ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਜਾਓ

ਭਾਰਤ ਦਾ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਕਾਨੂੰਨ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਤੋਂ

ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਐਕਟ 1957, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਇੱਕ ਕਾਨੂੰਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।[1] ਇਹ ਐਕਟ 21 ਜਨਵਰੀ 1958 ਤੋਂ ਲਾਗੂ ਹੈ।[2] ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਅਧੀਨ ਇਸ ਦੇ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਯੁੱਗ ਤੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।[3] ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਐਕਟ 1957, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਕਾਨੂੰਨ ਸੀ ਅਤੇ 1957 ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਸ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿੱਚ ਛੇ ਵਾਰ ਸੋਧ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਐਕਟ ਵਿੱਚ ਤਾਜ਼ਾ ਸੋਧ, ਕਾਪੀਰਾਈਟ (ਸੋਧ) ਐਕਟ 2012 ਦੁਆਰਾ, ਸਾਲ 2012 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ।[4]

ਭਾਰਤ ਵੀ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਮੇਲਨਾਂ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 1886 ਦੀ ਬਰਨ ਕਨਵੈਨਸ਼ਨ (ਜਿਸਨੂੰ 1971 ਵਿੱਚ ਪੈਰਿਸ ਵਿੱਚ ਸੋਧਿਆ ਗਿਆ), 1951 ਦੀ ਯੂਨੀਵਰਸਲ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਕਨਵੈਨਸ਼ਨ, 1961 ਦੀ ਰੋਮ ਕਨਵੈਨਸ਼ਨ ਅਤੇ ਬੌਧਿਕ ਸੰਪੱਤੀ ਦੇ ਵਪਾਰ ਸੰਬੰਧੀ ਮੁਧਿਆਂ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਪਹਿਲੂ ਉੱਤੇ ਇਕਰਾਰਨਾਮਾ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ। (TRIPS)। [5] ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ WIPO ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਸੰਧੀ (WCT) ਅਤੇ WIPO ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਫੋਨੋਗ੍ਰਾਮ ਸੰਧੀ (WPPT) ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 2013 ਵਿੱਚ ਸੰਧੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਾਖਲ ਹੋਇਆ।

1958 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲਾਗੂ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਐਕਟ

[ਸੋਧੋ]

21 ਜਨਵਰੀ 1958 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਭਾਰਤੀ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਐਕਟ, 1914, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਸੀ ਅਤੇ 21 ਜਨਵਰੀ 1958 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਣਾਏ ਗਏ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਅਜੇ ਵੀ ਲਾਗੂ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਨਵਾਂ ਐਕਟ ਲਾਗੂ ਹੋਇਆ ਸੀ।[2] ਇੰਡੀਅਨ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਐਕਟ, 1914 ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਦੀ ਸੰਸਦ ਦੁਆਰਾ ਪਾਸ ਕੀਤੇ ਗਏ 1911 ਦੇ ਇੰਪੀਰੀਅਲ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਐਕਟ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਸੀ, ਪਰ ਭਾਰਤੀ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਸੋਧਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।[6][2] ਇਸ ਐਕਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਫੋਟੋਆਂ ਲਈ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਦੀ ਮਿਆਦ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ 50 ਸਾਲ ਸੀ। (ਐਕਟ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਇਹ ਹੈ: "ਉਹ ਸ਼ਬਦ ਜਿਸ ਲਈ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਫੋਟੋਆਂ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਰਹੇਗਾ, ਅਸਲ ਨੈਗੇਟਿਵ (negatives) ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਪੰਜਾਹ ਸਾਲ ਹੋਵੇਗਾ ਜਿਸ ਤੋਂ ਫੋਟੋ ਸਿੱਧੇ ਜਾਂ ਅਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਅਜਿਹੇ ਨੈਗੇਟਿਵ (negatives) ਦਾ ਮਾਲਕ ਸੀ ਜਦੋਂ ਅਜਿਹੇ ਨੈਗੇਟਿਵ (negatives) ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕੰਮ ਦਾ ਲੇਖਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਅਤੇ, ਜਿੱਥੇ ਅਜਿਹਾ ਮਾਲਕ ਇੱਕ ਬਾਡੀ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਜਾਂ ਸੰਸਥਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸੰਸਥਾ ਨੂੰ ਇਸ ਐਕਟ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਮਹਾਮਹਿਮ (ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜਾ) ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਉਹਨਾਂ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਲਈ ਮੰਨਿਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਜਿਥੇ ਵਪਾਰ ਦਾ ਸਥਾਨ ਜਾਂ ਵਪਾਰ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਓਥੋਂ ਤਕ ਇਸ ਐਕਟ ਦਾ ਫੈਲਾਵ ਹੈ।" )

