ਇਲਕਲ ਸਾੜ੍ਹੀ
ਇਲਕਲ ਸਾੜ੍ਹੀ ਸਾੜ੍ਹੀ ਦਾ ਇੱਕ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਰੂਪ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਮ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਪਹਿਰਾਵਾ ਹੈ। ਇਲਕਲ ਸਾੜ੍ਹੀ ਦਾ ਨਾਮ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਰਨਾਟਕ ਰਾਜ ਦੇ ਬਾਗਲਕੋਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਇਲਕਲ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਲਕਲ ਸਾੜੀਆਂ ਸਰੀਰ 'ਤੇ ਸੂਤੀ ਤਾਣੇ ਅਤੇ ਬਾਰਡਰ ਲਈ ਆਰਟ ਸਿਲਕ ਵਾਰਪ ਅਤੇ ਸਾੜੀ ਦੇ ਪੱਲੂ ਹਿੱਸੇ ਲਈ ਆਰਟ ਸਿਲਕ ਵਾਰਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਬੁਣੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਰਟ ਸਿਲਕ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਸ਼ੁੱਧ ਰੇਸ਼ਮ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਇਲਕਲ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਬੁਣਾਈ ਕੇਂਦਰ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਬੁਣਾਈ 8ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਜਾਪਦੀ ਹੈ।[1] ਇਹਨਾਂ ਸਾੜ੍ਹੀਆਂ ਦੇ ਵਾਧੇ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬੇਲਾਰੀ ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਸਰਦਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਥਾਨਕ ਕੱਚੇ ਮਾਲ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਨੇ ਇਸ ਸਾੜੀ ਦੇ ਵਾਧੇ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ।[2] ਇਲਕਲ ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 20000 ਲੋਕ ਸਾੜੀ ਬੁਣਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ।[3]
ਵਿਲੱਖਣਤਾ[ਸੋਧੋ]
- ਸਾੜ੍ਹੀ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣਤਾ ਪੱਲੂ ਵਾਰਪ ਦੇ ਨਾਲ ਬਾਡੀ ਵਾਰਪ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਟੋਪੇ ਟੇਨੀ ਤਕਨੀਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲੂਪਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਨਾਲ ਜੋੜਨਾ ਹੈ।
- TOPE TENI ਤਕਨੀਕ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬੁਣਕਰ ਸਿਰਫ਼ 6 ਗਜ਼, 8 ਗਜ਼, 9 ਗਜ਼ ਦੀ ਚਾਲ ਚੱਲੇਗਾ। KONDI ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ 3 ਸ਼ਟਲਾਂ (ಲಾಳಿ) ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
- ਪਲਾਊ ਭਾਗ-ਡਿਜ਼ਾਈਨ: "ਟੋਪ ਟੈਨੀ ਸੇਰਾਗੁ" ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਟੋਪ ਟੈਨੀ ਸੇਰਾਗੁ ਵਿੱਚ 3 ਠੋਸ ਹਿੱਸੇ ਲਾਲ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਵਿਚਕਾਰਲੇ 2 ਹਿੱਸੇ ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
- ਟੋਪੇ ਟੇਨੀ ਸੇਰਾਗੁ ਨੂੰ ਰਾਜ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਮੌਕਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਬਹੁਤ ਸਤਿਕਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਸਰਹੱਦਾਂ: (i) ਚਿੱਕੀ, (ii) ਗੋਮੀ, (iii) ਜਰੀ ਅਤੇ (iv) ਗੱਦੀਦਾਦੀ, ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਗਾਇਤਰੀ ਇਲਕਲ ਸਾੜ੍ਹੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਲੱਖਣ ਹਨ - 2.5" ਤੋਂ 4" ਤੱਕ ਚੌੜਾਈ।
- ਬਾਰਡਰ ਰੰਗ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣਤਾ: ਲਾਲ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਂ ਮਾਰੂਨ ਹਾਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਵਰਣਨ[ਸੋਧੋ]
