ਫਾਤਿਮਾ ਸ਼ਾਹ
ਫਾਤਿਮਾ ਸ਼ਾਹ (1914 – ਅਕਤੂਬਰ 12, 2002)[1] ਇੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਡਾਕਟਰ, ਸਮਾਜ ਸੇਵਿਕਾ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਨੇਤਰਹੀਣਾਂ ਦੀ ਵਕੀਲ ਸੀ। ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਆਫ ਦਿ ਬਲਾਈਂਡ (ਪੀਏਬੀ) ਦੀ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਆਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵੂਮੈਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਉਹ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਆਫ ਦਿ ਬਲਾਈਂਡ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਵੀ ਸੀ।[2]
ਜੀਵਨੀ
[ਸੋਧੋ]ਸ਼ਾਹ ਦਾ ਜਨਮ 1914 ਵਿੱਚ ਭੇੜਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।[3] ਉਹ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ, ਅਬਦੁਲ ਮਜੀਦ ਕੁਰੈਸ਼ੀ, ਅਲੀਗੜ੍ਹ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਗਣਿਤ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਸਨ।[3] ਉਹ 12 ਭੈਣਾਂ-ਭਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।[4] ਉਸ ਨੂੰ ਮੈਰਿਟ ਦੇ ਮੈਕਡੋਨਲਡ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ 'ਤੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਲੇਡੀ ਹਾਰਡਿੰਗ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[3]
ਉਹ ਡਫਰੇਨ ਹਸਪਤਾਲ, ਲਿਖਨੌ ਵਿੱਚ ਹਾਊਸ ਸਰਜਨ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ। 1937 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਗੋਰਖ ਪੁਰ ਦੀ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਜਵਾਦ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ। ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਨੌਕਰੀ ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਰੱਖ ਸਕਿਆ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਦੋ ਧੀਆਂ ਸਨ। 1947 ਵਿਚ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਆ ਗਈ, ਪਰ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਸਿਆਸੀ ਟਕਰਾਅ ਕਾਰਨ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕੀ।
1947 ਤੋਂ, ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਪੁਨਰਵਾਸ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜੋ 1947 ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ[5] ਸ਼ਾਹ APWA ਆਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵੂਮੈਨਜ਼ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਜਿਸਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1949 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ[6] ਉਹ 1954 ਵਿੱਚ ਰੈਟਿਨਾਇਟਿਸ ਪਿਗਮੈਂਟੋਸਾ ਦੁਆਰਾ ਅੰਨ੍ਹੇਪਣ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੱਕ ਸਿਵਲ ਹਸਪਤਾਲ, ਕਰਾਚੀ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਗਾਇਨੀਕੋਲੋਜਿਸਟ ਸੀ ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ 1957 ਤੱਕ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅੰਨ੍ਹਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ[6][7][4]
ਉਸਨੇ 1960 ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਦਾ ਬਲਾਇੰਡ (PAB) ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ[3] ਉਸਨੇ 1984 ਤੱਕ ਪੀਏਬੀ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਉਸ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋ ਗਈ।[3]
ਉਸ ਨੂੰ ਬੇਗਮ ਰਾਣਾ ਲਿਆਕਤ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਭੇਜਿਆ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰ ਸਕੇ। ਉਸਨੇ ਅੰਨ੍ਹੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਰਾਜ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ 1964 ਵਿੱਚ ਆਇਓਵਾ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ।[8] ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਨਿਊਯਾਰਕ ਵਿੱਚ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਆਫ ਦਿ ਬਲਾਈਂਡ (IFB) ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਣ ਗਈ।[3] ਉਹ IFB ਦੀ ਦੂਜੀ ਉਪ-ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣੀ।[9]
ਜਦੋਂ ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਾਪਸ ਆਈ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਸਿਹਤ ਧਾਰਾ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਲਾਬਿੰਗ ਕੀਤੀ ਕਿਉਂਕਿ ਅਪਾਹਜ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨੌਕਰੀਆਂ ਤੋਂ ਵਾਂਝਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ।[3] ਉਸਨੇ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਰੇਲ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੀ ਵੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ।[3]
ਡਾ: ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਡਿਸਏਬਲਡ ਪੀਪਲਜ਼ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਲਈ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਐਫੀਲੀਏਟ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਡਿਸਏਬਲਡ ਪੀਪਲਜ਼ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਦੀ ਉਹ ਵਿਸ਼ਵ ਕੌਂਸਲ ਮੈਂਬਰ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਵਿਸ਼ਵ ਬਲਾਈਂਡ ਯੂਨੀਅਨ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਗਲੋਬਲ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਅਤੇ ਫੈਡਰਲ ਕੌਂਸਲ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਬਣੀ।[3]
ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਮੌਤ 12 ਅਕਤੂਬਰ, 2002 ਨੂੰ ਹੋਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਕਰਾਚੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਕਬਰਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[3]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "Those Who Left Us 2002". Economic Review. 1 January 2003. Archived from the original on 2017-08-04. Retrieved 3 August 2017 – via HighBeam Research.
- ↑ "Pakistan: Leading Light". Women's Feature Service. 7 June 2006. Archived from the original on 2018-11-15. Retrieved 3 August 2017 – via HighBeam Research.
- ↑ 3.00 3.01 3.02 3.03 3.04 3.05 3.06 3.07 3.08 3.09 "Dr Fatima Shah passes away". Dawn. 13 October 2002. Retrieved 3 August 2017.
- ↑ 4.0 4.1 "Dr. Fatima Shah -- 'A Beacon in Darkness'". The Braille Monitor. March 1965.
- ↑ Women with disabilities, ref 1822 ,https://books.google.com/books?id=HIISikCITAgC&pg=PA426&lpg=PA426&dq=Raihana%20A.%20Hasan%20....%20DR%20FATIMA%20SHAH&source=bl&ots=O_-hSTnwm2&sig=OBmj_MmDv7dVFg6kHNVCOodDMfU&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjfq6fB-IXSAhVEzRQKHXBOBEYQ6AEIHjAB#v=onepage&q=Raihana%20A.%20Hasan%20....%20DR%20FATIMA%20SHAH&f=false
- ↑ 6.0 6.1 Ansari, Ishrat (14 October 2014). "Learning How to See Again". The Express Tribune.
- ↑ Aftab, Tahera (2007). Inscribing South Asian Muslim Women: An Annotated Bibliography & Research Guide (Annotated ed.). Brill Academic Publishers. p. 426. ISBN 9789004158498.
- ↑ Curran, Pat (29 July 1964). "Educator, Pakistan Doctor, Both Blind, Visit Blairsburg Farm". The Muscatine Journal and News-Tribune. Retrieved 3 August 2017 – via Newspapers.com.
- ↑ Chandler, Jagdish (2014). "Self-Advocacy and Blind Activists". In Burch, Susan; Rembis, Michael (eds.). Disability Histories. Urbana, Illinois: University of Illinois Press. p. 373. ISBN 9780252096693.