ਡਾਈਸਮੇਨੋਰੀਆ
ਡਾਈਸਮੇਨੋਰੀਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਦਰਦਨਾਕ ਮਾਹਵਾਰੀ ਜਾਂ ਮਾਹਵਾਰੀ ਕੜਵੱਲਾਂ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਮਾਹਵਾਰੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਦਰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ[1]| ਮਾਹਵਾਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਉਸ ਦੇ ਆਮ ਲੱਛਣ ਵਾਪਰਦੇ ਹਨ। ਲੱਛਣ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਤੋਂ ਘੱਟ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਦਰਦ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੇਡ ਜਾਂ ਹੇਠਲਾ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਪਿੱਠ -ਪੀੜ, ਦਸਤ, ਜਾਂ ਮਤਲੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਜਵਾਨ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦਨਾਕ ਮਾਹਵਾਰੀ ਅਕਸਰ ਕਿਸੇ ਅੰਤਰੀਵ ਸਮੱਸਿਆ ਤੋਂ ਬਗੈਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਵੱਡੀ ਉਮਰ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਅਕਸਰ ਬੁਨਿਆਦੀ ਮੁੱਦਿਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗਰੱਭਾਸ਼ਯ ਫਾਈਬਰੋਡਜ਼, ਐਡੀਨੋੋਮੀਸਿਸ, ਜਾਂ ਐਂਂਡਔਮਿਟ੍ਰਿਓਸਿਸ ਆਦਿ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[2] ਇਹ ਤੇਜ਼ ਮਾਹਵਾਰੀ ਸਮੇਂ, ਅਨਿਯਮਿਤ ਮਾਹਵਾਰੀ ਸਮੇਂ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਾਹਵਾਰੀ ਬਾਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ, ਜਾਂ ਜਿਹਨਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਭਾਰ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਦੇ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਆਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ | ਤਸ਼ਖ਼ੀਸ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਜਿਨਸੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਰਗਰਮ ਅਤੇ ਅਲਟਰਾਸਾਉਂਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੇਲਵਿਕ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜਿਹੜੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਐਕਟੋਪਿਕ ਗਰਭ, ਪੇਲਵਿਕ ਇਨਫਲਾਮੈਟਰੀ ਬਿਮਾਰੀ, ਅੰਦਰੂਨੀ ਸਿਸਟਾਈਟਸ, ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੀ ਪੇਡ ਦਰਦ |
ਡਾਈਸਮੇਨੋਰੀਆ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਸਰਤ ਨਾਲ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਭਿਆਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਿਹਨਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਲਾਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੀਟਿੰਗ ਪੈਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜਿਹੜੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਈਬਿਊਪਰੋਫ਼ੈਨ, ਹਾਰਮੋਨਲ ਜਮਾਂਦਰੂ ਨਿਯੰਤਰਣ, ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਗੈਸਟੇਜਨ ਨਾਲ ਆਈ.ਯੂ.ਡੀ. ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[3] ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ ਜਾਂ ਮੈਗਨੀਸ਼ਅਮ ਲੈਣ ਨਾਲ ਮਦਦ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ | ਯੋਗਾ, ਇਕੁੂਪੰਕਚਰ, ਅਤੇ ਮਸਾਜ ਦਾ ਸਬੂਤ ਅਧੂਰਾ ਹੈ। ਸਰਜਰੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜੇ ਕੁਝ ਅੰਡਰਲਾਈੰਗ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ।[1]
ਪ੍ਰਜਨਨ ਯੋਗ ਉਮਰ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ ਦੇ ਅੰਦਾਜ਼ਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 20 ਤੋਂ 90% ਤੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਵਿਕਾਰ ਮਾਹਵਾਰੀ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਮਾਹਵਾਰੀ ਸਮੇਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਅੰਡਰਲਾਈੰਗ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਅਕਸਰ ਬੱਚੇ ਦੀ ਉਮਰ ਜਾਂ ਦਰਦ ਦੇ ਨਾਲ ਦਰਦ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ |
ਚਿੰਨ੍ਹ ਅਤੇ ਲੱਛਣ[ਸੋਧੋ]
ਡਾਈਸਮੇਨੋਰੀਆ ਦਾ ਮੁੱਖ ਲੱਛਣ ਦਰਦ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਪੇਟ ਜਾਂ ਪੇਲਵਿਸ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ | ਪੇਟ ਦੇ ਸੱਜੇ ਜਾਂ ਖੱਬੀ ਪਾਸੇ ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ | ਇਹ ਪੱਟ ਅਤੇ ਹੇਠਲੇ ਪਿੱਠ,ਵੱਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ |
ਲੱਛਣ ਅਕਸਰ ਮਾਹਵਾਰੀ ਦੇ ਦਰਦ ਦੇ ਨਾਲ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਤਭੇਦ ਅਤੇ ਉਲਟੀਆਂ, ਦਸਤ ਜਾਂ ਕਬਜ਼, ਸਿਰ ਦਰਦ, ਚੱਕਰ ਆਉਣਾ, ਚੇਹਰਾਪਨ, ਰੋਸ਼ਨੀ, ਗੰਧ ਅਤੇ ਛੋਹਣਾ, ਬੇਹੋਸ਼, ਅਤੇ ਥਕਾਵਟ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ | ਡਾਇਸਰਮੋਰੀਅ ਦੇ ਲੱਛਣ ਅਕਸਰ ਓਵੂਲੇਸ਼ਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮਾਹਵਾਰੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤਕ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ | ਇਹ ਇਸ ਕਰਕੇ ਹੈ ਕਿ ਡਾਈਸਮੇਨੋਰੀਆ ਅਕਸਰ ਓਵੂਲੇਸ਼ਨ ਦੇ ਨਾਲ ਵਾਪਰਨ ਵਾਲੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਹਾਰਮੋਨਲ ਪੱਧਰ ਦੇ ਬਦਲਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ | ਗਰਭ ਨਿਯੰਤ੍ਰਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋ ਆਧੁਨਿਕੀ ਦੇ ਡਾਈਸਮੇਨੋਰੀਆ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਵਾਪਰਨਾ ਤੋਂ ਓਵੂਲੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਰੋਕਦੇ ਹਨ |
ਕਾਰਨ[ਸੋਧੋ]
ਡਾਈਸਮੇਂਰੋਰੀਆ ਨੂੰ ਗ਼ੈਰ-ਹਾਜ਼ਰੀ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਕਾਰਣ ਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਜਾਂ ਸੈਕੰਡਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਗੀਕ੍ਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ | ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਡਾਈਸਮੇਨੋਰੀਆ ਇੱਕ ਸਬੰਧਿਤ ਅੰਤਰੀਵ ਸਥਿਤੀ ਤੋਂ ਬਗੈਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਸੈਕੰਡਰੀ ਡਾਈਸਮੇਨੋਰੀਆ ਇੱਕ ਖਾਸ ਅਧਾਰ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ |
ਸੈਕੰਡਰੀ ਡਾਈਸਮੇਨੋਰੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਾਰਨ ਐਂਂਡੋਮਿਟੋਰੀਓਸਿਸ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਡਾਈਸਮੇਨੋਰੀਆ ਨਾਲ ਤਕਰੀਬਨ 70% ਕਿਸ਼ੋਰ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਲੈਪਰੋਸਕੋਪੀ ਦੁਆਰਾ ਪੱਕਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ |[4]
ਸੈਕੰਡਰੀ ਡਾਈਸਮੇਨੋਰੀਆ ਦੇ ਹੋਰ ਕਾਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਲੇਾਈਓਓਮੀਆਮਾ[5], ਐਡੀਨੇਮੀਓਸਿਸ[6], ਅੰਡਕੋਸ਼ ਸਿਸਟ ਅਤੇ ਪੇਡ ਕਅਨ'ਜੈੱਸਚਅਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ |[7]
ਅਸਹਿਣਸ਼ੀਲ ਲੱਤ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਇਥੋਂ ਦੀ ਇੱਕ ਹਿੱਸੇਦਾਰ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਝੁਕਿਆ ਹੋਇਆ ਪੇਡ ਲਈ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਿੱਠ ਦੇ ਦਰਦ ਘੱਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ[8], ਜੋ ਕਿ ਮਾਹਵਾਰੀ ਦੇ ਦਰਦ ਲਈ ਗਲਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ |
ਦੂਜੀਆਂ ਪਿੰਜਰ ਅਸਧਾਰਨਤਾਵਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਕੋਲੀਓਸਿਸ (ਕਈ ਵਾਰ ਸਪਿੰਨਾ ਬਾਈਫਦਾ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ) ਵੀ ਸੰਭਵ ਯੋਗਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ|
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ 1.0 1.1 American College of Obstetricians and Gynecologists (Jan 2015). "FAQ046 Dynsmenorrhea: Painful Periods" (PDF). Archived from the original (PDF) on 27 June 2015. Retrieved 26 June 2015.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Menstruation and the menstrual cycle fact sheet". Office of Women's Health. December 23, 2014. Archived from the original on 26 June 2015. Retrieved 25 June 2015.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Osayande AS, Mehulic S (March 2014). "Diagnosis and initial management of dysmenorrhea". American Family Physician. 89 (5): 341–6. PMID 24695505.
- ↑ "Prevalence of endometriosis diagnosed by laparoscopy in adolescents with dysmenorrhea or chronic pelvic pain: a systematic review". Human Reproduction Update. 19 (5): 570–82. 2013. doi:10.1093/humupd/dmt016. PMID 23727940.
- ↑ "Action of aromatase inhibitor for treatment of uterine leiomyoma in perimenopausal patients". Fertility and Sterility. 91 (1): 240–3. January 2009. doi:10.1016/j.fertnstert.2007.11.006. PMID 18249392.
- ↑ "Successful total laparoscopic cystic adenomyomectomy after unsuccessful open surgery using transtrocar ultrasonographic guiding". Journal of Minimally Invasive Gynecology. 15 (2): 227–30. 2008. doi:10.1016/j.jmig.2007.10.007. PMID 18312998.
- ↑ Hacker, Neville F., J. George Moore, and Joseph C. Gambone. Essentials of Obstetrics and Gynecology, 4th ed. Elsevier Saunders, 2004.
- ↑ "The relationship between pelvic torsion and anatomical leg length inequality: a review of the literature". Journal of Chiropractic Medicine. 8 (3): 107–18. September 2009. doi:10.1016/j.jcm.2009.06.001. PMC 2732247. PMID 19703666.