ਜ਼ਿਕਰ ਯੋਗ ਗੱਲ ਇਥੇ ਇਹ ਹੈ ਕੀ ਉਸ ਵੇਹਲੇ ਡਿਜਿਟਲ ਕੈਮਰੇ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਨਹੀ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਫੋਟੋਆਂ ਦੇ ਨੈਗੇਟਿਵ ਤੋਂ ਮਿਯਾਦ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।[7]

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 21 ਜਨਵਰੀ 1958 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਤਸਵੀਰਾਂ ਲਈ, ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਦੀ ਮਿਆਦ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ 50 ਸਾਲ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਪੁਰਾਣਾ ਐਕਟ ਲਾਗੂ ਹੈ।[2] 

ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ

[ਸੋਧੋ]

ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਸਾਹਿਤਕ, ਨਾਟਕੀ, ਸੰਗੀਤਕ ਅਤੇ ਕਲਾਤਮਕ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੇ ਸਿਰਜਣਹਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਿਨੇਮੈਟੋਗ੍ਰਾਫ ਫਿਲਮਾਂ ਅਤੇ ਧੁਨੀ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗਾਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਹੈ। ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਦੇ ਦੋਬਾਰਾ ਸਿਰਜਣ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ, ਉਸ ਕੰਮ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਤਕ ਸੰਚਾਰ, ਕੰਮ ਦਾ ਰੁਪਾਂਤਰ ਅਤੇ ਕੰਮ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਦਾਇਰਾ ਅਤੇ ਮਿਆਦ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੰਮ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਬਦਲਦੀ ਹੈ।

2016 ਦੇ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਮੁਕੱਦਮੇ ਵਿੱਚ, ਦਿੱਲੀ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਾਪੀਰਾਈਟ "ਇੱਕ ਅਟੱਲ, ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਦਿੱਤਾ ਹੋਇਆ, ਜਾਂ ਕੋਈ ਕੁਦਰਤੀ ਅਧਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਲੇਖਕਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਪੂਰਨ ਮਾਲਕੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਗੋਂ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਗਤੀਵਿਧੀ ਅਤੇ ਤਰੱਕੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਬੌਧਿਕ ਸੰਸ਼ੋਧਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਗਿਆਨ ਦੀ ਵਾਧੇ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਪਾਉਣਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਸਗੋਂ ਵਧਾਉਣਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਲੇਖਕਾਂ ਅਤੇ ਖੋਜਕਾਰਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾਤਮਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ।"[8]

ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਰਚਨਾਂਵਾਂ ਜਾਂ ਕੰਮ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ, ਇਸ ਕਾਨੂਨ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹਨ

[ਸੋਧੋ]

ਭਾਰਤੀ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਕਾਨੂੰਨ ਸਾਹਿਤਕ ਰਚਨਾਵਾਂ, ਨਾਟਕੀ ਰਚਨਾਵਾਂ, ਸੰਗੀਤਕ ਰਚਨਾਵਾਂ, ਕਲਾਤਮਕ ਰਚਨਾਵਾਂ, ਸਿਨੇਮੈਟੋਗ੍ਰਾਫ਼ ਫਿਲਮਾਂ ਅਤੇ ਧੁਨੀ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ।[9]

ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਐਕਟ 1957 ਦੇ ਤਹਿਤ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਮਿਆਦ

