ਹਾਓਬਮ ਓਂਗਬੀ ਨਗੰਗਬੀ ਦੇਵੀ
ਹਾਓਬਮ ਓਂਗਬੀ ਨਗੰਗਬੀ ਦੇਵੀ | |
|---|---|
| ਜਨਮ | 1 ਅਗੱਸਤ 1924 |
| ਮੌਤ | 12 ਜੂਨ 2014 |
| ਕਬਰ | 21°06′11″N 72°27′51″E / 21.1030°N 72.4641°E |
| ਪੇਸ਼ਾ | ਕਲਾਸੀਕਲ ਡਾਂਸਰ, ਸੰਗੀਤਕਾਰ |
| ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ | ਹਾਓਬਮ ਅਮੁਬਾ ਸਿੰਘ |
| Parent | ਕੋਈਜਮ ਬੋਕੁਲ ਸਿੰਘ |
| ਪੁਰਸਕਾਰ | ਪਦਮਸ਼੍ਰੀ ਅਸਾਮ ਸਰਕਾਰ ਬੀਰਾਂਗਣਾ ਮਣੀਪੁਰ ਸਰਕਾਰ ਸੋਨ ਤਗਮਾ ਮਣੀਪੁਰ ਰਾਜ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨ੍ਰਿਤ ਭੂਸ਼ਣ ਅਵਾਰਡ ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ |
| ਵੈੱਬਸਾਈਟ | Official web site |
ਹਾਓਬਮ ਓਂਗਬੀ ਨਗੰਗਬੀ ਦੇਵੀ (1 ਅਗਸਤ 1924 - 12 ਜੂਨ 2014) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਡਾਂਸਰ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਸੀ,[1] ਲਾਈ ਹਰਾਓਬਾ ਅਤੇ ਰਾਸ ਦੇ ਮਨੀਪੁਰੀ ਡਾਂਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮੁਹਾਰਤ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।[2][3][4] ਉਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 2010 ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਦੇ ਚੌਥੇ ਸਰਵਉੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ।[5][6]
ਜੀਵਨੀ
[ਸੋਧੋ]
ਹਾਓਬਮ ਓਂਗਬੀ ਨਗੰਗਬੀ ਦੇਵੀ ਦਾ ਜਨਮ 1 ਅਗਸਤ 1924 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ।[2] ਉਰਿਪੋਕ ਬਚਪਾਸਤੀ ਲੀਕਈ ਵਿਖੇ, ਇੰਫਾਲ ਤੋਂ ਮਨੀਪੁਰ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਕਿਜਮ ਬੋਕੂਲ ਸਿੰਘ ਜੋ ਸਥਾਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੰਕੀਰਤਨ ਪਾਲ ਕਲਾਕਾਰ ਸੀ।[1][7] ਉਸਨੇ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਮਨੀਪੁਰੀ ਸੰਗੀਤ ਸੰਘ ਤੋਂ ਮਨੀਪੁਰੀ ਨ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਸਿੱਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 1930 ਵਿੱਚ ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿੱਚ ਜੈਪਾਈਗੁਰੀ ਫੈਸਟੀਵਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਲਾਕਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ, ਲਾਇ ਹਰਾਓਬਾ, ਰਾਸ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਅਥੋਬਾ ਸਿੰਘ, ਯੁਮਨਾਮ ਓਜਾਹ ਨਤਮ ਸਿੰਘ, ਗੁਰੂ ਐਮ ਅਮੂਬੀ ਸਿੰਘ,[8] ਅਤੇ ਨਗਨਗੋਮ ਓਜਾ ਜੁਗਿੰਦਰੋ ਸਿੰਘ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦੀਆਂ 1932 ਤੋਂ 1940 ਤੱਕ ਪਹਾੜੀਆਂ ਦੇ ਨਸਲੀ ਨਾਚਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਉਸਤਾਦ ਮੀਸਨਮ ਬਿਧੂ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਚਿੰਗਖਮ ਰਾਧਾਚਰਨ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ ਵੀ ਸਿੱਖਿਆ।
ਮਨੀਪੁਰ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਗਾਇਕਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਨਗੰਗਬੀ ਦੇਵੀ ਨੇ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਰੇਡੀਓ ਲਈ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 1948 ਵਿੱਚ ਮੈਨਪੁਰੀ ਦੁਆਰਾ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਪਹਿਲੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਵਾਲੀ ਫਿਲਮ, ਮੈਨੂ ਪੇਮਚਾ ਲਈ ਪਲੇਬੈਕ ਵੀ ਗਾਇਆ,[1][9] ਜਦੋਂ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਮਣੀਪੁਰ ਡਾਂਸ ਅਕੈਡਮੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ,[10] ਨਗਗੰਬੀ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਡਾਂਸ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਵਿਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਫੈਕਲਟੀ ਮੈਂਬਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[2] ਅਕਾਦਮੀ, ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਦਰਮਿਆਨੇ ਅਨੁਪਾਤ ਦੀ ਇੱਕ ਸੰਸਥਾ ਹੈ, ਜਿਹੜੀ ਦੇਵੀ ਲਾਰੋਬਾ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੇਵੀ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧਦੀ ਗਈ।[11] ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਲਾਇ ਹਰਾਓਬਾ 'ਤੇ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾ ਲਈ ਇੱਕ ਸਿਲੇਬਸ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਲਲਿਤ ਕਲਾ ਭਵਨ ਵਿਖੇ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦਿਆਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਅਪਡੇਟ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 1936 ਤੋਂ 1945 ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਮਣੀਪੁਰ ਡਰਾਮੇਟਿਕ ਯੂਨੀਅਨ, ਰੂਪਮਹਿਲ ਥੀਏਟਰ ਅਤੇ ਆਰੀਅਨ ਥੀਏਟਰ ਲਈ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।
