ਅਹਿਲਿਆ ਬਾਈ ਹੋਲਕਰ
| ਮਹਾਰਾਣੀ ਅਹਿਲਿਆ ਬਾਈ ਹੋਲਕਰ महाराणी अहिल्या बाई होळकर | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| ਮਹਾਰਾਣੀ ਸ਼੍ਰੀਮੰਤ ਅਖੰਡ ਸੁਭਾਯਵਤੀ ਅਹਿਲਿਆ ਬਾਈ ਸਾਹਿਬਾ | |||||
 | |||||
| ਮਾਲਵਾ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਣੀ | |||||
| ਸ਼ਾਸਨ ਕਾਲ | 1 December 1767 – 13 August 1795 | ||||
| ਤਾਜਪੋਸ਼ੀ | 11 ਦਸੰਬਰ, 1767 | ||||
| ਪੂਰਵ-ਅਧਿਕਾਰੀ | ਮਾਲੇਰਾਓ ਹੋਲਕਰ | ||||
| ਵਾਰਸ | ਤੁਕੋਜੀਰਾਓ ਹੋਲਕਰ I | ||||
| ਜਨਮ | 31 ਮਈ 1725 ਗ੍ਰਰਾਮ ਚੌਂਦੀ, ਜਮਖੇੜ, ਅਹਿਮਦਨਗਰ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਭਾਰਤ | ||||
| ਮੌਤ | 13 ਅਗਸਤ 1795 | ||||
| ਜੀਵਨ-ਸਾਥੀ | ਖਾਂਡੇਰਾਓ ਹੋਲਕਰ | ||||
| |||||
| ਘਰਾਣਾ | ਹੋਲਕਰ ਦਾ ਘਰ | ||||
| ਪਿਤਾ | ਮਾਨਕੋਜੀ ਸ਼ਿੰਦੇ | ||||
| ਧਰਮ | ਹਿੰਦੂ | ||||
ਮਹਾਰਾਣੀ ਅਹਿਲਿਆ ਬਾਈ ਹੋਲਕਰ (31 ਮਈ 1725 – 13 ਅਗਸਤ 1795) ਧੰਗਾਰ ਮਾਲਵਾ ਰਾਜ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਹੋਲਕਰ ਰਾਣੀ ਸੀ। ਰਾਜਮਾਤਾ ਆਹਿਲਿਆ ਬਾਈ ਦਾ ਜਨਮ ਜਮਖੇੜ ਵਿੱਚ ਚੋਂਦੀ ਪਿੰਡ, ਅਹਿਮਦਨਗਰ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਨਰਮਦਾ ਦਰਿਆ 'ਤੇ ਇੰਦੌਰ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਰਾਜਧਾਨੀ ਮਹੇਸ਼ਵਰ ਨੂੰ ਚਲੀ ਗਈ।
ਅਹਿਲਿਆ ਬਾਈ ਦਾ ਪਤੀ ਖਾਂਡੇਰਾਓ 1754 ਵਿੱਚ ਕੂਮਭੇਰ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਾਰ੍ਹਾਂ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, ਉਸਦੇ ਸਹੁਰੇ, ਮਲਹਾਰ ਰਾਓ ਹੋਲਕਰ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਲਵਾ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਣੀ ਦਾ ਤਾਜ ਪਹਿਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਨੂੰ ਲੁਟੇਰੇ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਫੌਜਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਟੁਕੋਜਿਰਾਓ ਹੋਲਕਰ ਨੂੰ ਸੈਨਾ ਮੁੱਖੀ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ।
ਰਾਣੀ ਅਹਿਲਿਆ ਬਾਈ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਿਰਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਤਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੈਂਕੜੇ ਮੰਦਰ ਅਤੇ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾਵਾਂ ਬਣਵਾਈਆਂ।
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ [ਸੋਧੋ]
ਅਹਿਲਿਆਬਾਈ ਦਾ ਜਨਮ 31 ਮਈ 1725 ਨੂੰ, ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਅਜੋਕੇ ਅਹਿਮਦਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਚੌਂਦੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ, ਮਨੋਕਜੀ ਰਾਓ ਸ਼ਿੰਦੇ, ਪਿੰਡ ਦੇ ਪਾਟਿਲ ਸਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਔਰਤਾਂ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ, ਪਰ ਅਹਿਲਿਆਬਾਈ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨਾ ਅਤੇ ਲਿਖਣਾ ਸਿਖਾਇਆ।
ਰਾਜ[ਸੋਧੋ]
ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਦੀ ਮੌਤ 1754 ਵਿੱਚ ਕੁਮਹਿਰ ਦੀ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਵਿੱਚ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।[1] 1754 ਵਿੱਚ ਪਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਮਾਲਹਰ ਰਾਓ ਨੇ ਅਹਿਲਿਆ ਬਾਈ ਨੂੰ ਪਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸਤੀ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ ਸੀ।[2] ਅਹਿਲਿਆ ਬਾਈ ਖਾਂਡੇਰਾਓ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇੰਦੌਰ ਦੀ ਸ਼ਾਸ਼ਕ ਬਣੀ।[3][4]
ਕਿਤਾਬਾਂ[ਸੋਧੋ]
- ਮਰਾਠੀ ਵਿੱਚ
- ਪੁੰਨਿਆ ਅਹਿਲਿਆ, ਆਰ.ਡਬਲਿਊ.ਤਿਕੋਰ ਦੁਆਰਾ
- ਅਹਿਲਿਆਬਾਈ, ਹੀਰਾਲਾਲ ਸ਼ਰਮਾ ਦੁਆਰਾ
- ਅਹਿਲਿਆਬਾਈ ਚਰਿੱਤਰ, ਪੁਰਸ਼ੋਤਮ ਦੁਆਰਾ
- ਅਹਿਲਿਆਬਾਈ ਚਰਿੱਤਰ, ਮੁਕੁੰਦ ਵਾਮਨ ਬਾਰਵੇ ਦੁਆਰਾ
- ਕਰਮਯੋਗਿਨੀ, ਵਿਜੈ ਜਹਾਗੀਰਦਰ ਦੁਆਰਾ
- ਦਨਯਤ ਅਦਯਤ ਅਹਿਲਿਆਬਾਈ ਹੋਲਕਰ, ਵਿਨੈ ਖਾਡਾਪੇਕਰ
- ਪਾਲ ਸਮਾਜ 'ਤੇ ਸਮਾਜ
ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ [ਸੋਧੋ]
- ਮਰਾਠਾ ਸਾਮਰਾਜ
- ਹੋਲਕਰ
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Advanced Study in the History of Modern India 1707-1813, by Jaswant Lal Mehta, pp606
- ↑ Images of Women in Maharashtrian Literature and Religion, edited by Anne Feldhaus, pp185-186
- ↑ Omkareshwar and Maheshwar: Travel Guide, p60
- ↑ Indian States: A Biographical, Historical, and Administrative Survey, b y R. V. Solomon, J. W. Bond, p.72