254–265. doi:10.1007/s11199-015-0573-y. ISSN 0360-0025.
  73. ↑ Kiss, Rachel Shabi Jemima (August 18, 2010). "Wikipedia editing courses launched by Zionist groups". The Guardian. ISSN 0261-3077. Retrieved August 20, 2019.
  74. ↑ "The Right's Latest Weapon: 'Zionist Editing' on Wikipedia". Haaretz. August 18, 2010. Retrieved August 20, 2019.
  75. ↑ "Who's behind Wikipedia?". PC World. February 6, 2008. Archived from the original on February 9, 2008. Retrieved February 7, 2008.
  76. ↑ What Wikipedia is not. Retrieved April 1, 2010. "Wikipedia is not a dictionary, usage, or jargon guide."
  77. ↑ Notability. Retrieved February 13, 2008. "A topic is presumed to be notable if it has received significant coverage in reliable secondary sources that are independent of the subject."
  78. ↑ Verifiability. February 13, 2008. "Material challenged or likely to be challenged, and all quotations, must be attributed to a reliable, published source."
  79. ↑ Cohen, Noam (August 9, 2011). "For inclusive mission, Wikipedia is told that written word goes only so far". International Herald Tribune. p. 18.(subscription required)
  80. ↑ Sanger, Larry (April 18, 2005). "The Early History of Nupedia and Wikipedia: A Memoir". Slashdot. Dice.
  81. ↑ Kostakis, Vasilis (March 2010). "Identifying and understanding the problems of Wikipedia's peer governance: The case of inclusionists versus deletionists". First Monday. 15 (3).
  82. ↑ "Wikipedia:Administrators". October 3, 2018. Retrieved July 12, 2009.
  83. ↑ "Wikipedia:RfA_Review/Reflect". January 22, 2017. Retrieved September 24, 2009.
  84. ↑ Meyer, Robinson (July 16, 2012). "3 Charts That Show How Wikipedia Is Running Out of Admins". The Atlantic. Retrieved September 2, 2012.
  85. ↑ Fernanda B. Viégas; Martin M. Wattenberg; Jesse Kriss; Frank van Ham (January 3, 2007). "Talk Before You Type: Coordination in Wikipedia" (PDF). Visual Communication Lab, IBM Research. Archived from the original (PDF) on ਜੁਲਾਈ 6, 2008. Retrieved June 27, 2008. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help); Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  86. ↑ Arthur, Charles (December 15, 2005). "Log on and join in, but beware the web cults". The Guardian. London. Retrieved December 26, 2008.
  87. ↑ Lu Stout, Kristie (August 4, 2003). "Wikipedia: The know-it-all Web site". CNN. Retrieved December 26, 2008.
  88. ↑ Larry Sanger (December 31, 2004). "Why Wikipedia Must Jettison Its Anti-Elitism". Kuro5hin, Op–Ed. There is a certain mindset associated with unmoderated Usenet groups [...] that infects the collectively-managed Wikipedia project: if you react strongly to trolling, that reflects poorly on you, not (necessarily) on the troll. If you [...] demand that something be done about constant disruption by trollish behavior, the other listmembers will cry "censorship", attack you, and even come to the defense of the troll. [...] The root problem: anti-elitism, or lack of respect for expertise. There is a deeper problem [...] which explains both of the above-elaborated problems. Namely, as a community, Wikipedia lacks the habit or tradition of respect for expertise. As a community, far from being elitist, it is anti-elitist (which, in this context, means that expertise is not accorded any special respect, and snubs and disrespect of expertise is tolerated). This is one of my failures: a policy that I attempted to institute in Wikipedia's first year, but for which I did not muster adequate support, was the policy of respecting and deferring politely to experts. (Those who were there will, I hope, remember that I tried very hard.)
  89. ↑ Kriplean, Travis Kriplean; Beschastnikh, Ivan; McDonald, David W. (2008). "Articulations of wikiwork". Articulations of wikiwork: uncovering valued work in Wikipedia through barnstars. Proceedings of the ACM. p. 47. doi:10.1145/1460563.1460573. ISBN 978-1-60558-007-4. {{cite book}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (help) (Subscription required.)