ਸਾੜ੍ਹੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਪੱਲੂ ਵਾਰਪ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਦੇ ਤਾਣੇ ਨੂੰ ਜੋੜਨਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਟੋਪੇ ਟੇਨੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਕਨੀਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਲਕਾਲ ਵਿਖੇ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਇਲਕਲ ਸਾੜੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਹਰ ਸਾੜੀ ਲਈ ਇੱਕ ਵਾਰਪ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਰੀਰ ਲਈ ਵਾਰਪ ਥਰਿੱਡ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੱਲੂ ਵਾਰਪ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦੇ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਆਰਟ ਸਿਲਕ ਜਾਂ ਸ਼ੁੱਧ ਰੇਸ਼ਮ ਨਾਲ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤੀਸਰਾ ਵਾਰਪ ਦਾ ਬਾਰਡਰ ਵਾਲਾ ਹਿੱਸਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੱਲੂ ਵਾਰਪ, ਆਰਟ ਸਿਲਕ ਜਾਂ ਸ਼ੁੱਧ ਰੇਸ਼ਮ ਅਤੇ ਪੱਲੂ ਅਤੇ ਬਾਰਡਰ 'ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਰੰਗ ਇਕੋ ਜਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਪੱਲੂ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 16" ਤੋਂ 27" ਤੱਕ ਹੋਵੇਗੀ। ਪੱਲੂ ਧਾਗੇ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਧਾਗੇ ਲੂਪ ਤਕਨੀਕ ਵਿੱਚ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਵਿਧੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ TOPE TENI ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ[ਸੋਧੋ]
ਇਲਕਲ ਸਾੜੀਆਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਕਸੂਤੀ ਨਾਮਕ ਕਢਾਈ ਦੇ ਇੱਕ ਰੂਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੈ। ਕਸੂਤੀ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਰਵਾਇਤੀ ਨਮੂਨੇ ਜਿਵੇਂ ਪਾਲਕੀ, ਹਾਥੀ ਅਤੇ ਕਮਲਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਇਲਕਲ ਸਾੜੀਆਂ ਉੱਤੇ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਾੜ੍ਹੀਆਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ 9 ਗਜ਼ ਲੰਬਾਈ ਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਲਕਲ ਸਾੜ੍ਹੀ (ਮੋਢੇ ਉੱਤੇ ਪਹਿਨਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਹਿੱਸਾ) ਦਾ ਪੱਲੂ ਮੰਦਰ ਦੇ ਬੁਰਜਾਂ ਦੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[2] ਇਹ ਪੱਲੂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚਿੱਟੇ ਨਮੂਨਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲਾਲ ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[3] ਪੱਲੂ ਦਾ ਅੰਤਲਾ ਖੇਤਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਕਾਰਾਂ ਦੇ ਨਮੂਨਿਆਂ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਾਨੀਗੇ (ਕੰਘੀ), ਕੋਟੀ ਕਮਾਲੀ (ਕਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਕਿਲਾ), ਟੋਪੂਟੇਨੇ (ਜਵਾਰ) ਅਤੇ ਰੈਂਪਾ (ਪਹਾੜੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ)। ਸਾੜ੍ਹੀ ਦਾ ਬਾਰਡਰ ਬਹੁਤ ਚੌੜਾ (4 ਤੋਂ 6 ਇੰਚ) ਅਤੇ ਲਾਲ ਜਾਂ ਮੈਰੂਨ ਰੰਗ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗੈਗਰ ਪੈਟਰਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਡਿਜ਼ਾਈਨਾਂ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਾੜੀ ਜਾਂ ਤਾਂ ਸੂਤੀ ਦੀ ਬਣੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਾਂ ਸੂਤੀ ਅਤੇ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਮਿਸ਼ਰਣ ਜਾਂ ਸ਼ੁੱਧ ਰੇਸ਼ਮ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਰੰਗ ਹਨ ਅਨਾਰ ਲਾਲ, ਚਮਕਦਾਰ ਮੋਰ ਹਰਾ ਅਤੇ ਤੋਤਾ ਹਰਾ। ਜੋ ਸਾੜੀਆਂ ਵਿਆਹ ਲਈ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਉਹ ਗਿਰੀ ਕੁਮੁਕੁਮ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਖਾਸ ਰੰਗ ਦੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪੁਜਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਪਹਿਨੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਿੰਧੂਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।[3]
ਉਤਪਾਦਨ[ਸੋਧੋ]
