ਗੁੜਮਾਰ
ਜਿਮਨੇਮਾ ਸਿਲਵੇਸਟਰ[1] (ਗੁੜਮਾਰ) ਇੱਕ ਬਾਰਾਂਮਾਹੀ ਕਾਠੀ ਵੇਲ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਗਰਮ ਖੰਡੀ ਖੇਤਰ, ਏਸ਼ੀਆ, ਚੀਨ, ਅਰਬ ਪ੍ਰਾਇਦੀਪ, ਅਫਰੀਕਾ ਅਤੇ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਦਵਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਆਮ ਨਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ; ਜਿਮਨੇਮਾ,[2] ਆਸਟਰੇਲੀਆਈ ਕਾਓਪਲਾਂਟ, ਅਤੇ ਜੰਗਲੀ ਪੈਰੀਪਲੋਕਾ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ, ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਬਦਗੁੜਮਾਰ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਖੰਡ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ"।[3][4][5]
ਪੱਤੇ ਅਤੇ ਰਸਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿਮਨੀਮਿਕ ਐਸਿਡ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਬਾਇਓਐਕਟਿਵ ਅੰਸ਼ ਹਨ ਜੋ ਮਿੱਠੇ ਦੇ ਸਵਾਦ ਨੂੰ ਅਸਥਾਈ ਤੌਰ ਤੇ ਦਬਾਉਣ ਲਈ ਜੀਭ 'ਤੇ ਸੁਆਦ ਸੰਵੇਦਕਾਂ ਨਾਲ ਅੰਤਰਅਮਲ ਕਰਦੇ ਹਨ।[6][7][8][9][10]
ਵੇਰਵਾ[ਸੋਧੋ]
ਪੌਦਾ ਇੱਕ ਵੇਲ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦੀ ਉਪਰਲੀ ਸਤਹ 'ਉੱਤੇ ਨਰਮ ਵਾਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪੱਤੇ ਲੰਬੇ-ਅੰਡਾਕਾਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਛੋਟਾ, ਪੀਲਾ, ਨਾਭੀਤ ਫੁੱਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸਾਲ ਭਰ ਨਿਕਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।[11]
ਗੁਣ[ਸੋਧੋ]
ਜਿਮਨੀਮਾ ਸਿਲੇਵੇਸਟਰ ਦਾ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਦੀ ਦਵਾਈ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਲੰਮਾ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਹੈ।[4][5][12]
ਸੁਆਦ ਮਿੱਠਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗਣ ਦਿੰਦਾ[ਸੋਧੋ]
ਇਸ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਟ੍ਰਿਟਰਪੈਨੋਇਡ ਸੈਪੋਨੀਨਜ਼,[13][14][15] ਫਲੇਵੋਨੌਲਜ,[16] ਅਤੇ ਗੁਰਮਰੀਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।[5] ਪੌਦੇ ਦੇ ਜੈਵਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਸਰਗਰਮ ਅਣੂ ਟ੍ਰਾਈਟਰਪੈਨੋਇਡ ਸੈਪੋਨੀਨਜ਼ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਜਿਮਨੀਮਿਕ ਐਸਿਡ ਹਨ, ਜਿਸਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਜੀਭ 'ਤੇ ਸੁਕਰੋਜ਼ (ਚੀਨੀ), ਸਟੀਵੀਆ, ਜ਼ੈਲਾਈਟੋਲ ਅਤੇ ਨਕਲੀ ਮਿੱਠੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਜਿਵੇਂ ਐਸਪਾਰਟਮ ਆਦਿ ਦੇ ਮਿੱਠੇ ਦੇ ਸੁਆਦ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[17]
ਜੀ. ਸਿਲੇਵੇਸਟਰੇ ਦਾ ਮਿੱਠੇ ਦੇ ਸੁਆਦ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ 15[6] ਤੋਂ 50 ਮਿੰਟ[18] ਤੱਕ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕਈ ਘੰਟਿਆਂ ਲਈ ਵੀ ਜਾਰੀ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਮਨੀਮਿਕ ਐਸਿਡਾਂ ਦਾ ਜ਼ਾਹਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਵਾਦ' ਤੇ ਕੋਈ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਇਹ ਕੌੜੇ, ਨਮਕੀਨ ਜਾਂ ਖਟਾਈ ਦੇ ਸੁਆਦ ਦੀ ਧਾਰਣਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ।[7][19]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "Integrated Taxonomic Information System". www.itis.gov. Retrieved 2018-02-01.
- ↑ Duke, James A., ed. (2002). Handbook of medicinal herbs (2nd ed.). CRC Press. p. 855. ISBN 978-0-8493-1284-7.