  90. ↑ Kittur, Aniket (2007). "Power of the Few vs. Wisdom of the Crowd: Wikipedia and the Rise of the Bourgeoisie". Viktoria Institute. CiteSeerX 10.1.1.212.8218. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  91. ↑ Blodget, Henry (January 3, 2009). "Who The Hell Writes Wikipedia, Anyway?". Business Insider.
  92. ↑ Wilson, Chris (February 22, 2008). "The Wisdom of the Chaperones". Slate. Retrieved August 13, 2014.
  93. ↑ Swartz, Aaron (September 4, 2006). "Raw Thought: Who Writes Wikipedia?". Archived from the original on August 3, 2014. Retrieved February 23, 2008.
  94. ↑ Goldman, Eric. "Wikipedia's Labor Squeeze and its Consequences". 8. Journal on Telecommunications and High Technology Law. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  95. ↑ "Wikipedia:List of Wikipedias". English Wikipedia. Retrieved ਨਵੰਬਰ 2, 2024.
  96. ↑ List of Wikipedias
  97. ↑ "Spelling". Manual of Style. Wikipedia. September 26, 2018. Retrieved May 19, 2007.
  98. ↑ "Countering systemic bias". July 15, 2018. Retrieved May 19, 2007.
  99. ↑ "Fair use". Meta-Wiki. Retrieved July 14, 2007.
  100. ↑ "Images on Wikipedia". Retrieved July 14, 2007.
  101. ↑ Fernanda B. Viégas (January 3, 2007). "The Visual Side of Wikipedia" (PDF). Visual Communication Lab, IBM Research. Archived from the original (PDF) on ਮਾਰਚ 3, 2009. Retrieved October 30, 2007. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help); Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  102. ↑ Jimmy Wales, "Wikipedia is an encyclopedia", March 8, 2005, <Wikipedia-l@wikimedia.org>
  103. ↑ "Meta-Wiki". Wikimedia Foundation. Retrieved March 24, 2009.
  104. ↑ "Meta-Wiki Statistics". Wikimedia Foundation. Retrieved March 24, 2008.
  105. ↑ "List of articles every Wikipedia should have". Wikimedia Foundation. Retrieved March 24, 2008.
  106. ↑ "Wikipedia: Translation". English Wikipedia. September 27, 2018. Retrieved February 3, 2007.
  107. ↑ Yasseri, Taha; Sumi, Robert; Kertész, János (January 17, 2012). "Circadian Patterns of Wikipedia Editorial Activity: A Demographic Analysis". PLoS ONE. 7 (1): e30091. arXiv:1109.1746. Bibcode:2012PLoSO...730091Y. doi:10.1371/journal.pone.0030091. PMC 3260192. PMID 22272279.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  108. ↑ "Wikimedia Foundation 2011–12 Annual Plan" (PDF). Wikimedia Foundation. p. 8. Retrieved June 5, 2016.
  109. ↑ "The future of Wikipedia: WikiPeaks?". The Economist. March 1, 2014. Retrieved March 11, 2014.
  110. ↑ "The future of Wikipedia: WikiPeaks?". The Economist. March 1, 2014. Retrieved March 11, 2014.
  111. ↑ Andrew Lih. Wikipedia. Alternative edit policies at Wikipedia in other languages.

Note

  1. ↑ ਕੁਝ ਖਾਸ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਪੰਨਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਪਾਦਿਤ ਕਰਨਾ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ 'ਤੇ ਪੰਨੇ ਬਣਾਉਣਾ, ਅਤੇ ਫਾਈਲਾਂ ਅੱਪਲੋਡ ਕਰਨਾ।
  2. ↑ ਸਰਗਰਮ ਤੋਂ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਨੇ ਇੱਕ ਦਿੱਤੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਸੰਪਾਦਨ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਹੈ।
  3. ↑ The procrastination principle dictates that you should wait for problems to arise before solving them.
  4. ↑ Revisions with libelous content, criminal threats, or copyright infringements may be removed completely.
  5. ↑ See for example the Biographies of Living Persons Noticeboard or Neutral Point of View Noticeboard, created to address content falling under their respective areas.
"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ&oldid=764309" ਤੋਂ ਲਿਆ