ਇਕਬਾਲ ਮੰਜ਼ਿਲ
ਇਕਬਾਲ ਮੰਜ਼ਿਲ ( Urdu: اقبال منزل) ਮੁਸਲਮਾਨ ਕਵੀ ਅਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਡਾਕਟਰ ਮੁਹੰਮਦ ਅੱਲਾਮਾ ਇਕਬਾਲ (1877-1938) ਦਾ ਜਨਮ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਸਿਆਲਕੋਟ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। [1]
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਇਕਬਾਲ ਮੰਜ਼ਿਲ ਨੂੰ 1861 ਵਿਚ ਅੱਲਾਮਾ ਇਕਬਾਲ ਦੇ ਪੜਦਾਦਾ ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀਕ ਨੇ ਖਰੀਦੀ ਸੀ। [2] ਘਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਛੋਟਾ ਸੀ, ਪਰ ਹਰੇਕ ਵਾਰਿਸ ਇਸ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਇਮਾਰਤ ਦਾ ਆਕਾਰ ਵਧਦਾ ਗਿਆ।
ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨੂਰ ਮੁਹੰਮਦ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਕਬਾਲ ਦੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਅਤਾ ਮੁਹੰਮਦ ਇਕਬਾਲ ਮੰਜ਼ਿਲ ਦਾ ਮਾਲਕ ਬਣ ਗਿਆ। ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਤਾ ਮੁਹੰਮਦ ਦੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੇ ਘਰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਕਰਾਚੀ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਕਰ ਲਈ। [3]
ਅੱਲਾਮਾ ਇਕਬਾਲ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਜਾਵੇਦ ਇਕਬਾਲ ਦਾ ਜਨਮ 5 ਅਕਤੂਬਰ 1924 ਨੂੰ ਇਕਬਾਲ ਮੰਜ਼ਿਲ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਸੀ [4] ਜਾਵੇਦ ਇਕਬਾਲ ਨੇ ਆਪਣਾ ਬਚਪਨ ਲਾਹੌਰ ਵਿਚ ਬਿਤਾਇਆ ਪਰ ਫਿਰ ਕਦੇ ਇਕਬਾਲ ਮੰਜ਼ਿਲ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਗਿਆ। ਅੱਲਾਮਾ ਇਕਬਾਲ ਦਾ ਦੂਜਾ ਪੁੱਤਰ ਆਫ਼ਤਾਬ ਇਕਬਾਲ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਬਿਹਤਰ ਹਿੱਸਾ ਕਰਾਚੀ ਵਿਚ ਰਿਹਾ। ਅੱਲਾਮਾ ਇਕਬਾਲ ਦੀ ਮੁਨੀਰਾ ਇਕਬਾਲ ਨਾਂ ਦੀ ਧੀ ਵੀ ਸੀ।
1986 ਤੋਂ, ਰਿਆਜ਼ ਹੁਸੈਨ ਨਕਵੀ ਇਕਬਾਲ ਮੰਜ਼ਿਲ ਦੇ ਕਿਊਰੇਟਰ ਹਨ।
ਬਹਾਲੀ ਦਾ ਕੰਮ[ਸੋਧੋ]
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 1971 ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਬਹਾਲੀ ਲਈ ਇਕਬਾਲ ਮੰਜ਼ਿਲ ਨੂੰ ਖਰੀਦ ਲਿਆ ਅਤੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਭਾਗ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ।
ਅਣਗਹਿਲੀ[ਸੋਧੋ]
2000 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਇਕਬਾਲ ਮੰਜ਼ਿਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਗਈ ਜੋ ਇਸ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸਨ। ਦਹਾਕਿਆਂ ਪੁਰਾਣੀ ਇਮਾਰਤ ਦੀਆਂ ਕਈ ਦੀਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤਰੇੜਾਂ ਨਜ਼ਰ ਆਈਆਂ, ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਫਟ ਗਏ। ਇਮਾਰਤ ਖਸਤਾ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਆਖ਼ਰ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 300 ਤੋਂ ਘਟ ਕੇ ਸਿਰਫ਼ ਕੁਝ ਦਰਜਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ। [5] ਇਮਾਰਤ ਦਾ ਪਿਛਲਾ ਹਿੱਸਾ ਖਸਤਾ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਸੀ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਅਣਗੌਲਿਆ ਸੀ।
ਮੁਰੰਮਤ[ਸੋਧੋ]
ਸਿਆਲਕੋਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਕਬਾਲ ਮੰਜ਼ਿਲ ਨੂੰ ਢਹਿਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਦਾ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰਵਾਈ। [6] ਕੰਧਾਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਸਫ਼ੈਦੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਛੱਤ ਪੇਂਟ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਪੁਰਾਣੇ ਪਰਦੇ ਬਦਲ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਮੰਜ਼ਿਲ 'ਤੇ ਗਲੀਚੇ ਵਿਛਵਾ ਦਿੱਤੇ। ਮੁਰੰਮਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਲਗਭਗ 200 ਹੋ ਗਈ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਲਈ 1.4 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਹਨ।
1988 ਤੋਂ ਲਗਭਗ ਕੁਝ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ, ਇਕਬਾਲ ਮੰਜ਼ਿਲ ਦੇ ਕਿਊਰੇਟਰ ਰਿਆਜ਼ ਹੁਸੈਨ ਨਕਵੀ, ਇਸ ਇਤਿਹਾਸਕ ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਸਫਲ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁਰਸਕਾਰ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਕਬਾਲ ਮੰਜ਼ਿਲ ਦੇ ਅੰਦਰ[ਸੋਧੋ]