{{cite book}}: Unknown parameter|name-list-format=ignored (|name-list-style=suggested) (help) - ↑ Quattrocchi, Umberto (1999-11-23). CRC World Dictionary of Plant Names: Common Names, Scientific Names, Eponyms, Synonyms, and Etymology (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Taylor & Francis US. ISBN 9780849326769.
{{cite book}}: Unknown parameter|name-list-format=ignored (|name-list-style=suggested) (help) - ↑ 4.0 4.1 "Phytochemical and pharmacological properties of Gymnema sylvestre: an important medicinal plant". BioMed Research International. 2014: 830285. 2014. doi:10.1155/2014/830285. PMC 3912882. PMID 24511547.
{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link) - ↑ 5.0 5.1 5.2 "An evidence-based systematic review of gymnema (Gymnema sylvestre R. Br.) by the Natural Standard Research Collaboration". Journal of Dietary Supplements. 8 (3): 311–30. 2011. doi:10.3109/19390211.2011.597977. PMID 22432729.
- ↑ 6.0 6.1 "Antisweet activity of gymnemic acid A1 and its derivatives". Life Sciences. 8 (9): 537–43. 1969. doi:10.1016/0024-3205(69)90449-4. PMID 5791706.
- ↑ 7.0 7.1 "Taste confusions following gymnemic acid rinse". Chemical Senses. 24 (4): 393–403. 1999. doi:10.1093/chemse/24.4.393. PMID 10480675.
- ↑ "Molecular mechanisms for sweet-suppressing effect of gymnemic acids". The Journal of Biological Chemistry. 289 (37): 25711–20. September 2014. doi:10.1074/jbc.M114.560409. PMC 4162174. PMID 25056955.
{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link) - ↑ Gardner, Zoë; McGuffin, Michael (2013-03-15). American Herbal Products Association's Botanical Safety Handbook, Second Edition (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). CRC Press. ISBN 9781466516946.
{{cite book}}: Unknown parameter|name-list-format=ignored (|name-list-style=suggested) (help) - ↑ "Effects of sweetness perception and caloric value of a preload on short term intake". Physiology & Behavior. 30 (1): 1–9. January 1983. doi:10.1016/0031-9384(83)90030-6. PMID 6836034.
- ↑ Drury, Heber (1869). Hand-book of Indian Flora. Madras: Trabancore Sircar Press. p. 232. ISBN 978-1-143-66359-8.
{{cite book}}: Unknown parameter|name-list-format=ignored (|name-list-style=suggested) (help) - ↑ "Systematic review of herbs and dietary supplements for glycemic control in diabetes". Diabetes Care. 26 (4): 1277–94. April 2003. doi:10.2337/diacare.26.4.1277. PMID 12663610.
- ↑ "Gymnemic acid, the antisaccharine principle of Gymnema sylvestre. Studies on the isolation and heterogeneity of gymnemic acid A1". Journal of Agricultural and Food Chemistry. 21 (5): 899–903. September 1973. doi:10.1021/jf60189a030. PMID 4733385.
- ↑ "Gymnema sylvestre R. Br., an Indian medicinal herb: traditional uses, chemical composition, and biological activity". Current Pharmaceutical Biotechnology. 16 (6): 506–16. 2015. doi:10.2174/138920101606150407112903. PMID 25860062.
- ↑ "Constituents from Gymnema sylvestre leaves. II. Nitrogenous compounds". Journal of Pharmaceutical Sciences. 56 (6): 732–6. 1967. doi:10.1002/jps.2600560615. PMID 6039815.
- ↑ "Two new flavonol glycosides from Gymnema sylvestre and Euphorbia ebracteolata". Carbohydrate Research (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 339 (4): 891–5. March 2004. doi:10.1016/j.carres.2003.12.017. PMID 14980834.
- ↑ Frank, Robert A.; Mize, Sara J.S.; Kennedy, Linda M.; de los Santos, Hannah C.; Green, Sharon J. (1992-10-01). "The effect of Gymnema sylvestre extracts on the sweetness of eight sweeteners". Chemical Senses. 17 (5): 461–479. doi:10.1093/chemse/17.5.461.
- ↑ "Human judgments of Gymnema sylvestre and sucrose mixtures". Physiology & Behavior. 5 (8): 945–8. 1970. doi:10.1016/0031-9384(70)90187-3. PMID 5522511.
- ↑ Riskey, Dwight R.; Desor, J. A.; Vellucci, Dominic (1982-01-01). "Effects of gymnemic acid concentration and time since exposure on intensity of simple tastes: A test of the biphasic model for the action of gymnemic acid". Chemical Senses (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 7 (2): 143–152. doi:10.1093/chemse/7.2.143. ISSN 0379-864X.