ਅੰਡਕੋਸ਼ ਮਰੋੜ
| ਅੰਡਕੋਸ਼ ਮਰੋੜ | |
|---|---|
| ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਸ਼ਬਦ | ਅੰਡਕੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੱਟ ਪੈਣਾ[1] |
 | |
| ਮਾਦਾ ਪ੍ਰਜਨਨ ਟ੍ਰੈਕਟ ਦੀ ਧਮਣੀਆਂ: ਗਰੱਭਾਸ਼ਯ ਧਮਨੀਆਂ, ਅੰਡਕੋਸ਼ ਦੀ ਧਮਣੀ ਅਤੇ ਯੋਨੀ ਦੀਆਂ ਧਮਣੀਆਂ। (ਅੰਡਾਸ਼ਯ ਅਤੇ ਅੰਡੇਰੀ ਤਰਾਸਦੀ ਉਪਰ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ) | |
| ਵਿਸ਼ਸਤਾ | ਗਾਇਨੀਕੋਲੋਜੀ |
| ਲੱਛਣ | ਪੇਲਵਿਕ ਦਰਦ[2] |
| ਗੁਝਲਤਾ | ਬਾਂਝਪਣ[2] |
| ਜ਼ੋਖਮ ਕਾਰਕ | ਅੰਡਕੋਸ਼ ਦੇ ਗੱਠਿਆਂ, ਅੰਡਕੋਸ਼ ਦਾ ਵੱਧਣਾ, ਅੰਡਾਸ਼ਯ ਟਿਊਮਰ, ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ, ਜਣਨ ਦੇ ਇਲਾਜ ਆਦਿ[2][3] |
| ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ | ਲੱਛਣਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ, ਸੀ ਟੀ ਸਕੈਨ ਜਾਂ ਅਲਟਰਾਸਾਉਂਡ[1][2] |
| ਸਮਾਨ ਸਥਿਤੀਅਾਂ | ਐਪੇਡੈਸਿਟੀਸ, ਗੁਰਦੇ ਦੀ ਲਾਗ, ਗੁਰਦੇ ਦੀ ਪੱਥਰੀ, ਐਕਟੋਪਿਕ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ[2] |
| ਇਲਾਜ | ਸਰਜਰੀ[1] |
| ਅਵਿਰਤੀ | ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਪ੍ਰਤੀ 100,000 ਔਰਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ 6[2] |
ਅੰਡਕੋਸ਼ ਮਰੋੜ ਜਾਂ ਅੰਡਕੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੱਟ ਪੈਣਾ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਅੰਡਕੋਸ਼ ਦੂਜੀ ਢਾਂਚੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਲਗਾਵ ਨੂੰ ਮੋੜਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਖੂਨ ਦਾ ਪ੍ਰਵਾਹ ਘੱਟ ਜਾਣਾ।[3][4] ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਤੇ ਪੇਲਵੀਕ ਦਰਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਦ ਕਿ ਦਰਦ ਅਚਾਨਕ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਹੋਰ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਕਚਿਆਣ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲਾਗ, ਖ਼ੂਨ ਵਹਿਣ ਜਾਂ ਬਾਂਝਪਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਖਤਰੇ ਦੇ ਕਾਰਕਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਡਕੋਸ਼ ਦੇ ਗੱਠਿਆਂ, ਅੰਡਕੋਸ਼ ਦਾ ਵੱਧਣਾ, ਅੰਡਾਸ਼ਯ ਟਿਊਮਰ, ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ, ਜਣਨ ਦੇ ਇਲਾਜ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[5] ਸੀ ਟੀ ਸਕੈਨ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਲਟਰਾਸਾਉਂਡ ਦੁਆਰਾ ਨਿਦਾਨ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਉਚਿਤ ਢੰਡ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਰਜਰੀ ਨਿਦਾਨ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਸਹੀ ਢੰਗ ਹੈ।
ਸਰਜਰੀ ਇਲਾਜ ਅੰਡਕੋਸ਼ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਜਾਂ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅੰਡਕੋਸ਼ ਅਕਸਰ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਇਹ ਹਾਲਤ ਮੌਜੂਦ ਹੋਵੇ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅੰਡਕੋਸ਼ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ 10% ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਦੂਜੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣ। ਨਿਦਾਨ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਪ੍ਰਤੀ 100,000 ਔਰਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ 6 ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।[2] ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਚਿੰਨ੍ਹ ਅਤੇ ਲੱਛਣ
[ਸੋਧੋ]ਅੰਡਕੋਸ਼ ਮਰੋੜ ਵਾਲੇ ਮਰੀਜ਼ ਅਕਸਰ ਹੀ ਅਚਾਨਕ ਤਿੱਖੀ ਅਤੇ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਇਕਤਰੂਰੀ ਪੇਟ ਦਰਦ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 70% ਕੇਸਾਂ ਵਿੱਚ ਕਚਿਆਣ ਅਤੇ ਉਲਟੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।[6]
ਪਾਥੋਫਜ਼ੀਓਲੋਜੀ
[ਸੋਧੋ]ਅੰਡਕੋਸ਼ ਦੇ ਪੁੰਜ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਮਰੋੜ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਣਨ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਵੱਡੇ ਫੰਡ ਦੇ ਨਿਯਮਤ ਵਾਧੇ ਲੈਟਲ ਪਿੰਜਰੇ ਰੋਟੇਸ਼ਨ ਲਈ ਇੱਕ ਜੋਖਮ ਦੇ ਕਾਰਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅੰਡਕੋਸ਼ ਦੇ ਟਿਊਮਰ ਦਾ ਪੁੰਜ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੀ ਮਰੋੜ ਦਾ ਇੱਕ ਆਮ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਅੰਡਾਸ਼ਯ ਦੀ ਮਰੋੜ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਫੈਲੋਪਿਅਨ ਟਿਊਬ ਦੀ ਮਰੋੜ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਨਾੜੀ ਦੇ ਪੇਸਟਿਕ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਅੰਗ ਕੱਟੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਕੇਸਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਡਾਸ਼ਯ ਮੇਸੋਵਰਜੈਰੀ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਫਲੋਪੀਅਨ ਟਿਊਬ ਮੇਸੋਸਲਪਿੰਕਸ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੀ ਹੈ। 80% ਵਿੱਚ, ਮਰੋੜ ਇੱਕਤਰਤਾ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਨਿਦਾਨ
[ਸੋਧੋ]ਅੰਡਕੋਸ਼ ਮਰੋੜ ਦੀ ਸਹੀ ਤਸ਼ਖ਼ੀਸ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੈ, ਅਤੇ ਅਪਰੇਸ਼ਨ ਅਕਸਰ ਹੀ ਨਿਸ਼ਚਤ ਤਸ਼ਖੀਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਸੂਤੀ ਅਤੇ ਗਾਇਨੀਕੋਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਅੰਡਕੋਸ਼ਿਕ ਮਜਬੂਰੀ ਦਾ ਪ੍ਰੀ-ਪ੍ਰੋਟੇਟਿਵ ਨਿਦਾਨ ਸਿਰਫ 46% ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[7]
ਅਲਟ੍ਰਾਸਾਉਂਡ
[ਸੋਧੋ]ਗਾਇਨੀਕੋਲੋਜੀ ਅਲਟ੍ਰਾਸਾਉਂਡੋਗ੍ਰਾਫੀ ਚੋਣ ਦਾ ਵਿਹਾਰ ਹੈ।[8] ਨਿਦਾਨ ਵਿੱਚ ਡੋਪਲਰ ਅਲਟ੍ਰਾਸਾਉਂਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[9][10] ਹਾਲਾਂਕਿ, ਡੋਪਲਰ ਵਹਾਅ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮਰੋੜ ਵਿੱਚ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ - ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤਸ਼ਖੀਸ਼ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਰੂਮ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[11]
ਡੋਪਲਰ ਸੋਨੋਗ੍ਰਾਫੀ 'ਤੇ ਅੰਡਕੋਸ਼ ਦੇ ਖੂਨ ਦੇ ਵਹਾਅ ਦੀ ਕਮੀ ਅੰਡਕੋਸ਼ ਦੀ ਮਰੋੜ ਦੀ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਹੈ।ਪਥੌਲਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਘੱਟ ਪ੍ਰਵਾਹ ਵਾਲੇ ਔਰਤਾਂ ਕੋਲ ਓ.ਟੀ. ਹੋਣ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਓ.ਟੀ. ਲਈ ਅਸੈਂਬਲ ਅੰਡੇਸ਼ਵਰਨ ਪ੍ਰਵਾਹ ਦੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 78% ਅਤੇ 71% ਦੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਅਤੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਮੁੱਲ ਦੇ ਨਾਲ 44% ਅਤੇ 92% ਹੈ। ਡੋਪਲਰ ਸੋਨੋਗ੍ਰਾਫੀ ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਵਾਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 1.2 "Adnexal Torsion". Merck Manuals Professional Edition. Retrieved 12 September 2018.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 Robertson, JJ; Long, B; Koyfman, A (April 2017). "Myths in the Evaluation and Management of Ovarian Torsion". The Journal of emergency medicine. 52 (4): 449–456. doi:10.1016/j.jemermed.2016.11.012. PMID 27988260.
- ↑ 3.0 3.1 Asfour, V; Varma, R; Menon, P (2015). "Clinical risk factors for ovarian torsion". Journal of Obstetrics and Gynaecology. 35 (7): 721–5. doi:10.3109/01443615.2015.1004524. PMID 26212687.
- ↑ Ros, Pablo R.; Mortele, Koenraad J. (2007). CT and MRI of the Abdomen and Pelvis: A Teaching File (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Lippincott Williams & Wilkins. p. 395. ISBN 9780781772372.
- ↑ Wall, Ron (2017). Rosen's Emergency Medicine: Concepts and Clinical Practice (9 ed.). Elsevier. p. 1232. ISBN 978-0323354790.
- ↑ Ovarian Torsion at eMedicine
- ↑ Bar-On, Shikma; Mashiach, Roy; Stockheim, David; Soriano, David; Goldenberg, Motti; Schiff, Eyal; Seidman, Daniel S. (2010). "Emergency laparoscopy for suspected ovarian torsion: are we too hasty to operate?". Fertility and Sterility. 93 (6): 2012–5. doi:10.1016/j.fertnstert.2008.12.022. PMID 19159873.
- ↑ Weerakkody, Yuranga; Dixon, Andrew. "Ovarian torsion". Radiopaedia.
- ↑ Peña, Joseph E; Ufberg, David; Cooney, Nancy; Denis, André L (2000). "Usefulness of Doppler sonography in the diagnosis of ovarian torsion". Fertility and Sterility. 73 (5): 1047–50. doi:10.1016/S0015-0282(00)00487-8. PMID 10785237.
- ↑ "Diagnosis of ovarian torsion by three-dimensional power Doppler in first trimester of pregnancy". J. Obstet. Gynaecol. Res. 34 (2): 266–70. April 2008. doi:10.1111/j.1447-0756.2008.00768.x. PMID 18412795.
- ↑ Tintinalli, Judith (2004). Emergency Medicine. McGraw Hill Professional. p. 904. ISBN 978-0-07-138875-7.