ਗੋਵਾਲੀਆ ਟੈਂਕ
18°57′44.82″N 72°48′34.93″E / 18.9624500°N 72.8097028°E
ਗੋਵਾਲੀਆ ਟੈਂਕ ਮੈਦਾਨ, ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਗਸਤ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਮੈਦਾਨ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲਿਆ ਗਿਆ,[1] ਦੱਖਣੀ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਾਂਟ ਰੋਡ ਵੈਸਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਾਰਕ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ 8 ਅਗਸਤ 1942 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਛੱਡੋ ਭਾਸ਼ਣ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਨੇ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਤੁਰੰਤ ਭਾਰਤ ਨਹੀਂ ਛੱਡਦੇ, ਜਨਤਕ ਅੰਦੋਲਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
7 ਅਗਸਤ, 1942 ਨੂੰ, ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਕਾਂਗਰਸ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਮੌਲਾਨਾ ਅਬੁਲ ਕਲਾਮ ਆਜ਼ਾਦ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਹੇਠ ਆਪਣਾ ਸੈਸ਼ਨ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਬੀਤੀ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ। ਸਥਾਨ ਗੋਵਾਲੀਆ ਤਲਾਬ ਮੈਦਾਨ ਸੀ, ਜੋ ਗੋਕੁਲਦਾਸ ਤੇਜਪਾਲ ਹਾਊਸ ਤੋਂ 250 ਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਸੀ, ਉਹ ਸਥਾਨ ਜਿੱਥੇ ਦਸੰਬਰ 1885 ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਅਗਲੇ ਦਿਨ (8 ਅਗਸਤ. 1942) "ਭਾਰਤ ਛੱਡੋ ਅੰਦੋਲਨ" ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। "ਕਰੋ ਜਾਂ ਮਰੋ" ਦੇ ਮੰਤਰ ਨਾਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[2][3][4]
ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ, "ਇਹ ਇੱਕ ਮੰਤਰ ਹੈ, ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ, ਜੋ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਿਲਾਂ 'ਤੇ ਛਾਪ ਸਕਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਹਰ ਸਾਹ ਨੂੰ ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕਰਨ ਦਿਓ। ਮੰਤਰ ਹੈ: "ਕਰੋ ਜਾਂ ਮਰੋ"। ਜਾਂ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰੋ ਜਾਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਮਰ ਜਾਓ, ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਗੁਲਾਮੀ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਨਹੀਂ ਜੀਵਾਂਗੇ।"[5] ਇਸ ਸੱਦੇ ਨੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਿਵਲ ਅਵੱਗਿਆ ਅੰਦੋਲਨ ਲਈ ਲਾਮਬੰਦ ਕੀਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨੇ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ (1939 ਤੋਂ 1945) ਦੇ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੱਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਨਾਮ ਦਾ ਮੂਲ[ਸੋਧੋ]
ਗੋਵਾਲੀਆ ਤਲਾਬ ਪਹਿਲਾਂ ਗਊਆਂ ਨੂੰ ਨਹਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।[6] ਗੋ - ਵਾਲੀਆ ਮਰਾਠੀ/ਗੁਜਰਾਤੀ ਸ਼ਬਦ ਗਾਏ (ਗਊ) ਵਾਲਾ (ਪਸ਼ੂਆਂ ਦਾ ਮਾਲਕ) ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ। ਪਸ਼ੂ ਮਾਲਕ ਗਾਵਾਂ ਨੂੰ ਤਲਾਬ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੇ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਉਥੇ ਮੌਜੂਦ ਮੈਦਾਨ ਸਰੋਵਰ ਦੇ ਉੱਪਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਅਜੇ ਵੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਗੋਵਾਲੀਆ ਟੈਂਕ ਵੀ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਟਰਾਮ ਟਰਮੀਨਸ ਸੀ। ਟਰਾਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਹੀ ਖਤਮ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਆਨਾ (ਛੇ ਪੈਸੇ) ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿੰਸ ਆਫ ਵੇਲਜ਼ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਤੱਕ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ।
ਮੌਜੂਦਾ ਵਰਤੋਂ[ਸੋਧੋ]
ਮੈਦਾਨ ਹੁਣ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਖੇਡ ਦਾ ਮੈਦਾਨ ਹੈ। ਕ੍ਰਿਕਟ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਖੇਡ ਹੈ ਹਾਲਾਂਕਿ ਮਾਨਸੂਨ ਸੀਜ਼ਨ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਫੁੱਟਬਾਲ ਅਤੇ ਵਾਲੀਬਾਲ ਲਈ ਹੈ। ਮੈਦਾਨ ਨੂੰ 5 ਛੋਟੇ ਮੈਦਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਇੱਕ ਖੇਡ ਦਾ ਮੈਦਾਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਖੇਡ ਦਾ ਮੈਦਾਨ ਹੈ, ਇੱਕ ਬਗੀਚਾ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਲਈ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੀਨੀਅਰ ਨਾਗਰਿਕ ਅਕਸਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮੈਦਾਨ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਸਕੂਲ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਾਰਕ ਦੇ ਆਖਰੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਮਾਰਕ ਜਾਂ ਸ਼ਹੀਦ ਸਮਾਰਕ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਚਿੱਟੇ ਸੰਗਮਰਮਰ ਦਾ ਟਾਵਰ ਹੈ ਜੋ ਇਸਦੇ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਗੁਲਾਬੀ ਕਮਲ ਨੂੰ ਪਕੜਦਾ ਹੈ।
ਇੱਕ ਕੇਂਦਰੀ ਸੜਕ ਮੈਦਾਨ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਗਸਤ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਰੋਡ ਨੂੰ ਹਿਊਜ਼ ਰੋਡ ਨਾਲ ਜੋੜਦੀ ਹੈ। ਜ਼ਮੀਨ ਤੇਜਪਾਲ ਰੋਡ ਅਤੇ ਲੈਬਰਨਮ ਰੋਡ, ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰਾ ਰੋਡ ਅਤੇ ਅਗਸਤ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਰੋਡ ਨੂੰ ਜੋੜਦੀ ਹੈ।
ਪੱਛਮੀ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਉਪਨਗਰੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਗ੍ਰਾਂਟ ਰੋਡ ਹੈ। ਮੁੰਬਈ ਤੋਂ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਵਾਲੀ ਅਗਸਤ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ ਦਾ ਨਾਂ ਇਸ ਮੈਦਾਨ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Dandawate Madhu (2005). Dialogue with Life. Allied Publishers. p. 9. ISBN 9788177648560. Retrieved 10 May 2014.
- ↑ Koppikar, Smruti (3 August 2018). "Bombay's freedom trail: August Kranti and Cows' Maidan". The Hindustan Times. Retrieved 4 March 2020.
- ↑ Mohamed, Thaver (4 October 2018). "August Kranti Marg named after the ground where Mahatma Gandhi gave Quit India speech in 1942". The Indian Express. Retrieved 4 March 2020.
- ↑ Hutchins, Francis G (2017). Gandhi's Battlefield Choice: The Mahatma, The Bhagavad Gita, and World War II. Routledge, Taylor & Francis Group. p. 215. ISBN 978-1138484795. Retrieved 4 March 2020.
- ↑ Criminal Justice India Series, Vol. 4. Allied Publishers. p. 9. ISBN 8177643657. Retrieved 10 May 2014.
- ↑ Marfatia, Meher (16 February 2020). "What's In A Name? A Whole Lot Across Town". Mid Day. Retrieved 4 March 2020.