[ਸੋਧੋ]
  • ਸਾਹਿਤਕ
  • ਨਾਟਕੀ,
  • ਸੰਗੀਤਕ ਅਤੇ
  • ਕਲਾਤਮਕ ਕੰਮ
 ਲੇਖਕ ਦਾ ਜੀਵਨ ਕਾਲ + ਸੱਠ ਸਾਲ[10] ਕੈਲੰਡਰ ਸਾਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲੇਖਕ ਦੀ ਮੌਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
  • ਅਗਿਆਤ ਅਤੇ ਉਪਨਾਮ ਰਚਨਾਵਾਂ
  • ਸਿਨੇਮੈਟੋਗ੍ਰਾਫ਼ ਫਿਲਮਾਂ
  • ਧੁਨੀ ਰਿਕਾਰਡ
  • ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਮ
  • ਜਨਤਕ ਉੱਦਮਾਂ
  • ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਏਜੰਸੀਆਂ
  • ਫੋਟੋਆਂ
 ਸੱਠ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ[10] ਕੈਲੰਡਰ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਹੈ[11]

ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਕੰਮ/ਰਚਨਾਵਾਂ

[ਸੋਧੋ]

ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਆਰਡਰ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੇ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਜਿਹੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ, ਭਾਰਤੀ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਤਰਾਂ ਹੀ ਹੋਣ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੰਮ ਦੀ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਦੀ ਮਿਆਦ, ਉਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਜੋ ਇਸ ਕੰਮ ਦੀ ਮਿਯਾਦ ਇਸਦੇ ਮੂਲ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[12]

ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਐਕਟ 1957 ਦੇ ਅਧੀਨ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ

[ਸੋਧੋ]

ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਐਕਟ 1957[13] ਦੇ ਤਹਿਤ ਕਿਸੇ ਰਚਨਾ ਦੇ ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮਾਲਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, "ਸੇਵਾ ਦੇ ਇਕਰਾਰਨਾਮੇ" ਜਾਂ ਸ਼ੀਗੀਰਦੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਲੇਖਕ ਦੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕੰਮਾਂ ਲਈ, ਮਾਲਕ ਨੂੰ ਹੀ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮਾਲਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਇਸ ਕਰਾਰ ਬਾਬਰ ਕੋਈ ਵੀ ਇਕਰਾਰਨਾਮਾ ਨਾ ਹੋਵੇ।[11]

ਸੰਯੁਕਤ ਲੇਖਨ / 'ਰੱਲ ਕੇ ਲਿਖੇ ਹੋਏ' ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਸੇਕ੍ਸ਼ਨ 2(z) ਦੇ ਵਿੱਚ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਐਕਟ ਦਾ 2(z) ਜੋ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ " ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੇਖਕ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਦੂਜੇ ਲੇਖਕ ਜਾਂ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਨਹੀਂ ਹੈ" ਇਹ ਸੰਯੁਕਤ ਲੇਖਨ ਦਾ ਕੰਮ ਹੈ। ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਨਜਮਾ ਹੈਪਤੁੱਲਾ ਬਨਾਮ ਓਰੀਐਂਟ ਲੋਂਗਮੈਨ ਲਿਮਟਿਡ ਅਤੇ ਹੋਰ, ਵਰਗੇ ਕੋਟ-ਕੇਸਾਂ ਵਿੱਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਐਕਟ 1957 ਦੀ ਧਾਰਾ 19 'ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਦੇ ਢੰਗਾਂ' ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਕਰਾਰਨਾਮਾ (ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ) ਸਿਰਫ਼ ਲਿਖਤੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਅਸਾਈਨਮੈਂਟ ਦੇ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਦੀ ਮਿਆਦ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਖੇਤਰ ਵੀ ਨਿਰਧਾਰਤ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਲਈ ਅਸਾਈਨਮੈਂਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।[14] ਜੇਕਰ ਇਕਰਾਰਨਾਮੇ ਵਿੱਚ ਅਸਾਈਨਮੈਂਟ ਦੀ ਮਿਆਦ ਨਿਰਧਾਰਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ 5 ਸਾਲ ਮੰਨਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਅਸਾਈਨਮੈਂਟ ਦੀ ਖੇਤਰੀ ਸੀਮਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।[15] ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਇੱਕ ਅਦਾਲਤੀ ਫੈਸਲੇ ( ਪਾਈਨ ਲੈਬਜ਼ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਲਿਮਟਿਡ ਬਨਾਮ ਗੇਮਲਟੋ ਟਰਮੀਨਲਜ਼ ਇੰਡੀਆ ਲਿਮਟਿਡ ), ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਦੀ ਇੱਕ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਬੈਂਚ ਨੇ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਸਾਈਨਮੈਂਟ ਦੀ ਮਿਆਦ ਨਿਰਧਾਰਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਮਿਆਦ ਨੂੰ ਪੰਜ ਸਾਲ ਮੰਨਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਅਤੇ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।[16]

