ਕਨਕ ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ
ਕਨਕ ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਜੈਪੁਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਾਗ਼ ਹੈ। ਇਹ ਅਰਾਵਲੀ ਪਹਾੜੀਆਂ ਨਾਲ ਘਿਰੀ ਇੱਕ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਹਰਗੜ੍ਹ ਪਹਾੜੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਆਮੇਰ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਜੈਪੁਰ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 8 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਹੈ।[1] ਬਾਗ਼਼ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨੇੜਲੇ ਸੈਲਾਨੀ ਆਕਰਸ਼ਣ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਆਮੇਰ ਕਿਲ੍ਹਾ ਪੈਲੇਸ, ਜੈਗੜ੍ਹ ਕਿਲ੍ਹਾ ਅਤੇ ਨਾਹਰਗੜ੍ਹ ਕਿਲ੍ਹਾ।
ਇਸ ਬਾਗ਼਼ ਨੂੰ ਜੈਪੁਰ ਦੇ ਰਾਜਪੂਤ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸਵਾਈ ਜੈ ਸਿੰਘ ਨੇ ਲਗਭਗ 275 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਬਣਾਇਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕੰਪਲੈਕਸ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ' ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ ' ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਗ਼਼ ਉਸ ਸਥਾਨ ਦੇ ਵਰਣਨ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ-ਜੁਲਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਮਥੁਰਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਮਹਾਰਾਸ ਕੀਤੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਕਨਕ ਸ਼ਬਦ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦੇ ਮਹਾਰਾਣੀ ਕਨਕਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ।[2] ਇਸ ਬਾਗ਼ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ ਦੀ ਘਾਟੀ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਨੇ ਕਨਕ ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ ਘਾਟੀ ਦੇ ਇੱਕ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਪਵਿੱਤਰ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਵਿੰਦ ਦੇਓਜੀ ਪਰਿਸਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਬਾਗ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੰਦਰ, ਝਰਨੇ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਅਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਸੰਗਮਰਮਰ ਦੀ ਸਜਾਵਟ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਰਾਜਸਥਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਕਨਕ ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ ਲਗਭਗ 275 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਜੈਪੁਰ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸਵਾਈ ਜੈ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਸੁੰਦਰ ਹਰਿਆਲੀ ਭਰੀ ਘਾਟੀ ਅਰਾਵਲੀ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਨਾਲ ਘਿਰੀ ਹੋਈ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ ਵਰਗੀ ਹੈ; ਉਹ ਸਥਾਨ ਜਿੱਥੇ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਗੋਪੀਆਂ ਨਾਲ ਆਨੰਦ ਮਾਣਿਆ ਸੀ। ਕਨਕ ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ ਘਾਟੀ ਮਹਾਰਾਣੀ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਜੇ ਦੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਲਈ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।
ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਨੇ ਅਸ਼ਵਮੇਧ ਯੱਗ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਪਵਿੱਤਰ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ। ਗੋਵਿੰਦ ਦੇਓਜੀ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਮੰਦਰ ਵੀ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[2]
ਇਮਾਰਤ[ਸੋਧੋ]
ਕਨਕ ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ ਨਾਹਰਗੜ੍ਹ ਪਹਾੜੀਆਂ ਦੀ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਦਰਖਤਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਗੋਵਿੰਦ ਦੇਓਜੀ ਮੰਦਰ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ 'ਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ 'ਛੱਤਰੀਆਂ', ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਅਤੇ 'ਜਲੀ' ਦੇ ਕੰਮ ਨਾਲ ਸਜਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਝਰਨੇ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਦੇ ਸਹਾਰੇ ਵੀ ਹਨ।
ਮੁੱਖ ਬਗੀਚਾ ਅੱਠ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੰਗਮਰਮਰ ਦਾ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਝਰਨਾ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ 'ਪਰਿਕਰਮਾ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੰਦਰ ਗਰਭ ਗ੍ਰਹਿ ਵੀ ਮੰਦਰ ਪਰਿਸਰ (ਕੰਪਲੈਕਸ) ਦੇ ਅੰਦਰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਜ਼ੁਕ 'ਪੰਨੀ' ਕੰਮ ਨਾਲ ਸਜਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਘਾਟੀ ਦੇ ਇਹ ਸਾਰੇ ਮੌਸਮੀ ਹਰੇ ਬਗੀਚੇ ਜੈਪੁਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨੇੜਲੇ ਆਕਰਸ਼ਣ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਮੇਰ ਕਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਧਰਬਾਵਤੀ ਨਦੀ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਫ਼ਿਲਮਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲਮਹੇ (1991) ਵਿੱਚ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਈ ਵਾਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਕੁਝ ਨੇੜਲੇ ਆਕਰਸ਼ਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
- ਆਮੇਰ ਕਿਲਾ, ਜਲ ਮਹਿਲ
- ਹਾਥੀ ਪਾਰਕ
- ਨਾਹਰਗੜ੍ਹ ਕਿਲਾ
- ਜੈਗੜ੍ਹ ਕਿਲ੍ਹਾ
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "Eternal". Archived from the original on 2 January 2013. Retrieved 2013-04-23.
- ↑ 2.0 2.1 Kanak Vrindavan Valley| Jaipur - The pink city| Jaipur.org| Archive date: 23 April 2013