ਸਮਾਂ
ਸਮਾਂ ਪੈਮਾਇਸ਼ੀ ਨਿਜ਼ਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਅੰਗ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੋ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਦਾ ਵਕਫ਼ਾ ਪਤਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[1][2][3][4][5][6][7] ਪੁਲਾੜ ਦੇ ਤਿੰਨ ਪਾਸਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਮਾਂ ਚੌਥਾ ਪਾਸਾਰ ਹੈ।[8] ਪ੍ਰਕਿਰਤਕ ਵਿਗਿਆਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਸਥਾਨ ਦੇ ਲਿਹਾਜ਼ ਨਾਲ ਇਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ: ਵਕ਼ਤ ਦਰਅਸਲ ਗ਼ੈਰ ਸਥਾਨਗਤ (nonspatial) ਅਤੇ ਕਾਲਗਤ (temporal) ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਿਲਸਿਲਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਨਾਪਰਤਣਯੋਗ (irreversible) ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਅਤੀਤ ਤੋਂ ਵਰਤਮਾਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਭਵਿੱਖ ਵੱਲ ਰਵਾਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਧਰਮ, ਦਰਸ਼ਨ, ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ, ਵਿੱਚ ਸਮਾਂ ਚਿਰਕਾਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਚੱਕਰਦਾਰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਅਲੱਗ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਢੁੱਕਦੀ ਸਮੇਂ ਦੀ ਹੋਰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੀ ਪਕੜ ਵਿੱਚ ਪੀਡੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ।[5][6][7][9][10][11] ਫਿਰ ਵੀ, ਵਪਾਰ-ਕਾਰੋਬਾਰ, ਉਦਯੋਗ, ਖੇਡ, ਵਿਗਿਆਨ, ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਲਾਵਾਂ ਵਰਗੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਨੇ ਆਪੋ-ਆਪਣੀਆਂ ਮਾਪ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ ਦੀ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਧਰਨਾ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰ ਰੱਖੀ ਹੈ।[12][13][14]
ਸਮੇਂ ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਇਤਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸਟੀਫਨ ਹਾਕਿੰਸ ਨੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖੀ ਹੈ:- ਬ੍ਰੀਫ਼ ਹਿਸਟਰੀ ਆਫ਼ ਟਾਈਮ (a brief history of time, ਸਮੇਂ ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਇਤਹਾਸ)।[15] ਉਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਉਹ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮਾਂ ਕਦੋਂ ਅਰੰਭ ਹੋਇਆ। ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਅਤੇ ਸਮਾਂ ਇਕੱਠੇ ਅਰੰਭ ਹੋਏ ਜਦੋਂ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਬਿਗ ਬੈਂਗ (ਮਹਾਵਿਸਫੋਟ) ਤੋਂ ਹੋਈ। ਯਾਨੀ, ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਅਗਿਆਤ ਦਸ਼ਾ ਤੋਂ ਵਿਅਕਤ ਦਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਲੱਗਿਆ ਤਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਸਮਾਂ ਵੀ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਅਤੇ ਸਮਾਂ ਇਕੱਠੇ ਅਰੰਭ ਹੋਏ ਅਤੇ ਸਮਾਂ ਕਦੋਂ ਤੱਕ ਰਹੇਗਾ? ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਇਹ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰਹੇਗੀ,ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਲੋਪ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਲੋਪ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਦੂਜਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕਿ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੇ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀ ਸੀ? ਇਸ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਹਾਕਿੰਸ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਅੱਜ ਅਗਿਆਤ ਹੈ। ਪਰ ਇਸਨੂੰ ਜਾਣਨੇ ਦਾ ਇੱਕ ਸਾਧਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੋਈ ਤਾਰਾ ਜਦੋਂ ਮਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਬਾਲਣ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਤਦ ਉਹ ਸੁੰਗੜਨ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਰਿਸ਼ੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਉੱਤੇ ਚਿੰਤਨ ਕੀਤਾ। ਰਿਗਵੇਦ ਦੇ ਨਾਰਦੀਏ ਸੂਕਤ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਉਤਪੱਤੀ ਦੇ ਪੂਰਵ ਦੀ ਹਾਲਤ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਕਿ ਤਦ ਨਾ ਸਤ ਸੀ ਨਾ ਅਸਤ ਸੀ, ਨਾ ਪਰਮਾਣੁ ਸੀ ਨਾ ਅਕਾਸ਼, ਤਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਕੀ ਸੀ ? ਤਦ ਨਾ ਮੌਤ ਸੀ, ਨਾ ਅਮਰਤਾ ਸੀ, ਨਾ ਦਿਨ ਸੀ, ਨਾ ਰਾਤ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਪੰਦਨ ਸ਼ਕਤੀ ਯੁਕਤ ਉਹ ਇੱਕ ਤੱਤ ਸੀ। ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅੰਧਕਾਰ ਹੀ ਅੰਧਕਾਰ ਸੀ ਅਤੇ ਤਪ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਯੁਕਤ ਇੱਕ ਤੱਤ ਸੀ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੇ ਇੱਥੇ ਰਿਸ਼ੀਆਂ ਨੇ ਕਾਲ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਹੈ: ਕਲਇਤੀ ਸਰਵਾਣਿ ਭੂਤਾਨਿ।[16] ਯਾਨੀ, ਕਾਲ ਸੰਪੂਰਣ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਨੂੰ, ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨੂੰ ਖਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਕਈ ਵਾਰ ਬਣਿਆ ਅਤੇ ਨਸ਼ਟ ਹੋਇਆ। ਇਹ ਚੱਕਰ ਚੱਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "Oxford Dictionaries:Time". Oxford University Press. 2011. Archived from the original on 4 ਜੁਲਾਈ 2012. Retrieved 18 December 2011.
