ਆਸ਼ਾ ਸਿਨਹਾ

Asha Sinha
Asha Sinha
	First Lady Commandant of a Paramilitary Force in India
ਜਨਮ	Asha Thampan; 24 March 1956; Kottayam, Kerala
ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ	ਭਾਰਤ
ਸਿੱਖਿਆ	MA (Economics)
ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ	Government College for Women, Thiruvananthapuram
ਪੇਸ਼ਾ	Indian Police Service
ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ	Sanjoy Sinha
ਬੱਚੇ	2
ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ	P K Thampan and Valsamma Thampan
ਪੁਰਸਕਾਰ	Police Medal for Meritorious Service.

ਪੁਲਿਸ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਦੇ ਦਰਜੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਿਸ ਸੇਵਾ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ

ਆਸ਼ਾ ਸਿਨਹਾ ਝਾਰਖੰਡ ਪੁਲਿਸ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਸਾਲ 1992 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪੈਰਾਮਿਲਟਰੀ ਫੋਰਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਕਮਾਂਡੈਂਟ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦਾ ਮਾਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ। ਉਹ 1982-ਬੈਚ ਦੀ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਿਸ ਸੇਵਾ (ਆਈ.ਪੀ.ਐਸ.) ਅਧਿਕਾਰੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਝਾਰਖੰਡ, ਬਿਹਾਰ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਲ 2013 ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਸੀਨੀਅਰ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਨਿਯੁਕਤੀ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਕਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਾਰਜ ਕੀਤੇ ਹਨ।

ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ[ਸੋਧੋ]

ਆਸ਼ਾ ਸਿਨਹਾ ਦਾ ਜਨਮ ਕੋਟਯਮ, ਕੇਰਲਾ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੇਰਲ ਸਟੇਟ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਸਿਟੀ ਬੋਰਡ ਦੇ ਚਾਰਟਰਡ ਅਕਾਊਂਟੈਂਟ ਪੀਕੇ ਥੰਪਨ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਵਾਲਸਾਮਾ ਥੈਂਪਨ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਸਕੂਲ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਹੋਲੀ ਏਂਜਲਸ ਕਾਨਵੈਂਟ ਤ੍ਰਿਵੇਂਦਰਮ ਤੋਂ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਗਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਅਤੇ ਪੋਸਟ-ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ ਫਾਰ ਵਿਮੈਨ, ਤਿਰੂਵਨੰਤਪੁਰਮ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ।

ਆਲ ਸੇਂਟਸ ਕਾਲਜ, ਤਿਰੂਵਨੰਤਪੁਰਮ ਅਤੇ ਐਸ.ਐਨ. ਕਾਲਜ, ਕੰਨੂਰ ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਨ ਦੇ ਇੱਕ ਸੰਖੇਪ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਯੋਗਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਿੱਧੀ ਭਰਤੀ ਸਹਾਇਕ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਵਜੋਂ ਭਾਰਤੀ ਜਨਰਲ ਬੀਮਾ ਨਿਗਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ। ਉਸਨੇ 1982 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਿਸ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਜੀ.ਆਈ.ਸੀ. ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ ਸੰਜੈ ਸਿਨਹਾ ਨੂੰ ਜਨਰਲ ਇੰਸ਼ੋਰੈਂਸ ਕੰਪਨੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲੀ, ਜਿਸਨੇ ਸਾਲ 1983 ਵਿੱਚ ਸਿਵਲ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਇਮਤਿਹਾਨ ਨੂੰ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਕਸਟਮਜ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੋ ਬੱਚੇ ਹਨ: ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਸਿਨਹਾ- ਇੱਕ ਵਕੀਲ ਅਤੇ ਵੈਸ਼ਨਵੀ ਸਿਨਹਾ- ਇੱਕ ਪੱਤਰਕਾਰ ਹਨ।

ਕਰੀਅਰ[ਸੋਧੋ]

ਆਸ਼ਾ ਸਿਨਹਾ 1982 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਿਸ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ ਅਤੇ ਤਕਰੀਬਨ 34 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਕਈ ਅਹੁਦਿਆਂ 'ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਬਿਹਾਰ ਅਤੇ ਝਾਰਖੰਡ ਦੀਆਂ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੀ ਵੀ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ।

ਬਤੌਰ ਆਈ.ਪੀ.ਐਸ. ਅਫ਼ਸਰ ਉਸਨੇ ਕਈ ਅਹੁਦਿਆਂ 'ਤੇ ਅਸਿਸਟੈਂਟ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲਿਆ। ਪੁਲਿਸ ਸੁਪਰਡੈਂਟ, ਪਟਨਾ ਉਪ-ਮੰਡਲ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ, ਸੀਤਾਮੜੀ, ਬਿਹਾਰ, ਐਸ.ਪੀ., ਸੀ.ਆਈ.ਡੀ., ਬਿਹਾਰ ਆਦਿ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨਿਭਾਈਆਂ। ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਸਰਕਾਰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਦਕਸ਼ਤਾ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸੰਪਾਦਕ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਵਿਰੋਧੀ ਬਿਊਰੋ, ਡੀਸੀਪੀ -1, ਗ੍ਰੇਟਰ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਤਾਇਨਾਤ ਰਹੀ।

ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਰਾਜ ਦੇ ਡੈਪੂਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਵਾਪਸ ਮੂਲ ਕਾਡਰ ਵਿੱਚ ਪਰਤ ਗਈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੂੰ ਸੀ.ਆਈ.ਐਸ.ਐਫ. ਵਿੱਚ ਡੈਪੂਟੇਸ਼ਨ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਮਾਂਡੈਂਟ, ਸੀ.ਆਈ.ਐਸ.ਐਫ., ਮਜ਼ਾਗੌਨ ਡੌਕ ਸ਼ਿਪ ਬਿਲਡਰਸ ਲਿਮਟਿਡ, ਸਾਲ 1992 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਰੱਖਿਆ ਸਥਾਪਨਾ ਵਜੋਂ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪੈਰਾ ਮਿਲਟਰੀ ਫੋਰਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਕਮਾਂਡੈਂਟ ਬਣਨ ਦਾ ਮਾਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਸਮੂਹ ਕਮਾਂਡੈਂਟ, ਸੀ.ਆਈ.ਐਸ.ਐਫ. ਦੇ ਅਹੁਦਿਆਂ 'ਤੇ ਪਿੰਪਰੀ, ਨਵਾ ਸ਼ੇਵਾ ਬੰਦਰਗਾਹ, ਰਾਏਗੜ੍ਹ ਦੇ ਜਨਤਕ ਖੇਤਰ ਦੇ ਵੱਡੇ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕੀਤੀ।

ਝਾਰਖੰਡ ਕਾਡਰ ਅਲਾਟ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਡੀ.ਆਈ.ਜੀ. (ਸਪੈਸ਼ਲ ਬ੍ਰਾਂਚ), ਡੀ.ਆਈ.ਜੀ. (ਐਚ.ਆਰ.), ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਜਨਰਲ (ਸੀ.ਆਈ.ਡੀ.) ਸਮੇਤ ਰਾਜ ਲਈ ਕਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਨਿਭਾਈਆਂ, ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਮੋਸ਼ਨ ਅਸਾਈਨਮੈਂਟ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਜਨਰਲ (ਸਿਖਲਾਈ), ਐਡੀਸ਼ਨਲ ਸਨ। ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ (ਸਪੈਸ਼ਲ ਬ੍ਰਾਂਚ), ਵਧੀਕ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ (ਸੀ.ਆਈ.ਡੀ.), ਉੱਚਤਮ ਰੈਂਕ 'ਤੇ ਤਰੱਕੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਅਤੇ ਕਮਾਂਡੈਂਟ ਜਨਰਲ (ਹੋਮ ਗਾਰਡ ਅਤੇ ਫਾਇਰ ਸਰਵਿਸਿਜ਼) ਅਤੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ (ਸਿਖਲਾਈ) ਦੇ ਅਹੁਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਿਆ।

ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ[ਸੋਧੋ]

ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਆਸ਼ਾ ਸਿਨਹਾ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੈਰਾ-ਮਿਲਟਰੀ ਫੋਰਸ ਦੀ ਕਮਾਂਡੈਂਟ, ਸੀ.ਆਈ.ਐਸ.ਐਫ, ਮਜ਼ਾਗੋਆਨ ਡੌਕਸ, ਮੁੰਬਈ ਦੀ ਕਮਾਂਡੈਂਟ ਬਣਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਅਧਿਕਾਰੀ ਬਣ ਕੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸ਼ਾਖਾ ਵਿੱਚ ਖੁਫੀਆ ਵਿਭਾਗ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਝਾਰਖੰਡ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਅਪਰਾਧ ਜਾਂਚ ਵਿਭਾਗ (ਸੀ.ਆਈ.ਡੀ.) ਦੀ ਮੁਖੀ ਬਣਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਆਈ.ਪੀ.ਐਸ. ਮਹਿਲਾ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵੀ ਬਣੀ। 2009 ਵਿੱਚ ਨਕਸਲੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਫ੍ਰਾਂਸਿਸ ਇੰਦਵਰ ਦੀ ਦੁਖਦਾਈ ਹੱਤਿਆ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਖੁਫੀਆ ਅਸਫ਼ਲਤਾ ਸੀ, ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਆਸ਼ਾ ਸਿਨਹਾ ਨੂੰ ਸਟੇਟ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਵਿੰਗ ਦੀ ਮੁਖੀ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਯੂਨਿਟ ਦੇ ਡਿੱਗਦੇ ਮਨੋਬਲ ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਕੀਤਾ ਬਲਕਿ ਇਹ ਵੀ ਵੇਖਿਆ ਕਿ 2009 ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਸਭਾ (ਸੰਸਦ) ਅਤੇ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ (ਰਾਜ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ) ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਨਕਸਲੀਆਂ ਦੀਆਂ ਧਮਕੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਘਟਨਾ ਮੁਕਤ ਸਨ।

ਪੁਰਸਕਾਰ[ਸੋਧੋ]

ਉਸ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਦਿਆਂ ਉਸਨੂੰ ਸਾਲ 2010 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ਼ਾਲੀ ਸੇਵਾ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮੈਡਲ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਸਰੋਤ[ਸੋਧੋ]