ਸੁਮਨ ਸ਼ਾਹ
ਸੁਮਨ ਸ਼ਾਹ ( ਗੁਜਰਾਤੀ : ਸੁਮਨ ਸ਼ਾਹ ) ਗੁਜਰਾਤ, ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਗੁਜਰਾਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਆਲੋਚਕ, ਲਘੂ ਕਹਾਣੀਕਾਰ, ਨਾਵਲਕਾਰ, ਨਿਬੰਧਕਾਰ, ਸੰਪਾਦਕ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦਕ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਲਘੂ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਫੱਤਫਤਿਯੂਨ ਲਈ ਸਾਲ 2008 ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਗੁਜਰਾਤੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਕ ਅਤੇ ਉੱਤਰ-ਆਧੁਨਿਕ ਦੋਨਾਂ ਜੁਗਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਉਸਨੇ 74 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 2 ਨਾਵਲ, 6 ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਸਿਰਜਣਾਤਮਕ ਲੇਖਾਂ ਦੇ 4 ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਤੋਂ ਗੁਜਰਾਤੀ ਵਿੱਚ 6 ਅਨੁਵਾਦ, ਸਾਹਿਤਕ ਆਲੋਚਨਾ ਉੱਤੇ 22 ਪੁਸਤਕਾਂ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਕ ਸਿਧਾਂਤ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਗੁਜਰਾਤੀ ਲਘੂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀਆਂ 23 ਸੰਪਾਦਿਤ ਰਚਨਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਅਤੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ. ਉਹ 1983 ਤੋਂ 1986 ਤੱਕ ਸ਼ਬਦਾਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦਾ ਆਨਰੇਰੀ ਸੰਪਾਦਕ ਅਤੇ 1987 ਤੋਂ 2009 ਤੱਕ ਸਾਹਿਤਕ ਰਸਾਲਾ ਖੇਵਨਾ ਦਾ ਸੰਪਾਦਕ ਰਿਹਾ।
ਅਰੰਭਕ ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
ਸ਼ਾਹ ਦਾ ਜਨਮ 1 ਨਵੰਬਰ 1939 ਨੂੰ ਦਾਬੋਈ, ਵਡੋਦਰਾ ਜ਼ਿਲਾ, ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਗੋਵਿੰਦਲਾਲ ਅਤੇ ਕੁੰਦਨਬਹੇਨ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਮੁੱਢਲੀ ਵਿਦਿਆ ਦਾਬੋਈ ਪ੍ਰਥਮਿਕ ਸ਼ਾਲਾ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਿੱਖਿਆ 1957 ਵਿਚ ਵਿਭਾਗ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਦਾਬੋਈ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਐਮਐਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਇਕ ਬੈਚਲਰ ਆਫ਼ ਕਾਮਰਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ, ਪਰੰਤੂ ਇਸ ਨੂੰ 1959 ਵਿਚ ਦਾਬੋਈ ਦੇ ਆਰਟਸ ਕਾਲਜ ਜਾਣ ਲਈ ਵਿੱਚ ਹੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ 1962 ਵਿਚ ਗੁਜਰਾਤੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿਚ ਇਕ ਗੌਣ ਨਾਲ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਹੋਇਆ ਸੀ। 1964 ਵਿਚ, ਉਸਨੇ ਵਡੋਦਰਾ ਦੀ ਐਮ ਐਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਗੁਜਰਾਤੀ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ। ਮੋਹਨਭਾਈ ਸ਼ੰਕਰਭਾਈ ਪਟੇਲ ਦੀ ਰਹਿਨੁਮਾਈ ਹੇਠ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਥੀਸਸ ਸੁਰੇਸ਼ ਜੋਸ਼ੀ: ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਅਜੋਕੇ ਗੁਜਰਾਤੀ ਸਾਹਿਤ ਉੱਤੇ ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਲਈ 1978 ਵਿਚ ਗੁਜਰਾਤ ਵਿਦਿਆਪੀਠ ਤੋਂ ਪੀਐਚ.ਡੀ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। [1] [2] [3]
ਕੈਰੀਅਰ[ਸੋਧੋ]
ਸ਼ਾਹ ਨੇ 42 ਸਾਲਾਂ (1962 ਤੋਂ 2004) ਤੱਕ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਕੂਲਾਂ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਅਤੇ ਕਾਲਜਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਜਰਾਤੀ ਸਾਹਿਤ ਪੜ੍ਹਾਇਆ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਕੈਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 1962 ਵਿੱਚ ਦਾਬੋਈ ਦੇ ਦਯਾਰਾਮ ਸ਼ਾਰਦਾ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਗੁਜਰਾਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਅਧਿਆਪਕ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਕਪਡਵੰਜ ਦੇ ਮਿਊਂਸਿਪਲ ਆਰਟਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ 1966 ਤੋਂ 1972 ਤੱਕ ਗੁਜਰਾਤੀ ਸਾਹਿਤ ਪੜ੍ਹਾਇਆ। 1972 ਵਿਚ, ਉਸਨੇ ਬੋਦੀਲੀ ਦੇ ਟੀ ਸੀ ਕਪਾਡੀਆ ਆਰਟਸ ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਗੁਜਰਾਤੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋਇਆ ਅਤੇ 1977 ਤਕ ਕਾਲਜ ਦੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। 1977 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਗੁਜਰਾਤ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਲੈਂਗੁਏਜ ਵਿੱਚ ਗੁਜਰਾਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ 1992 ਤੋਂ 2002 ਤੱਕ ਇਸ ਵਿਭਾਗ ਦਾ ਮੁਖੀ ਰਿਹਾ। ਉਸਨੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗ੍ਰਾਂਟ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਇਮੇਰਿਟਸ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਸਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਪੈਨਸਿਲਵੇਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਨਿਵਾਸ-ਲੇਖਕ ਵਜੋਂ ਵੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨਿਭਾਈਆਂ। [1] [2]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ 1.0 1.1 Shukla, Kirit (2008). Gujarati Sahityakar Parichaykosh. Gandhinagar: Gujarat Sahitya Akademi. p. 654. ISBN 9789383317028.
- ↑ 2.0 2.1 Brahmabhatt, Prasad (2010). અર્વાચીન ગુજરાતી સાહિત્યનો ઈતિહાસ - આધુનિક અને અનુઆધુનિક યુગ (History of Modern Gujarati Literature – Modern and Postmodern Era) (in ਗੁਜਰਾਤੀ). Ahmedabad: Parshwa Publication. pp. 319–320. ISBN 978-93-5108-247-7.
- ↑ Mohan Lal (1992). Encyclopaedia of Indian Literature: Sasay to Zorgot. New Delhi: Sahitya Akademi. p. 3946. ISBN 978-81-260-1221-3. Retrieved 12 January 2017.