ਬਸੰਤੀ ਦੇਵੀ (ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿਗਿਆਨੀ)
ਬਸੰਤੀ ਦੇਵੀ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਵਾਤਾਵਰਣਵਾਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ 2016 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਸਰਵਉੱਚ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਦੇਵੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਵਾਨੀ ਕਉਸਾਨੀ[1] ਦੇ ਨੇੜੇ ਲਕਸ਼ਮੀ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਈ ਜੋ ਕਿ ਸਰਲਾ ਬੇਹਨ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਨੌਜਵਾਨ ਲੜਕੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਗਾਂਧੀਵਾਦੀ ਆਸ਼ਰਮ ਹੈ।[2] 1980 ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਉੱਥੇ ਆ ਗਈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬਾਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਹੁਤ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਵਿਧਵਾ ਸੀ।[1] ਉਹ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਕੂਲ ਗਈ ਸੀ ਪਰ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਪੜ੍ਹਨ ਦੇ ਯੋਗ ਸੀ। ਆਸ਼ਰਮ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ 12ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੜ੍ਹਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ, ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਹੋ ਗਈ। ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਮਾੜੀ ਸੀ ਪਰ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ।[1]
ਉਹ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪ੍ਰੇਮੀ ਬਣ ਗਈ। ਉਹ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ।[3]
ਕੋਸੀ ਨਦੀ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਰੋਤ ਹੈ।[1] ਨਦੀ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਹੜ੍ਹਾਂ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ ਜੋ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਹੈਕਟੇਅਰ ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ 10 ਲੱਖ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।[4] ਦੇਵੀ ਨੇ ਇੱਕ ਲੇਖ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਦਰਖਤਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਮੌਜੂਦਾ ਦਰ ਨਾਲ ਜਾਰੀ ਰਹੀ ਤਾਂ ਇੱਕ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਨਦੀ ਦੀ ਹੋਂਦ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਉਹ ਸਥਾਨਕ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨ ਗਈ ਕਿ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੰਗਲ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਹੈ ਅਤੇ ਪੁੱਛ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਨਦੀ ਸੁੱਕ ਜਾਵੇਗੀ ਤਾਂ ਉਹ ਕੀ ਕਰਨਗੇ। ਇਸ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਯਕੀਨ ਹੋਣ ਲੱਗਾ।[1]
ਉਸਨੇ ਗੱਲਬਾਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਸਹਿਮਤੀ ਬਣੀ ਕਿ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ ਅਤੇ ਲੱਕੜ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨਵੀਂ ਲੱਕੜ ਕੱਟਣੀਆਂ ਬੰਦ ਕਰ ਦੇਣਗੀਆਂ। ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ ਮੰਨ ਗਏ ਕਿ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਲੱਕੜਾਂ ਹੀ ਸਾੜਨਗੇ।[1] ਦੇਵੀ ਨੇ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਮੂਹਾਂ[3] ਨੂੰ ਸੰਗਠਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਦੌਲਤ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਜੰਗਲ ਦੀ ਅੱਗ ਨਾਲ ਲੜਨ ਲਈ ਸਵੈਸੇਵੀ ਹੋਣਗੇ। ਇਸ ਦੇ ਅਸਰ ਦੇਖਣ ਵਿੱਚ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੇ ਹਨ ਪਰ ਇਹ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੁੱਕਣ ਵਾਲੇ ਝਰਨੇ ਹੁਣ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਚੱਲਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜੰਗਲ ਵਧੇਰੇ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਵਧੇਰੇ ਚੌੜੇ ਪੱਤਿਆਂ ਵਾਲੇ ਦਰੱਖਤ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਓਕ, ਰ੍ਹੋਡੋਡੈਂਡਰਨ ਅਤੇ ਮਾਈਰਿਕਾ ਐਸਕੁਲੇਂਟਾ ਪੌਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।[1]
ਮਾਰਚ 2016 ਵਿੱਚ ਦੇਵੀ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਗਈ ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਸਰਵਉੱਚ ਪੁਰਸਕਾਰ, ਨਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।[5]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 "Basanti and the Kosi: How one woman revitalized a watershed in Uttarakhand". www.indiawaterportal.org. Retrieved 2020-07-07.
- ↑ "About the Ashram – Friends of Lakshmi Ashram" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2020-07-07.
- ↑ 3.0 3.1 "President Pranab Mukherjee presented 2015 Nari Shakti awards". Jagranjosh.com. 2016-03-09. Retrieved 2020-07-07.
- ↑ "Flood devastation in Bihar state" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). 2008-08-25. Retrieved 2020-07-07.
- ↑ Dhawan, Himanshi (March 8, 2016). "Nari Shakti awards for women achievers". The Times of India (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2020-07-06.