ਮੱਖੀ ਪਾਲਣ
ਮਧੂ ਮੱਖੀ ਪਾਲਣ (ਜਾਂ ਐਪੀਕਲਚਰ) (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Beekeeping) ਮਧੂ ਮੱਖੀਆਂ ਦੇ ਉਪਨਿਵੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਹੈ, ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਇਨਸਾਨ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਛਪਾਕੀ ਵਿਚ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਜੀਨਸ ਐਪੀਸ (apis) ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਦ ਵਾਲੀਆਂ ਮਧੂਮੱਖੀਆਂ ਹਨ, ਲੇਕਿਨ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੈਲੀਪੋਨਾ ਵਰਗੀਆਂ ਡੰਗ ਰਹਿਤ ਮਧੂਮੱਖੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪਾਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਮਧੂ-ਮੱਖੀ ਪਾਲਕ (ਜਾਂ ਅਪੀਅਰਿਸਟ) ਆਪਣੇ ਸ਼ਹਿਦ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉਤਪਾਦਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮਧੂ ਮੱਖੀ ਪਾਲਦਾ ਹੈ (ਬੀ ਵੈਕ੍ਸ, ਪ੍ਰੋਵੋਲਿਸ, ਫੁੱਲ ਪਰਾਗ, ਮਧੂ ਮੱਖਣ, ਅਤੇ ਸ਼ਾਹੀ ਜੈਲੀ ਸਮੇਤ), ਪਰਾਗਿਤ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਪਰਾਗਿਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਜਾਂ ਵਿਕਰੀ ਲਈ ਦੂਜੀਆਂ ਮਧੂਮੱਖੀਆਂ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮੱਖੀਆਂ ਪਾਲਣ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਸਥਾਨ, ਜਿੱਥੇ ਮਧੂ-ਮੱਖੀਆਂ ਰੱਖੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਐਪੀਆਰੀ ਜਾਂ "ਬੀ ਯਾਰਡ" ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜੰਗਲੀ ਬੀ ਦੇ ਸ਼ਹਿਦ ਤੋਂ 10,000 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ਹਿਦ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇਨਸਾਨ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੈ।[2]
ਉੱਤਰੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿਚ ਤਕਰੀਬਨ 9,000 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਂਡਿਆਂ ਵਿਚ ਮੱਖਣ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ।[3] ਲਗਭਗ 4,500 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਸਰੀ ਕਲਾ ਵਿਚ ਮੱਖੀਆਂ ਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।[4] ਸਾਧਾਰਣ ਛਪਾਕੀ ਅਤੇ ਧੂੰਏ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਦ ਨੂੰ ਜਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਾਂ ਦੇ ਮਕਬਰੇ ਜਿਵੇਂ ਟੂਟਨਖਮੂਨ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇ ਸਨ। ਇਹ 18 ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਯੂਰਪੀਅਨ ਮਧੂ-ਮੱਖੀਆਂ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਮਧੂ-ਮੱਖੀਆਂ ਦੇ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਨੂੰ ਚੱਲਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਤਾਂ ਜੋ ਸਾਰੀ ਕਲੋਨੀ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ਹਿਦ ਦੀ ਚੁਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ।
ਜੰਗਲੀ ਸ਼ਹਿਦ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨਾ[ਸੋਧੋ]
ਜੰਗਲੀ ਮਧੂ ਕਲੋਨੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸ਼ਹਿਦ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਮਨੁੱਖੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਅਤੇ ਅਜੇ ਵੀ ਅਫਰੀਕਾ, ਏਸ਼ੀਆ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਦਿਵਾਸੀ ਸਮਾਜਾਂ ਦੁਆਰਾ ਅਭਿਆਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿਚ, ਸ਼ਹਿਦ ਦੀਆਂ ਮੱਖੀਆਂ ਨੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨਾਲ ਆਪਸ ਵਿਚ ਰਿਸ਼ਤਾ ਜੋੜ ਲਿਆ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛਪਾਕੀ ਲੈ ਕੇ ਅਤੇ ਤਿਉਹਾਰ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹਿਦ ਦੀ ਕਟਾਈ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜੰਗਲੀ ਕਾਲੋਨੀਆਂ ਤੋਂ ਸ਼ਹਿਦ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਸਬੂਤ ਚੱਟਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਤੋਂ ਹਨ, ਜੋ ਉੱਚ ਪਾਈਲੀਓਲੀਥਕ (13,000 ਈ.ਪੂ.) ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਜੰਗਲੀ ਮਧੂ ਕਲੋਨੀਆਂ ਤੋਂ ਸ਼ਹਿਦ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨਾ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਧੂਮੱਖੀਆਂ ਨੂੰ ਧੂੰਆਂ ਨਾਲ ਭਜਾਉਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਟਾਪੂ ਜਾਂ ਪੱਥਰਾਂ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਕਾਲੋਨੀ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਅਕਸਰ ਛੱਤੇ ਦੀ ਭੌਤਿਕ ਤਬਾਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਆਧੁਨਿਕ ਮਧੂ ਮੱਖੀ ਪਾਲਣ[ਸੋਧੋ]
ਟਾਪ-ਬਾਰ ਛਪਾਕੀ[ਸੋਧੋ]
