ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਜਾਓ

ਕੈਂਚੀ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਤੋਂ
ਇੱਕ ਮਿਆਰੀ ਕੈਂਚੀ

ਕੈਂਚੀ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: Scissors) ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਸੰਦ ਹੈ ਜੋ ਕਤਰਨ (ਕੱਟਣ) ਦੇ ਕੰਮ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਕੈਂਚੀ ਦੇ ਇੱਕ ਜੋੜੇ ਵਿੱਚ ਮੈਟਲ ਬਲੇਡਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਜੋੜੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਉਲਟ ਤਿੱਖੇ ਕੋਨੇ ਲਗਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਹੌਲੀ (ਝੁਕਦੀ) ਹੈ। ਕੈਂਚੀ ਨੂੰ ਗੱਤਾ, ਕਾਗਜ਼, ਮੈਟਲ ਫੋਇਲ, ਕਪੜੇ, ਰੱਸੀ ਅਤੇ ਤਾਰ ਵਰਗੀਆਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਪਤਲੀਆਂ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕੈਚੀ ਅਤੇ ਕਰਾਰ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੈਂਚੀਆਂ ਤੇ ਰਸੋਈ ਦੀਆਂ ਕਰਦਾਂ ਬਰਾਬਰ ਹਨ, ਪਰ ਵੱਡੀਆਂ ਉਪਕਰਣਾਂ ਨੂੰ ਸੀਸਰਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੈਂਚੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟਣ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਬਲੇਡ ਲੱਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟਣ ਲਈ ਗਲਤ ਕੈਚੀ ਵਰਤਣ ਨਾਲ ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜ ਕੇ ਨੁਕਸਾਨ ਜਾਂ ਸਪਲਿਟ ਦੇ ਖਤਮ ਹੋਏ ਨੁਕਸਾਨ ਜਾਂ ਦੋਵੇਂ ਹੋ ਜਾਣਗੇ। ਰਸੋਈ ਦੀਆਂ ਕੈਂਚੀਆਂ, ਜੋ ਕਿ ਰਸੋਈ ਦੇ ਸੰਦਾ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਣੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਮੀਟ ਵਰਗੇ ਖਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਕੱਟਣ ਅਤੇ ਕੱਛਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਆਧੁਨਿਕ ਕੈਂਚੀ ਅਕਸਰ ਕੰਪੋਜ਼ਿਟ ਥਰਮਾਪਲੇਸਿਟਕ ਅਤੇ ਰਬੜ ਦੇ ਹੈਂਡਲਸ ਨਾਲ ਐਗਰੋਨੌਮਿਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਪਭੋਗਤਾ ਨੂੰ ਪਾਵਰ ਗ੍ਰਿਪ ਜਾਂ ਸਪਸ਼ਟ ਪਕੜ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਇਤਿਹਾਸ

[ਸੋਧੋ]

3,000 ਤੋਂ 4000 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮੇਸੋਪੋਟਾਮਿਆ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਣਿਆ ਗਿਆ ਕੈਚੀ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਈ। ਇਹ 'ਬਸੰਤ ਕੈਚੀ' ਕਿਸਮ ਦੇ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਦੋ ਕਾਂਸੀ ਬਲੇਡ ਹਨ ਜੋ ਇੱਕ ਕਰੁਤਵ ਕਾਂਸੀ ਦੀ ਪਤਲੀ, ਲਚਕੀਲੀ ਪੱਟੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਜੋ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਬਲੇਡਾਂ ਨੂੰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਵਰਤਾਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਜਾਰੀ ਹੋਣ ਵੇਲੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰਨ ਲਈ।

16 ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ ਬਸੰਤ ਦੀ ਦੁਰਦਸ਼ਾ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕਾਂਸੇ ਜਾਂ ਲੋਹੇ ਦੀਆਂ ਪਿੰਜੂਰ ਕੈਚੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬਲੇਡਾਂ ਨੂੰ ਟਿਪਸ ਅਤੇ ਹੈਂਡਲਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਤੇ ਘੁੰਮਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਆਧੁਨਿਕ ਕੈਚੀ ਦੇ ਸਿੱਧੇ ਪੂਰਵਜ, ਲਗਭਗ 100 ਈ. ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਾ ਕੇਵਲ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਰੋਮ, ਸਗੋਂ ਚੀਨ, ਜਪਾਨ ਅਤੇ ਕੋਰੀਆ ਵਿੱਚ ਆਮ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦਾ ਹੈ[1] ਅਤੇ ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਅਜੇ ਵੀ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਆਧੁਨਿਕ ਕੈਚੀ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।[2]

ਵੇਰਵਾ ਅਤੇ ਕਾਰਵਾਈ

[ਸੋਧੋ]

