ਸਟੇਟ ਸੈਂਟਰਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ, ਹੈਦਰਾਬਾਦ
ਸਟੇਟ ਸੈਂਟਰਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਆਸਫੀਆ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਹੈਦਰਾਬਾਦ, ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜਨਤਕ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਹੈ। ਇਮਾਰਤ 1891 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਅਤੇ 1998 ਵਿੱਚ ਵਿਰਾਸਤੀ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[1]
ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਮੁਸੀ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਅਫਜ਼ਲ ਗੰਜ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ 500,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਅਤੇ ਰਸਾਲੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਦੁਰਲੱਭ ਪਾਮ-ਪੱਤੇ ਦੀਆਂ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਰਾਜ ਦੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਸਿਖਰ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]ਸਟੇਟ ਸੈਂਟਰਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 1891 ਵਿੱਚ ਸਈਅਦ ਹੁਸੈਨ ਬਿਲਗਰਾਮੀ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਕਾਰਨ ਹੋਈ, ਜਿਸਦੀ ਨਿੱਜੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਨੇ ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਕੇਂਦਰ ਬਣਾਇਆ।
ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ 72,247 ਵਰਗ ਗਜ਼ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਆਰਕੀਟੈਕਟ, ਅਜ਼ੀਜ਼ ਅਲੀ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੀ ਨੀਂਹ ਜਨਵਰੀ 1932 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿੰਸ ਮੀਰ ਉਸਮਾਨ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ ਦੁਆਰਾ ਰੱਖੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸਾਰੀ ਦੇ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਣ ਉਪਰੰਤ ਨਿਜ਼ਾਮ VII ਦੀ ਸਿਲਵਰ ਜੁਬਲੀ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਲਈ 1936 ਵਿੱਚ ਆਸਫੀਆ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
1941 ਵਿੱਚ,ਆਸਫੀਆ ਸਟੇਟ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਗੋਲਡਨ ਜੁਬਲੀ ਮਨਾਈ। ਜਦੋਂ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਪਬਲਿਕ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਜ਼ ਐਕਟ 1955 ਵਿੱਚ ਕਾਨੂੰਨ ਬਣ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਆਸਫੀਆ ਸਟੇਟ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਨੂੰ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਰਾਜ ਲਈ ਰਾਜ ਕੇਂਦਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।[2]
ਸੰਗ੍ਰਹਿ
[ਸੋਧੋ]ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿੱਚ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਲਗਭਗ ਪੰਜ ਲੱਖ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ, ਅਤੇ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਸਮਾਚਾਰ, ਇੱਕ ਮਾਸਿਕ ਅਖਬਾਰ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਮੀਰ ਓਸਮਾਨ ਅਲੀ ਖਾਨ, ਆਸਫ ਜਾਹ VII ਦੁਆਰਾ 1941 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਡਿਜ਼ੀਟਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ
[ਸੋਧੋ]ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੂਚਨਾ-ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਈ-ਗ੍ਰੰਥਲਿਆ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਰਾਹੀਂ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੰਪਿਊਟਰੀਕਰਨ ਅਤੇ ਨੈੱਟਵਰਕਿੰਗ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵਾਰੰਗਲ ਅਤੇ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ। ਕਾਰਨੇਗੀ ਮੇਲਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇਯੂਨੀਵਰਸਲ ਔਨਲਾਈਨ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ SCL ਵਿਖੇ 40,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਡਿਜੀਟਾਈਜ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਡਿਜੀਟਲਾਈਜ਼ਡ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਤੇਲੁਗੂ, ਉਰਦੂ ਅਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਰਲੇਖ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਬਹਾਲੀ
[ਸੋਧੋ]ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ, ਜੋ ਕਿ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਧਿਆਨ ਦੀ ਦੁਹਾਈ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ, ਅੰਤ ਵਿੱਚ 7.35 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਲਾਗਤ ਨਾਲ ਬਹਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਬਹਾਲੀ ਦਾ ਕੰਮ 18 ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ,[3] ਵਿੱਚ ਡਿਜੀਟਲ ਪੋਰਟਲ ਹੋਵੇਗਾ ਜਿੱਥੇ ਲਗਭਗ 45,550 ਦੁਰਲੱਭ ਕਿਤਾਬਾਂ, ਉਰਦੂ, ਫ਼ਾਰਸੀ, ਅਤੇ ਅਰਬੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[4]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "State Central Library calls for uplift". The Hindu (in Indian English). 2009-07-05. ISSN 0971-751X. Retrieved 2019-08-11.
- ↑ "State Government - Oriental Manuscripts Library and Research Institute (OMLRI) - Osmania University Campus, Hyderabad 500 007", accessed 17 December 2009.
- ↑ Today, Telangana (2022-09-14). "Hyderabad: State Central Library in for massive revival". Telangana Today (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2023-07-14.
- ↑ "Hyderabad Metropolitan Development Authority to restore iconic State Central Library". The New Indian Express. Retrieved 2023-07-14.