ਟਾਪ-ਬਾਰ ਛਪਾਕੀ ਨੂੰ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿਚ ਵਿਆਪਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਅਪਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਗਰਮ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮਧੂਮੱਖੀਆਂ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਫ਼ਾਇਦਿਆਂ ਵਿਚ ਹਲਕੇ ਭਾਰ, ਅਨੁਕੂਲ ਹੋਣ, ਸ਼ਹਿਦ ਨੂੰ ਕੱਟਣਾ ਸੌਖਾ ਅਤੇ ਮਧੂ-ਮੱਖੀਆਂ ਲਈ ਘੱਟ ਤਣਾਉ ਵਾਲਾ ਹੋਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਨੁਕਸਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਛੱਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਨਾਜ਼ੁਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਕੱਢਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁੜ ਤੋਂ ਭਰਿਆ ਜਾਣ ਲਈ ਮਧੂ-ਮੱਖੀਆਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਹੋਰ ਸ਼ਹਿਦ ਭੰਡਾਰਨ ਲਈ ਵਧਾਏ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੇ।
ਹੌਰੀਜ਼ਟਲ ਫਰੇਮ ਛਪਾਕੀ[ਸੋਧੋ]
ਸਪੇਨ, ਫਰਾਂਸ, ਯੂਕਰੇਨ, ਬੇਲਾਰੂਸ, ਅਫਰੀਕਾ ਅਤੇ ਰੂਸ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਡੀ ਲੇਅਰਜ਼ ਹਾਇਪ, ਜੈਕਸਨ ਹੋਰੀਜ਼ੋਂਟਲ ਹਾਈਪ ਅਤੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਛਪਾਕੀਆਂ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਸਥਿਰ ਛੱਤੇ ਅਤੇ ਟੌਪ ਬਾਰ ਛਪਾਕੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਕਦਮ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਚਲਣਯੋਗ ਫਰੇਮ ਹਨ ਜੋ ਐਕਸਟਰੈਕਟ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੀਮਾ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਵੋਲਯੂਮ ਠੀਕ ਹੈ ਅਤੇ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਵਿਸਥਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਸ਼ਹਿਦ ਨੂੰ ਇਕ ਵਾਰ, ਕੱਢਿਆ ਜਾਂ ਕੁਚਲ ਕੇ ਇੱਕ ਫਰੇਮ ਨੂੰ ਹਟਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖਾਲੀ ਫਰੇਮ ਦੁਬਾਰਾ ਭਰਨ ਲਈ ਵਾਪਸ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਹਰੀਜੱਟਲ ਛਪਾਕੀਆਂ ਨੂੰ ਵਪਾਰਕ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਮਧੂ-ਮੱਖੀ ਪਾਲਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਪੜੇ[ਸੋਧੋ]
ਬਹੁਤੇ ਬੀਕੀਪਰ ਕੁਝ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਾਲੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਨਵਜਾਤ ਬੀਕੀਪਰ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਸਤਾਨੇ ਅਤੇ ਹੁੱਡਦਾਰ ਸੂਟ ਜਾਂ ਟੋਪੀ ਅਤੇ ਪਰਦਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਤਜਰਬੇਕਾਰ ਬੀਕੀਪਰ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਦਸਤਾਨਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਨਾਜ਼ੁਕ ਹੇਰਾਫੇਰੀਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਚਿਹਰੇ ਅਤੇ ਗਰਦਨ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖੇਤਰ ਹਨ, ਇਸਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਜਰੂਰੀ ਵੀਲ (ਜਾਲੀ) ਪਹਿਨਦੇ ਹਨ। ਬਚਾਅ ਪੱਖੀ ਮਧੂ-ਮੱਖੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾਹ ਚੜ੍ਹਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਚਿਹਰੇ 'ਤੇ ਇਕ ਡੰਗ ਇਲਾਵਾ ਕਿਤੇ ਹੋਰ ਨਾਲੋ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਸੁੱਜ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਨੰਗੇ ਹੱਥ ਦੀ ਸਟਿੰਗ ਆਮ ਤੌਰ'।
ਬੀ ਕਲੋਨੀਆ[ਸੋਧੋ]
ਸ਼੍ਰੇਣੀਆ[ਸੋਧੋ]
ਮਧੂ ਮੱਖੀ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਜਾਤੀਆਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ:
- ਇੱਕ ਰਾਣੀ ਮਧੂ ਮੱਖੀ, ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਕਲੋਨੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕਮਾਤਰ ਬ੍ਰੀਡਿੰਗ ਮਾਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ;
- ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਮਾਦਾ ਕਰਮਚਾਰੀ ਮਧੂ-ਮੱਖੀਆਂ (ਵਰਕਰ ਮੱਖੀਆਂ), ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ 30,000-50,000 ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ;
- ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਰਦ ਡਰੋਨ, ਜੋ ਠੰਡੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬਸੰਤ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਹੀ ਥੋੜ੍ਹੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਹਵਾਲੇ [ਸੋਧੋ]
- ↑ Traynor, Kirsten. "Ancient Cave Painting Man of Bicorp". MD Bee. Archived from the original on 2011-08-23. Retrieved 2008-03-12.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Dams, M.; Dams, L. (21 July 1977). "Spanish Rock Art Depicting Honey Gathering During the Mesolithic". Nature. 268 (5617): 228–230. doi:10.1038/268228a0.
- ↑ Roffet-Salque, Mélanie; et al. (14 June 2016). "Widespread exploitation of the honeybee by early Neolithic farmers". Nature. 534 (7607): 226–227. doi:10.1038/nature18451.
{{cite journal}}: Explicit use of et al. in:|first=(help) CS1 maint: Explicit use of et al. (link) - ↑ Crane, Eva (1999). The world history of beekeeping and honey hunting. London: Duckworth. ISBN 9780715628270.