ਇਲਕਲ ਸਾੜੀਆਂ ਦੀ ਬੁਣਾਈ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਇੱਕ ਅੰਦਰੂਨੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਹੈ। ਇਹ ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਘਰੇਲੂ ਉੱਦਮ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਔਰਤ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਸਰਗਰਮ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਹੈਂਡਲੂਮ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਾੜੀ ਨੂੰ ਬੁਣਨ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 7 ਦਿਨ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਪਾਵਰਲੂਮ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਵੀ ਬੁਣ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।
ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਢੰਗ[ਸੋਧੋ]
ਇਲਕਲ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਸਾੜੀਆਂ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਿਟ ਲੂਮਾਂ 'ਤੇ ਤਿੰਨ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਾਤਾਂ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਿਲਕ x ਸਿਲਕ, ਸਿਲਕ x ਕਪਾਹ, ਆਰਟ ਸਿਲਕ x ਕਪਾਹ। ਉਪਰੋਕਤ ਕਹੇ ਗਏ ਧਾਗੇ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਦੇ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਾਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਵਾਇਤੀ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ - ਉਹ ਹਨ ਚਿੱਕੀ ਪਾਰਸ, ਗੋਮੀ, ਜਰੀ ਅਤੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਸੋਧਿਆ ਗਿਆ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਗਾਇਤਰੀ।
ਇਹ ਸਾੜ੍ਹੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਲੰਬਾਈਆਂ 6.00 ਗਜ਼, 8.00 ਗਜ਼, ਅਤੇ 9.00 ਗਜ਼ ਦੀਆਂ ਠੋਸ ਅਤੇ ਕੰਟ੍ਰਾਸਟ ਬਾਰਡਰਾਂ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਹਨਾਂ ਸਾੜ੍ਹੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭੇਦ ਇਸਦੀ ਅਟੈਚਡ ਮੰਦਿਰ ਕਿਸਮ ਪੱਲਵ (ਸਥਾਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਟੋਪੇ ਟੇਨੀ ਵਜੋਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਹੈ ਜੋ ਲੂਪ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਇੰਟਰ ਲੌਕਿੰਗ ਬਾਡੀ ਵਾਰਪ ਅਤੇ ਪੱਲਵ ਵਾਰਪ ਦੁਆਰਾ ਅਤੇ ਕੋਂਡੀ ਤਕਨੀਕ ਦੁਆਰਾ ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਧਾਗੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਤਿੰਨ ਸ਼ਟਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵੇਫਟ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਇੱਕ ਜੁਲਾਹੇ ਨੂੰ ਤਿਆਰੀ ਦੇ ਕੰਮ ਲਈ ਆਪਣੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦੋ ਹੋਰਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ[ਸੋਧੋ]
ਨੋਟ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Brief history of Ilkal saris is provided by Kamala Ramakrishnan. "Southern legacy". Online edition of the Hindu, dated 1999-06-20. 1999, The Hindu. Archived from the original on 1 July 2007. Retrieved 2007-04-22.
{{cite web}}: CS1 maint: unfit URL (link) - ↑ 2.0 2.1 "Ilkal saree's story". Online edition of the Economic Times, dated 2002-12-12. © 2007 Times Internet Limited. 2002-12-12. Archived from the original on 28 August 2004. Retrieved 2007-04-22.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 The history of Indian saris is discussed by SUBBALAKSHMI B M. "Between the folds". Online edition of the Deccan Herald, dated 2003-11-23. 1999 The Printers (Mysore) Private Ltd. Archived from the original on 2007-04-04. Retrieved 2007-04-22.
