ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ ਮਝੈਲ
ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ ਮਝੈਲ | |
|---|---|
 ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ ਮਝੈਲ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ, 1940 ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਜਥੇ ਦੀ ਵਰਦੀ ਪਹਿਨਦੇ ਹੋਏ। | |
| ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ | |
| ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 18 ਜਨਵਰੀ 1954 – 7 ਜਨਵਰੀ 1955 | |
| ਪੰਜਾਬ ਸੂਬਾ (ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਇੰਡੀਆ) | |
| ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 1946 - 1947 | |
| ਹਲਕਾ | ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਉੱਤਰੀ (ਸਿੱਖ) (ਦਿਹਾਤੀ) |
| ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 1947 - 1951 | |
| ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ | |
| ਜਨਮ | ਜਨਵਰੀ 1901 ਸਰਾਏ ਅਮਾਨਤ ਖਾਂ ਪਿੰਡ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਪੰਜਾਬ) |
| ਮੌਤ | 20 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ |
| ਮਾਪੇ | Asa Singh and Basant Kaur |
ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ ਮਝੈਲ (1901-1977) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਵਿਧਾਇਕ ਸੀ।
ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ ਮਝੈਲ ਦਾ ਜਨਮ ਜਨਵਰੀ 1901 ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਸਰਾਏ ਅਮਾਨਤ ਖਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਜੋੜੇ ਭਾਈ ਆਸਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਤ ਬਸੰਤ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਢਾਈ ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਬਿਹਤਰ ਜੀਵਨ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਚਲੇ ਗਏ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਲਦੀ ਹੀ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਉਸਦੀ ਵਿਧਵਾ ਮਾਂ, ਇੱਕ ਡੂੰਘੀ ਸਮਰਪਿਤ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸੋਚ ਵਾਲੀ ਔਰਤ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ।
ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਫਿੱਟ ਕਰਕੇ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਤੰਗ ਵਿੱਤੀ ਹਾਲਾਤਾਂ ਕਾਰਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ 1922 ਵਿੱਚ ਮਾਲਵਾ ਖਾਲਸਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਸਕੂਲ ਦੀ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਆਖਰੀ ਸਕੂਲ ਮਾਲਵਾ ਖਾਲਸਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਸੀ ਅਤੇ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਉਸ ਸਕੂਲ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੁਝ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਜੋ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਮਾਝੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਸਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੇ ਉਪਨਾਮ 'ਮਝੈਲ' (ਮਾਝੇ ਦਾ ਜਾਂ ਉਸ ਤੋਂ) ਵਰਤਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਆਪਣੀ ਬਾਕੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਲਈ ਉਸ ਨਾਲ ਫਸਿਆ. ਉਹ ਇੱਕ ਸੁੰਦਰ ਨੌਜਵਾਨ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ, ਭਾਵੇਂ ਕੁਝ ਕਮਜ਼ੋਰ, ਪਰ ਗੋਰਾ ਰੰਗ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਤਿੱਖੀ ਐਕੁਲੀਨ ਨੱਕ ਵਾਲਾ ਸੀ।
ਸਕੂਲ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕਰਦੇ ਹੀ ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਕੋਕਰੀ ਕਲਾਰੀ ਵਿਖੇ ਅਧਿਆਪਕ ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤੀ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਮਿਲੀ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਠੁਕਰਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦੇ ਸੁਧਾਰ ਲਈ ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ।
ਬਾਅਦ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ
[ਸੋਧੋ]ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ਮੁਹਿੰਮ (1922) ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ, ਉਸ ਨੂੰ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਹੋਈ। ਆਪਣੀ ਸਜ਼ਾ ਪੂਰੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ ਮਝੈਲ ਨੇ ਜੈਤੋ ਮੋਰਚੇ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ (1923) ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਸਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਦੋ ਸਾਲ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ। 1927 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਬਾਬਾ ਵਿਸਾਖਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਪਰਿਵਾਰ ਸਹਿਯੋਗ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਫੰਡ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿੱਚ ਬਰਮਾ ਗਿਆ। ਅਕਤੂਬਰ 1927 ਵਿਚ, ਸਿੱਖ ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇਣ ਲਈ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਕਾਲਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ ਮਝੈਲ ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਇਸ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਕੋਰਸ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ। ਪਰ ਉਹ ਜਲਦੀ ਹੀ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਝਗੜੇ ਵਿੱਚ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਕ ਜਥੇਦਾਰ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨਾਗੋਕੇ ਸਨ। ਉਸਨੇ 1930 ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਕੈਦ ਕੱਟੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਖਬਾਰ ਨਾਲ ਫੜੇ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ਮਿਆਦ ਹੋਰ ਸਾਲ ਲਈ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। 1936 ਵਿਚ ਇਸ ਨੇ ਲਾਹੌਰ ਵਿਖੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ ਗੰਜ ਸਿੰਘ ਸਿੰਘਾਨੀਆ ਮੋਰਚੇ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ।
ਜਦੋਂ 1938 ਵਿਚ ਲਾਹੌਰ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਲਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਤਾਂ ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ ਮਝੈਲ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਸਕੱਤਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 1940-41 ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰਹੇ। ਉਹ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਉਸ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਡਬਲਯੂਡਬਲਯੂਆਈ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਯੁੱਧ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਦੀ ਦਲ ਦੀ ਨੀਤੀ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1942 ਵਿੱਚ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਭਾਰਤ ਛੱਡੋ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰੱਖਿਆ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਨਜ਼ਰਬੰਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਫਰਵਰੀ 1946 ਵਿਚ ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਚੁਣੇ ਗਏ। ਪੰਜਾਹਵਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਮਝੈਲ ਨੇ ਸਰਗਰਮ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਅਰਨੋ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਫਾਰਮ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਵੀ ਵਿਗੜ ਰਹੀ ਸੀ ਅਤੇ 20 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 ਨੂੰ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।