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਉਲੰਘਣਾ ਦੇ ਅਪਵਾਦ

[ਸੋਧੋ]

ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਐਕਟ 1957 ਕੁਝ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਉਲੰਘਣਾ ਦੇ ਘੇਰੇ ਤੋਂ ਛੋਟ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।[17] ਹਾਲਾਂਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਅਪਵਾਦਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਉਚਿਤ ਵਰਤੋਂ ਜਾਂ 'ਫ਼ੇਯਰ ਯੂਜ਼' ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਗਲਤ ਵਰਤੋਂ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ ਵਿਆਪਕ 'ਸਹੀ ਵਰਤੋਂ' ਜਾਂ ਨਿਰਪੱਖ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਅਪਵਾਦ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਭਾਰਤ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਅਪਵਾਦਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਰਖਦਾ ਹੈ।[18] ਭਾਰਤ ਇੱਕ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ/ ਰਲੇ ਹੋਏ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਦਸਦਾ ਹੈ ਕਿ :

  • ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਕੀਤੇ ਕੰਮ ਦੇ ਨਾਲ ਨਿਰਪੱਖ ਲੇਨ-ਦੇਣ (ਫੇਅਰ ਡੀਲਿੰਗ)[19] ਅਤੇ
  • ਕਾਨੂੰਨ ਵਿੱਚ ਗਿਣੀਆਂ ਗਈਆਂ ਕੁਝ ਖਾਸ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ।[20]

ਹਾਲਾਂਕਿ ਯੂ.ਐੱਸ. ਵਿੱਚ ਅਪਣਾਈ ਗਈ ਨਿਰਪੱਖ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅਪਣਾਈ ਗਈ ਨਿਰਪੱਖ ਡੀਲਿੰਗ ਪਹੁੰਚ ਸਪਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ :

  1. ਖੋਜ,[21] ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ,[22] ਸਮੇਤ ਨਿੱਜੀ ਜਾਂ ਨਿੱਜੀ ਵਰਤੋਂ
  2. ਆਲੋਚਨਾ ਜਾਂ ਸਮੀਖਿਆ,[23]
  3. ਮੌਜੂਦਾ ਘਟਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ, ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਭਾਸ਼ਣ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ ਸਮੇਤ।[24]

ਹਾਲਾਂਕਿ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਐਕਟ 1957 ਵਿੱਚ ਕਿਤੇ ਵੀ ਫੇਅਰ ਡੀਲਿੰਗ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਪਰ ' ਨਿਰਪੱਖ ਲੇਨ-ਦੇਣ (ਫੇਅਰ ਡੀਲਿੰਗ)' ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਫੈਸਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਚਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ਼ ਜਨਰਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ v ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਬੀ.ਮਾਲਿਨੀ ਮਾਲਿਆ (2009) ਅਤੇ ਕੇਰਲਾ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਸਿਵਿਕ ਚੰਦਰਨ ਬਨਾਮ. ਅੰਮੀਨੀ ਅੰਮਾ ।[25]

IBomma ਇੱਕ ਵੈਬਸਾਈਟ ਹੈ ਜੋ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਮੁਫਤ ਵਿੱਚ ਫਿਲਮਾਂ ਰਿਲੀਜ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਟ੍ਰੀਮਿੰਗ ਸੇਵਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪ੍ਰਾਈਮ ਵੀਡੀਓ, ਨੈੱਟਫਲਿਕਸ ਆਦਿ ਦੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੀ ਇਸ ਟੋਰੈਂਟ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਕਿਸੇ ਨੇ ਵੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਨਹੀਂ ਕਰਵਾਈ ਹੈ। ਸਤੰਬਰ 2016 ਵਿੱਚ, ਦਿੱਲੀ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਰਾਮੇਸ਼ਵਰੀ ਫੋਟੋਕਾਪੀ ਸੇਵਾ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਦੇ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਫੈਸਲਾ ਸੁਣਾਇਆ, ਅਕਾਦਮਿਕ ਪਾਠ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੇ ਚੈਪਟਰਾਂ ਦੀਆਂ ਫੋਟੋ ਕਾਪੀਆਂ ਵੇਚੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ. ਰਾਮੇਸ਼ਵਰੀ ਫੋਟੋਕਾਪੀ ਸੇਵਾ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਵਲੋਂ ਇਹ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਕਿ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ "ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਗਤੀਵਿਧੀ ਅਤੇ ਤਰੱਕੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਹੈ। ਜਨਤਾ ਦੀ ਬੌਧਿਕ ਸੰਸ਼ੋਧਨ" ਨੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੀ ਜਾਇਦਾਦ 'ਤੇ ਵਪਾਰਕ ਨਿਯੰਤਰਣ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਪਛਾੜ ਦਿੱਤਾ, ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਦੁਕਾਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਦੇ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ।[8][22] ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦਸੰਬਰ 2016 ਵਿੱਚ, ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਲੈ ਜਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਇਹ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਕੇਸ ਵਿੱਚ "ਵਿਚਾਰ ਜੋਗ ਮੁੱਦੇ" ਸਨ।[26]