ਕੈਚੀ ਦੀ ਇੱਕ ਜੋੜੀ ਵਿੱਚ ਦੋ ਪਵਿਟਡ ਬਲੇਡ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹੇਠਲੇ ਕੁਆਲਿਟੀ ਕੈਚੀ ਵਿੱਚ, ਕੱਟਣ ਦੀਆਂ ਕਿਨਾਰੀਆਂ ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਤੇਜ਼ ਨਹੀਂ ਹਨ; ਇਹ ਮੁਢਲੇ ਤੌਰ ਤੇ ਦੋ ਬਲੇਡਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕਸਾਈ ਕਾਰਵਾਈ ਹੈ ਜੋ ਸਮਗਰੀ ਨੂੰ ਕੱਟ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਹਾਈ-ਕੁਆਲਿਟੀ ਕੈਚੀ ਵਿੱਚ, ਬਲੇਡ ਦੋਨਾਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਤਿੱਖੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਉੱਠ ਸਕਦੇ ਹਨ - ਕੱਟੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਉਚਾਈ ਦੇ ਤਣਾਅ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ, ਜਿੱਥੇ ਬਲੇਡ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਹੱਥ ਅੰਦੋਲਨ (ਅੰਗੂਠੇ ਦੇ ਨਾਲ ਧੱਕਣ, ਉਂਗਲਾਂ ਨਾਲ ਖਿੱਚਣ ਨਾਲ) ਇਸ ਤਣਾਅ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਆਦਰਸ਼ ਉਦਾਹਰਨ ਉੱਚ-ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਦੀਆਂ ਕਾਜਾਂ ਜਾਂ ਿਸ਼ੜਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਫੋਨ ਅਤੇ ਰੇਸ਼ਮ ਵਰਗੇ ਨਾਜ਼ੁਕ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੱਟਣ (ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਅੱਥਰੂ ਨਹੀਂ) ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।

ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਕੈਚੀ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖਾਸ ਤੌਰ' ਤੇ ਤਿੱਖੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਅਤੇ ਬਲੇਡਾਂ ਦੇ ਸੁਝਾਅ ਅਕਸਰ ਘੁੰਮਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ 'ਗੋਲ' ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਮਕੈਨਿਕੀ ਤੌਰ ਤੇ, ਕੈਚੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਹਿਲੀ-ਕਲਾਸ ਡਬਲ-ਲੀਵਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਧੁਰੇ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮੋਟੀ ਜਾਂ ਭਾਰੀ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਕੱਟਣ ਲਈ, ਸੰਭਵ ਤੌਰ 'ਤੇ ਫ਼ਰਕ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕਟਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸਮਗਰੀ ਨੂੰ ਲੀਵਰ ਦੇ ਮਕੈਨੀਕਲ ਲਾਭ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਜੇ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਬਲ (ਹੈਂਡਲਾਂ 'ਤੇ) ਫੁਲਕ੍ਰਮ ਤੋਂ ਦੂਹਰਾ ਦੂਰ ਕੱਟੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨ (ਭਾਵ, ਬਲੇਡਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਪਰਕ ਦਾ ਬਿੰਦੂ) ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਹੈ, ਤਾਂ ਕੱਟਣ ਵਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ' ਤੇ ਫੋਰਸ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਬਲ ਦੀ ਦੁਗਣਾ ਹੈ ਹੈਂਡਲਜ਼ ਕੈਸਟਾਂ ਨੇ ਕੱਟੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੁਆਰਾ ਸਾਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਕੱਟਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਛਾਪਣ ਦਾ ਦਬਾਅ ਹੈ ਜੋ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਕਲੀਅਰ ਤਾਕਤਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ।

ਕੁੱਝ ਕੈਚੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਉਪਜ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਇੱਕ ਉਂਗਲੀ ਬ੍ਰੇਸ ਜਾਂ ਉਂਗਲੀ ਟੈਂਗ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਵਧੀਆ ਤਨਾਅ ਅਤੇ ਸਪੀਸਿੰਗ ਕੱਟਣ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਪਾਵਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਮੱਧਮ ਉਂਗਲੀ ਲਈ ਤੰਤਰੀ ਦੇ ਉਂਗਲ ਦੇ ਹੇਠਾਂ, ਤਲ ਦੇ ਉਂਗਲ ਦੇ ਹੇਠਾਂ। ਇੱਕ ਉਂਗਲੀ ਦੇ ਟੈਂਗ ਕਈ ਕੁਆਲਿਟੀ ਕੈਚੀ (ਘੱਟ ਕੀਮਤ ਵਾਲੇ ਸਮੇਤ) ਤੇ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਾਲ ਕੱਟਣ ਲਈ ਕੈਚੀ' ਤੇ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ (ਹੇਠਾਂ ਤਸਵੀਰ ਖਿੱਚ ਕੇ ਵੇਖੋ)। ਵਾਲ ਕਟਾਈ ਵਿਚ, ਕੁਝ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਰਿੰਗ ਉਂਗਲੀ ਉਹ ਥਾਂ ਤੇ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਕੁਝ ਉਂਗਲੀ ਉਂਗਲੀ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਤੇ ਹੈ, ਅਤੇ ਛੋਟੀ ਉਂਗਲੀ ਉਂਗਲੀ ਦੇ ਟੈਂਗ ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।

ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਉਹਨਾਂ ਲਈ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਫੁਟ-ਆਪ੍ਰੇਟਿਡ ਕੈਚੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਕੈਟ੍ਰੈਪਲਗਿਕਜ਼ ਕੈਚੀ ਦੇ ਮੋਟਰਡ-ਮੁਕਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਹਵਾਲੇ

[ਸੋਧੋ]