ਇਕਬਾਲ ਮੰਜ਼ਿਲ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੈਲਾਨੀ ਸਿਆਲਕੋਟ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਉਹ ਥਾਂ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਦਾ ਸੀ । ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਕਬਾਲ ਮੰਜ਼ਿਲ ਨੂੰ ਇੱਕ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਤੇ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ 1977 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ 'ਤੇ ਫੈਲੇ ਮਹਿਲ ਦੇ ਕਮਰਿਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਗਾਈਡਡ ਟੂਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਡਿਸਪਲੇ 'ਤੇ ਫਰਨੀਚਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਹਨ ਜੋ ਅੱਲਾਮਾ ਇਕਬਾਲ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਰਤੀਆਂ ਸਨ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਅਲਾਮਾ ਇਕਬਾਲ ਦੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ, ਅਧਿਆਪਕਾਂ, ਕਲਾਸ ਫੈਲੋਆਂ ਅਤੇ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਅਨੇਕ ਦੁਰਲੱਭ ਤਸਵੀਰਾਂ ਇਮਾਰਤ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ 'ਤੇ ਲੱਗੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਈਆਂ ਵਿੱਚ ਅੱਲਾਮਾ ਇਕਬਾਲ ਦੇ ਲਏ ਆਟੋਗ੍ਰਾਫ ਹਨ। ਇਕਬਾਲ ਦੀ ਆਪਣੀ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਵਿਚ ਲਿਖੀ ਕਵਿਤਾ, ਉਸ ਵੱਲੋਂ ਵਰਤੀ ਗਈ ਕਲਮ ਅਤੇ ਦਵਾਤ ਵੀ ਨੁਮਾਇਸ਼ ਵਿਚ ਰੱਖੀ ਗਈ ਹੈ।
ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ[ਸੋਧੋ]
ਇਕਬਾਲ ਮੰਜ਼ਿਲ ਦੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿਚ 4000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ 2000 ਇਕੱਲੇ ਇਕਬਾਲੀਅਤ ਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੇ ਦਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। [7] ਸੈਲਾਨੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਮੁਫਤ ਬੈਠ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਹਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਵਿਦਵਤਾ ਭਰਪੂਰ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਨੇ 5 ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕਬਾਲ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ 'ਤੇ ਪੀਐੱਚ.ਡੀ ਕਰਨ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। [8] ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਕਬਾਲ ਮੰਜ਼ਿਲ ਵਿਖੇ ਇਕ ਐਡਵਾਂਸ ਰਿਸਰਚ ਸੈਂਟਰ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜੋ ਇਕਬਾਲ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਖੋਜ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦੇਵੇਗਾ। [9] ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਮਿਲੇ ਦੋ ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮਾਂ ਬੀਤ ਜਾਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅਜੇ ਤੱਕ ਖੋਜ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ। [10]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ[ਸੋਧੋ]
- ਮੁਹੰਮਦ ਇਕਬਾਲ
- ਸਿਆਲਕੋਟ
- ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਅਜਾਇਬ ਘਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Iqbal Manzil renovated - Dawn Pakistan
- ↑ ":::Iqbal Manzil:::". iqbalmanzil.com. Archived from the original on 14 August 2015. Retrieved 2015-09-03.
- ↑ ":::Iqbal Manzil:::". iqbalmanzil.com. Archived from the original on 14 August 2015. Retrieved 2015-09-03.
- ↑ "Speakers pay tributes to Javed Iqbal". The Nation. Retrieved 2015-10-29.
- ↑ "Iqbal Manzil renovated". Retrieved 2015-09-03.
- ↑ "Iqbal Manzil renovated". Retrieved 2015-09-03.
- ↑ ":::Iqbal Manzil:::". iqbalmanzil.com. Archived from the original on 14 August 2015. Retrieved 2015-09-03.
- ↑ ":::Iqbal Manzil:::". iqbalmanzil.com. Archived from the original on 14 August 2015. Retrieved 2015-09-03.
- ↑ "Iqbal Manzil renovated". Retrieved 2015-09-03.
- ↑ "Iqbal Manzil finally gets a face lift - The Express Tribune". Retrieved 2015-09-03.