the indefinite continued progress of existence and events in the past, present, and future regarded as a whole
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑
"Time". The American Heritage Dictionary of the English Language (Fourth ed.). Houghton Mifflin Company. 2011.
A nonspatial continuum in which events occur in apparently irreversible succession from the past through the present to the future.
- ↑ Merriam-Webster Dictionary the measured or measurable period during which an action, process, or condition exists or continues: duration; a nonspatial continuum which is measured in terms of events that succeed one another from past through present to future
- ↑ Compact Oxford English Dictionary A limited stretch or space of continued existence, as the interval between two successive events or acts, or the period through which an action, condition, or state continues. (1971)
- ↑ 5.0 5.1 ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedDefRefs02 - ↑ 6.0 6.1 ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedDefRefs01 - ↑ 7.0 7.1 ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedPoidevin - ↑ "Newton did for time what the Greek geometers did for space, idealized it into an exactly measurable dimension." About Time: Einstein's Unfinished Revolution, Paul Davies, p. 31, Simon & Schuster, 1996, ISBN 978-0684818221
- ↑ Sean M Carroll (2009). From Eternity to Here: The Quest for the Ultimate Theory of Time. Dutton. ISBN 978-0-525-95133-9.
- ↑ Adam Frank, Cosmology and Culture at the Twilight of the Big Bang, "the time we imagined from the cosmos and the time we imagined into the human experience turn out to be woven so tightly together that we have lost the ability to see each of them for what it is." p. xv, Free Press, 2011, ISBN 978-1439169599
- ↑ St. Augustine, Confessions, Simon & Brown, 2012, ISBN 978-1613823262
- ↑
Official Baseball Rules, 2011 Edition (2011). "Rules 8.03 and 8.04" (Free PDF download). Major League Baseball. Retrieved 7 July 2012.
Rule 8.03 Such preparatory pitches shall not consume more than one minute of time...Rule 8.04 When the bases are unoccupied, the pitcher shall deliver the ball to the batter within 12 seconds...The 12-second timing starts when the pitcher is in possession of the ball and the batter is in the box, alert to the pitcher. The timing stops when the pitcher releases the ball
{{cite web}}: CS1 maint: numeric names: authors list (link) - ↑
"Guinness Book of Baseball World Records". Guinness World Records, Ltd. Retrieved 7 July 2012.
The record for the fastest time for circling the bases is 13.3 seconds, set by Evar Swanson at Columbus, Ohio in 1932...The greatest reliably recorded speed at which a baseball has been pitched is 100.9 mph by Lynn Nolan Ryan (California Angels) at Anaheim Stadium in California on 20 August 1974.
- ↑ Zeigler, Kenneth (2008). Getting organized at work: 24 lessons to set goals, establish priorities, and manage your time. McGraw-Hill. ISBN 9780071591386. 108 pages
- ↑ "ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ". Archived from the original on 2012-12-25. Retrieved 2013-01-05.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ http://www.ramanuja.org/sri/Texts/Gitabhashya2
 | ਇਹ ਲੇਖ ਅਧਾਰ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਵਧਾਕੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਮੱਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। |