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਉਲੰਘਣਾ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਉਪਲਬਧ ਉਪਚਾਰ

[ਸੋਧੋ]

ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਐਕਟ 1957 ਤਿੰਨ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉਪਾਅ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ - ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਉਪਚਾਰ, ਸਿਵਲ ਉਪਚਾਰ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧਿਕ ਉਪਚਾਰ।[27] ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਉਪਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਸਟਮ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਮਾਨ ਨੂੰ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।[28] ਦੀਵਾਨੀ ਉਪਚਾਰ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਐਕਟ 1957 ਦੇ ਅਧਿਆਇ XII ਦੇ ਤਹਿਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਉਪਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਉਲੰਘਣਾ ਉਤੇ ਰੋਕ ਜਾਂ ਹੁਕਮ, ਹਰਜਾਨਾ ਅਤੇ ਮੁਨਾਫੇ ਦਾ ਖਾਤਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।[29] ਅਪਰਾਧਿਕ ਉਪਚਾਰ ਇਸ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਅਧਿਆਇ XIII ਦੇ ਤਹਿਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਉਲੰਘਣਾ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਉਪਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਜੁਰਮਾਨੇ (200,000 ਰੁਪਏ ਤੱਕ) ਦੇ ਨਾਲ ਕੈਦ (3 ਸਾਲ ਤੱਕ) ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।[30]

ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ [ਮੁਕੱਦਮੇ ਦਾ ਸਥਾਨ] ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਐਕਟ, 1957 ਦੇ ਤਹਿਤ - 2015 ਵਿੱਚ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਉਲੰਘਣਾ ਸੰਬੰਧੀ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿੱਚ 2015 ਦੇ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਦੁਆਰਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤਬਦੀਲੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਇੰਡੀਅਨ ਪਰਫਾਰਮਿੰਗ ਰਾਈਟਸ ਸੁਸਾਇਟੀ ਲਿਮਟਿਡ। Archived 2022-04-08 at the Wayback Machine. ਬਨਾਮ. ਸੰਜੇ ਡਾਲੀਆ Archived 2022-04-08 at the Wayback Machine. - ਜਿੱਥੇ ਮੁਦਈ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਅਜਿਹੀ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਜੇਕਰ ਕਾਰਵਾਈ ਦਾ ਕਾਰਨ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਂ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ ਤਤੇ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਤਾਂ ਮੁਕੱਦਮਾ ਉਥੇ ਦਾਇਰ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ - ਮੁਦਈ ਇਸ ਆੜ ਵਿੱਚ ਬਚਾਓ ਪੱਖ ਨੂੰ ਦੂਰ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਖਿੱਚ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ 'ਉੱਥੇ ਵੀ' ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। --- ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ - ਸ਼ਰਾਰਤ ਨਿਯਮ - ਅਜਿਹੀ ਉਸਾਰੀ ਜੋ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਰਾਰਤ ਨੂੰ ਵੀ ਦਬਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ

[ਸੋਧੋ]
  • ਕਾਪੀਰਾਈਟਸ ਦੇ ਰਜਿਸਟਰਾਰ (ਭਾਰਤ)
  • ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਡੇਟਾ ਸ਼ੇਅਰਿੰਗ ਅਤੇ ਅਸੈਸਬਿਲਟੀ ਨੀਤੀ - ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ

ਹਵਾਲੇ

[ਸੋਧੋ]
  1. ↑ "Introduction". Copyright Office, Government of India. Archived from the original on 2006-06-13.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 "The Copyright Act 1957". IndianTelevision.com. Archived from the original on 22 August 2015.
  3. ↑ Scaria, Arul George (2014-05-15). Piracy in the Indian Film Industry: Copyright and Cultural Consonance. Cambridge University Press. pp. 47–53. ISBN 978-1-107-06543-7.
  4. ↑ "India. The Copyright (Amendment) Act, 2012 (Act No. 27 of 2012)". WIPO Lex of the World Intellectual Property Organization. Archived from the original on 2019-07-25.
  5. ↑ India Archived 2015-09-06 at the Wayback Machine., WIPO Lex, World Intellectual Property Organization
  6. ↑ "The Indian Copyright Act, 1914" (PDF) – via World Intellectual Property Organization.
  7. ↑ "Copyright Act 1911" – via The National Archives (United Kingdom).
  8. ↑ 8.0 8.1 Masnick, Mike (19 September 2016). "Indian Court Says 'Copyright Is Not An Inevitable, Divine, Or Natural Right' And Photocopying Textbooks Is Fair Use". Techdirt. Retrieved 19 September 2016.
  9. ↑ Sec. 2(y) of Copyright Act 1957.
  10. ↑ 10.0 10.1 Intellectual Property Rights. A Manual. Archived 2023-03-26 at the Wayback Machine. Entrepreneurship Development and IPR unit. BITS-Pilani. 2007.
  11. ↑ 11.0 11.1 Sec. 22-29 of the Copyright Act 1957
  12. ↑ "International Copyright Order, 1999" – via Copyright Office, Government of India.
  13. ↑ Section 17 of the Copyright Act 1957
  14. ↑ Sec.19(2) of the Copyright Act 1957
  15. ↑ Sec 19(5) and 19(6) of Copyright Act 1957
  16. ↑ "Pine Labs vs Gemalto Terminals" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2012-02-01. Retrieved 2011-10-29.
  17. ↑ Sec. 52 of the Copyright Act 1957
  18. ↑ Rathod, Sandeep Kanak (28 May 2012). "Fair Use: Comparing US and Indian Copyright Law". Jurist. University of Pittsburgh. Archived from the original on 2022-01-29.
  19. ↑ Sec. 52(1)(a) of the Copyright Act 1957
  20. ↑ Secs.52(1)(aa)to(zc) of the Copyright Act 1957
  21. ↑ Sec. 52(1)(a)(i) of the Copyright Act 1957
  22. ↑ 22.0 22.1 Singh, Rocky Soibam (16 September 2016). "Publishers lose copyright case against DU's photocopy shop". Hindustan Times. Retrieved 19 September 2016.
  23. ↑ Sec. 52(1)(a)(ii) of the Copyright Act 1957
  24. ↑ Sec. 52(1)(a)(iii) of the Copyright Act 1957
  25. ↑ Gopalakrishnan, N. S.; Agitha, T. G. (2014). Principles of Intellectual Property (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Eastern Book Company. pp. 369–393. ISBN 978-81-7012-157-2.
  26. ↑ Jain, Akanksha (2016-12-09). "DU photocopy case: court restores copyright suit by publishers for trial". The Hindu (in Indian English). ISSN 0971-751X. Retrieved 2022-01-29.
  27. ↑ Copyright Act 1957
  28. ↑ Sec. 53 of the Copyright Act 1957
  29. ↑ Sec. 55 of Copyright Act 1957
  30. ↑ Secs. 63 and 63A of the Copyright Act 1957

ਪੁਸਤਕ ਸੂਚੀ

[ਸੋਧੋ]
  • Das, Jatindra Kumar (2021). Law of Copyright (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). PHI Learning Pvt. Ltd. ISBN 978-81-948002-1-7.
  • The Copyright Act, 1957

ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਨ ਯੋਗ

[ਸੋਧੋ]

ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ/ਕੜੀਆਂ

[ਸੋਧੋ]

ਫਰਮਾ:Copyright law by country

"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਭਾਰਤ_ਦਾ_ਕਾਪੀਰਾਈਟ_ਕਾਨੂੰਨ&oldid=766010" ਤੋਂ ਲਿਆ