ਕਮਲਾ ਦਾਸ ਗੁਪਤਾ
ਕਮਲਾ ਦਾਸ ਗੁਪਤਾ | |
|---|---|
| কমলা দাস গুপ্ত | |
 | |
| ਜਨਮ | 11 ਮਾਰਚ 1907 ਪਾਟੀਆ, ਬਿਕਰਮਪੁਰ, ਬੰਗਾਲ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ, (ਹੁਣ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ) |
| ਮੌਤ | 19 ਜੁਲਾਈ 2000 (ਉਮਰ 93) ਕੋਲਕਾਤਾ, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ, ਭਾਰਤ |
| ਪੇਸ਼ਾ | ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਏ |
| ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ | ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅੰਦੋਲਨ |
ਕਮਲਾ ਦਾਸ ਗੁਪਤਾ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ: Kamala Das Gupta; 11 ਮਾਰਚ 1907 – 19 ਜੁਲਾਈ 2000) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੈਨਾਨੀ ਸੀ।
ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਦਾਸ ਗੁਪਤਾ ਦਾ ਜਨਮ 1907 ਵਿੱਚ ਢਾਕਾ ਵਿੱਚ ਬਿਕਰਮਪੁਰ ਦੇ ਇੱਕ ਵੈਦਿਆ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਹੁਣ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹੈ; ਪਰਿਵਾਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਲਕੱਤਾ ਚਲਾ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਕਲਕੱਤਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਬੈਥੂਨ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।[1]
ਇਨਕਲਾਬੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ
[ਸੋਧੋ]ਕਲਕੱਤੇ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰ ਮੌਜੂਦ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਹ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਦੀ ਤੀਬਰ ਇੱਛਾ ਨਾਲ ਭਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਛੱਡ ਕੇ ਮੋਹਨਦਾਸ ਕਰਮਚੰਦ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਸਾਬਰਮਤੀ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਉਸਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੇ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਆਪਣੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਜੁਗਾਂਤਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਕੁਝ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ ਦੋਸਤ ਬਣ ਗਈ, ਅਤੇ ਛੇਤੀ ਹੀ ਆਪਣੇ ਮੂਲ ਗਾਂਧੀਵਾਦ ਤੋਂ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਵਿਰੋਧ ਦੇ ਪੰਥ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਗਈ।[2]
1930 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਘਰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਗਰੀਬ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਸਟਲ ਦੀ ਮੈਨੇਜਰ ਵਜੋਂ ਨੌਕਰੀ ਕੀਤੀ। ਉੱਥੇ ਉਸਨੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਲਈ ਬੰਬ ਅਤੇ ਬੰਬ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਸਮੱਗਰੀ ਸਟੋਰ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕੋਰੀਅਰ ਕੀਤੀ।[3] ਉਸ ਨੂੰ ਬੰਬ ਧਮਾਕਿਆਂ ਦੇ ਸਿਲਸਿਲੇ ਵਿਚ ਕਈ ਵਾਰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਹਰ ਵਾਰ ਸਬੂਤਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਬੀਨਾ ਦਾਸ ਨੂੰ ਉਹ ਰਿਵਾਲਵਰ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤਾ ਜੋ ਉਸਨੇ ਫਰਵਰੀ 1922 ਵਿੱਚ ਗਵਰਨਰ ਸਟੈਨਲੀ ਜੈਕਸਨ ਨੂੰ ਗੋਲੀ ਮਾਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ,[4] ਅਤੇ ਉਸ ਮੌਕੇ ਉਸਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਵੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਰਿਹਾਅ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 1933 ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਆਖਰਕਾਰ ਉਸਨੂੰ ਸਲਾਖਾਂ ਪਿੱਛੇ ਡੱਕਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਏ। 1936 ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਰਿਹਾਅ ਅਤੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। 1938 ਵਿੱਚ ਜੁਗਾਂਤਰ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਨਾਲ ਜੋੜ ਲਿਆ, ਅਤੇ ਕਮਲਾ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਵੱਡੀ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਰਾਹਤ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ 1942 ਅਤੇ 1943 ਦੇ ਬਰਮੀ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀਆਂ ਨਾਲ ਅਤੇ 1946-1947 ਵਿੱਚ ਫਿਰਕੂ ਦੰਗਿਆਂ ਦੇ ਪੀੜਤਾਂ ਨਾਲ। ਉਹ ਨੋਆਖਲੀ ਵਿਖੇ ਰਾਹਤ ਕੈਂਪ ਦੀ ਇੰਚਾਰਜ ਸੀ ਜਿਸਦਾ ਗਾਂਧੀ ਦੁਆਰਾ 1946 ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਉਸਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਮਹਿਲਾ ਸ਼ਿਲਪਾ ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਦਕਸ਼ੀਨੇਸ਼ਵਰ ਨਾਰੀ ਸਵਾਬਲਾਂਬੀ ਸਦਨ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਵੋਕੇਸ਼ਨਲ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਜਰਨਲ ਮੰਦਰਾ ਦਾ ਸੰਪਾਦਨ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਬੰਗਾਲੀ ਵਿੱਚ ਦੋ ਯਾਦਾਂ ਲਿਖੀਆਂ, ਰੈਕਟਰ ਅਕਸ਼ਰੇ (ਇਨ ਲੈਟਰਸ ਆਫ਼ ਬਲੱਡ, 1954) ਅਤੇ ਸਵਾਧਿਨਾਤਾ ਸੰਗਰਾਮੇ ਨਾਰੀ (ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ, 1963)।
ਮੌਤ
[ਸੋਧੋ]19 ਜੁਲਾਈ 2000 ਨੂੰ ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Distinguished Almunae Archived 18 September 2008 at the Wayback Machine. www.bethunecollege.ac.in.
- ↑ "Dasgupta, Kamala". Banglapedia (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 8 November 2017.
- ↑ Morgan, Robin (1996). Sisterhood is Global: The International Women's Movement Anthology. Feminist Press at CUNY. p. 303. ISBN 978-1-55861-160-3.
- ↑ Kumar, Radha (1997). The History of Doing: An Illustrated Account of Movements for Women's Rights and Feminism in India 1800-1990. Zubaan. p. 87. ISBN 978-81-85107-76-9.