ਮਹਿਮੂਦਾ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ
ਮਹਿਮੂਦਾ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ | |
|---|---|
| ਜਨਮ | 1920 ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ, ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਭਾਰਤ |
| ਮੌਤ | 11 ਮਾਰਚ 2014 |
| ਪੇਸ਼ਾ | ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ, ਸਮਾਜ ਸੇਵੀ, ਸਿਆਸਤਦਾਨ |
| ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ | ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ |
| Parent(s) | ਸਈਅਦ ਅਹਿਮਦ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ, ਦੁਲਹਨ ਬੇਗਮ |
| ਪੁਰਸਕਾਰ | ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ, ਸਦੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਵਿਦਿਆਰਥੀ |
ਮਹਿਮੂਦਾ ਅਹਿਮਦ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: Mehmooda Ahmed Ali Shah; 1920-2014) ਜਿਸਨੂੰ ਮਿਸ ਮਹਿਮੂਦਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ, ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਕੁਨ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ ਫਾਰ ਵੂਮੈਨ, ਐਮਏ ਰੋਡ ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਦੀ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸੀ।[1] ਉਹ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਦੋਸਤ ਸੀ ਅਤੇ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਲਈ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ।[2] ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 2006 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤੀ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ, ਉਸਨੂੰ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਦੇ ਚੌਥੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ।[3]
ਜੀਵਨੀ
[ਸੋਧੋ]ਮਹਿਮੂਦਾ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ ਦਾ ਜਨਮ 1920 ਵਿੱਚ ਦੁਲਹਨ ਬੇਗਮ ਅਤੇ ਸਈਅਦ ਅਹਿਮਦ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ, ਇੱਕ ਜੰਗਲਾਤ ਰੇਂਜ ਅਧਿਕਾਰੀ, ਦੇ ਘਰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਰਿਆਸਤ ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਸਕੂਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਸਥਾਨਕ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਗਰਲਜ਼ ਸਕੂਲ (ਅਜੋਕੇ ਮੈਲਿਨਸਨ ਗਰਲਜ਼ ਸਕੂਲ) ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਿੱਥੋਂ ਓਹ 10ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪਾਸ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਕੁੜੀ ਸੀ।[4] ਉਹ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ ਜੋੜੇ ਦੀ ਇਕਲੌਤੀ ਲੜਕੀ ਸੀ, ਉਸਦੇ ਤਿੰਨ ਭਰਾ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਦਰਜੇ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਬਣ ਗਏ ਸਨ; ਨਸੀਰ ਅਹਿਮਦ, ਇੱਕ ਮੈਡੀਕਲ ਅਕਾਦਮਿਕ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ, ਸਈਅਦ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ, ਇੱਕ ਡਿਪਟੀ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਆਫ਼ ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਤੀਜੇ, ਜ਼ਮੀਰ ਅਹਿਮਦ, ਇੱਕ ਸੈਸ਼ਨ ਜੱਜ।[5] ਆਪਣੀ ਉੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਲਾਹੌਰ ਚਲੀ ਗਈ, ਉਸਨੇ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਆਰਟਸ (ਬੀ.ਏ.) ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਡਿਗਰੀ (ਬੀ.ਐੱਡ) ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਡਿਗਰੀ (ਐਮਏ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਰੀ ਰਹੀ। ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਲਾਹੌਰ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਲੀਡਜ਼, ਯੂਕੇ ਵਿੱਚ ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਡਿਪਲੋਮਾ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।
ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁਹੰਮਦ ਇਕਬਾਲ, ਕਵੀ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਚਿੰਤਕ, ਦੀ ਸਲਾਹ 'ਤੇ, ਮਹਿਮੂਦਾ ਸ਼੍ਰੀ ਨਗਰ ਵਾਪਸ ਪਰਤਿਆ ਅਤੇ ਮੇਸੂਮਾ ਦੇ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦੁਆਰਾ ਬਾਰਾਮੂਲਾ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਸਕੂਲ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਹੈੱਡਮਿਸਟ੍ਰੈਸ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ 1954 ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ ਫ਼ਾਰ ਵੂਮੈਨ, ਐਮ.ਏ ਰੋਡ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਦੀ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤੀ ਤੱਕ ਕਈ ਸਾਲ ਉੱਥੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਹੈੱਡਮਿਸਟ੍ਰੈਸ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੇ ਸਥਾਨਕ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਮਹਿਲਾ ਕਾਲਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਕਲਾ ਅਤੇ ਖੇਡ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਸ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 1975 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ, ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨਾਲ ਉਸਦੀ ਸਾਂਝ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ, ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਦਿੱਲੀ ਚਲੀ ਗਈ। ਉਸਨੇ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਕਾਂਗਰਸ ਕਮੇਟੀ (AICC) ਦੀ ਸਕੱਤਰ ਵਜੋਂ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ, ਪਰ 1984 ਵਿੱਚ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਵਾਪਸ ਆ ਗਈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ AICC ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਰਹੀ। ਉਸਨੇ 1987 ਤੋਂ 1990 ਤੱਕ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ।[6]
ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸਨੂੰ 2006 ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ। 2012 ਵਿੱਚ, ਉਸਦੀ ਆਲਮਾ ਮੈਟਰ, ਮੈਲਿਨਸਨ ਗਰਲਜ਼ ਸਕੂਲ, ਨੇ ਉਸਨੂੰ "ਸਦੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਵਿਦਿਆਰਥੀ" ਵਜੋਂ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ।[7] ਮਹਿਮੂਦਾ, ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਦੁਆਰਾ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਇੱਕ ਸਪਿਨਸਟਰ, 11 ਮਾਰਚ 2014 ਨੂੰ, 94 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣਾ ਕਰ ਗਈ। ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਲਟੇਂਗ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਕਬਰਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ।
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Nyla Ali Khan, Gopalkrishan Gandh (2014). The Life of a Kashmiri Woman: Dialectic of Resistance and Accommodation. Palgrave Macmillan. pp. 36 of 160. ISBN 9781137463296.
- ↑ "PDP condoles death of Ms Mehmooda Ahmad Ali Shah". Scoop News. 11 March 2014. Retrieved 10 December 2015.
- ↑ "Padma Awards" (PDF). Ministry of Home Affairs, Government of India. 2015. Archived from the original (PDF) on 15 October 2015. Retrieved 21 July 2015.
- ↑ "Mehmooda Ahmed Ali Shah - Obituary". Kashmir Life. 24 March 2014. Retrieved 11 December 2015.
- ↑ "Mehmooda Shah passes away". Greater Kashmir. 12 March 2014. Retrieved 11 December 2015.
- ↑ "Details of Pensioners-Family Pensioners as of March 2014". J and K Legislative Assembly. 2014. Archived from the original on 22 December 2015. Retrieved 11 December 2015.
- ↑ "Mehmooda Ahmed Ali Shah: A Great educationist". Kashmir Times. 23 March 2014. Archived from the original on 22 ਦਸੰਬਰ 2015. Retrieved 11 December 2015.