ਅਸ਼ੋਕ ਚੱਕਰ
,_in_the_Guimet_Museum_(Paris).jpg)
ਅਸ਼ੋਕ ਚੱਕਰ ਧਰਮਚੱਕਰ ਦਾ ਇੱਕ ਚਿੱਤਰਣ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਇਸ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਅਸ਼ੋਕ ਦੇ ਕਈ ਫ਼ਰਮਾਨਾਂ 'ਤੇ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਸ਼ੋਕ ਦੀ ਸ਼ੇਰ ਦੀ ਮੋਹਰ ਹੈ । [1] ਅੱਜ ਅਸ਼ੋਕ ਚੱਕਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਵਰਤੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਝੰਡੇ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਹੈ (22 ਜੁਲਾਈ 1947 ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ), ਜਿੱਥੇ ਇਸਨੂੰ ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ ਦੀ ਪਿੱਠਭੂਮੀ 'ਤੇ ਨੇਵੀ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਸਨੇ ਝੰਡੇ ਦੇ ਪੂਰਵ-ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਸਕਰਣ ਵਿਚਲੇ ਚਰਖਾ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਦੀ ਥਾਂ ਲਈ ਸੀ। ਇਹ ਅਸ਼ੋਕ ਚੱਕਰ ਮੈਡਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਬਹਾਦਰੀ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਹੈ।
ਪ੍ਰਤੀਕ ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਜਦੋਂ ਗੌਤਮ ਬੁੱਧ ਨੇ ਬੋਧ ਗਯਾ ਵਿਖੇ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਉਹ ਸਾਰਨਾਥ ਆਏ। ਉੱਥੇ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪੰਜ ਚੇਲੇ ਆਸਾਜੀ, ਮਹਾਨਮਨ, ਕੋਂਡਨਾ, ਭਾਦੀਆ ਅਤੇ ਵੱਪਾ ਨੂੰ ਪਾਇਆ, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੂੰ ਛੱਡ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧਰਮਚੱਕਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ;. ਇਹ ਅਸ਼ੋਕ ਦੁਆਰਾ ਚੁੱਕਿਆ ਗਿਆ ਨਮੂਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਥੰਮ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
24 ਬੁਲਾਰੇ ਬੁੱਧ ਦੁਆਰਾ ਸਿਖਾਏ ਗਏ ਬਾਰਾਂ ਕਾਰਕ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪਟਿਕਾਸਮੁਪਾਦ (ਨਿਰਭਰ ਉਤਪਤੀ, ਸ਼ਰਤੀਆ ਉਤਪੰਨ) ਅੱਗੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਲਟ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ। [2] ਪਹਿਲੇ 12 ਬੁਲਾਰੇ ਦੁੱਖ ਦੇ 12 ਪੜਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਅਗਲੇ 12 ਸਪੋਕਸ ਕੋਈ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਮਨ ਦੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਕਾਰਨ, ਮਾਨਸਿਕ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਗਠਨ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਇਹ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਜਨਮ ਮਰਨ ਭਾਵ ਨਿਬਾਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਰੋਕ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ "ਸਮੇਂ ਦੇ ਚੱਕਰ" ਨੂੰ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਬਾਰਾਂ ਕਾਰਕ ਲਿੰਕ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜੇ ਹੋਏ, ਹਨ:
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "The 'Lion Capital': a Buddhist symbol that became India's National Emblem". The Heritage Lab (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). 2019-08-04. Archived from the original on 10 August 2020. Retrieved 2020-08-09.
- ↑ Maha Nayaka Thera, http://www.sundaytimes.lk/110710/Plus/plus_10.html Archived 27 June 2019 at the Wayback Machine., The correct use of the 'Dharmachakra'