ਦੇਵੀ ਨੇ ਜੇ. ਐਨ. ਐਮ. ਡਾਂਸ ਅਕੈਡਮੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ ਜਿੱਥੇ ਉਹ 1966 ਵਿੱਚ ਫੋਕ ਐਂਡ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਡਾਂਸ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਮੁਖੀ ਬਣ ਗਈ ਅਤੇ 1985 ਵਿੱਚ ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਦੇ ਸਮੇਂ ਅਕੈਡਮੀ ਦੇ ਉਪ-ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੇ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਰਹੀ।[1][2] ਦੇਵੀ ਨੇ, ਆਪਣੇ ਸਰਗਰਮ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੌਕਿਆਂ ਅਤੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਫੋਕ ਡਾਂਸ ਫੈਸਟੀਵਲ, ਨੈਸ਼ਨਲ ਡਾਂਸ ਫੈਸਟੀਵਲ ਅਤੇ ਇੰਟਰ ਸਟੇਟ ਕਲਚਰਲ ਐਕਸਚੇਂਜ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਹੈ।
ਨਗਗੰਬੀ ਦੇਵੀ ਨੇ 1941 ਵਿੱਚ ਹੋਬਮ ਅਮੂਬਾ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਜੋੜੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਹੋਇਆ ਸੀ।[1] ਉਸਦੀ (ਦੇਵੀ ਦੀ) ਮੌਤ 11 ਜੂਨ 2014 ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਨਿਵਾਸ ਇਰੀਪੋਕ ਟੌਰੰਗਬਮ ਲੀਕੈਈ, ਇੰਫਾਲ ਵਿਖੇ ਹੋਈ।[2]
ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ
[ਸੋਧੋ]ਅਸਮ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਬੀਰੰਗਨਾ ਖਿਤਾਬ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਅਤੇ ਮਣੀਪੁਰ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਨੰਗਾਂਬੀ ਦੇਵੀ ਨੂੰ 1980 ਵਿੱਚ ਮਨੀਪੁਰ ਰਾਜ ਕਲਾ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।[1][2]
ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, 1985 ਵਿਚ, ਮਨੀਪੁਰੀ ਸਾਹਿਤ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਨਾਰਤੀ ਭੂਸ਼ਣ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ।
1993 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ।[4]
ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸਨੂੰ 2010 ਵਿੱਚ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਸਨਮਾਨ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਲਈ ਸਨਮਾਨ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 "E Pao". E Pao. 23 April 2010. Retrieved 18 December 2014.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 "Sangeet Natak Akademi". Sangeet Natak Akademi. 2014. Archived from the original on 19 December 2014. Retrieved 18 December 2014.
- ↑ "Indian Express". Indian Express. 7 April 2010. Archived from the original on 4 ਮਾਰਚ 2016. Retrieved 18 December 2014.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) Archived 4 March 2016[Date mismatch] at the Wayback Machine. - ↑ 4.0 4.1 "India online". India online. 2014. Archived from the original on 13 ਜੂਨ 2017. Retrieved 18 December 2014.
- ↑ "Padma Shri" (PDF). Padma Shri. 2014. Archived from the original (PDF) on 15 ਨਵੰਬਰ 2014. Retrieved 11 November 2014.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Economic Times". Economic Times. 2010. Retrieved 18 December 2014.
- ↑ Jamini Devi (2010). Cultural History of Manipur: Sija Laioibi and the Maharas. Mittal Publications. p. 140. ISBN 9788183243421.
- ↑ Chowdhurie, Tapati (12 June 2014). "A doer who was devotee". The Hindu. Retrieved 25 June 2018.
- ↑ "Mainu Pemcha". E Pao. 2014. Retrieved 19 December 2014.
- ↑ "JNMDA". Sangeet Natak Akademi. 2014. Archived from the original on 19 December 2014. Retrieved 19 December 2014.
- ↑ "JNMDA faculty". Sangeet Natak Akademi. 2014. Archived from the original on 19 December 2014. Retrieved 19 December 2014.
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
[ਸੋਧੋ]- "Economic Times". Economic Times. 2010. Retrieved 18 December 2014.