ਚੰਦਰਕਲਾ ਏ. ਹੇਟ
ਚੰਦਰਕਲਾ ਆਨੰਦਰਾਓ ਹੇਟ (ਉਚਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ-ਤੈ) (1903–1990) ( ਨੀ ਮੁਰਕੁਤੇ) ਇੱਕ ਲੇਖਕ, ਨਾਰੀਵਾਦੀ, ਸਮਾਜ ਸੇਵਿਕਾ, ਅਤੇ ਬੰਬਈ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸੀ।
ਜੀਵਨੀ
[ਸੋਧੋ]ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲ
[ਸੋਧੋ]ਚੰਦਰਕਲਾ ਜਗਨਨਾਥ ਮੁਰਕੁਟੇ ਦਾ ਜਨਮ 12 ਸਤੰਬਰ 1903 ਨੂੰ ਡਾ. ਜਗਨਨਾਥ ਅਤੇ ਲਹਾਨੀਬਾਈ ਮੁਰਕੁਟੇ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਉਸਦਾ ਜਨਮ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਦੈਵਦੰਨਿਆ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸਿੱਖਿਆ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਸਨੇ ਆਨੰਦਰਾਓ ਰਾਮਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਹੇਟ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ।
ਕਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]ਡਾ. ਹੇਟ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਐਮਏ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਪੀਐਚ.ਡੀ. ਲਈ ਹਿੰਦੂ ਔਰਤ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਭਵਿੱਖ (1948) ਲਿਖਿਆ। ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਥੀਸਿਸ, ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸਮਾਜ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ. ਜੀ.ਐਸ. ਉਸ ਸਮੇਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਸੋਚ ਸਮਝੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ, ਅਧਿਐਨ ਨੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕਾਰਜ ਸ਼ਕਤੀ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਵੀਕਾਰਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕੀਤੀ।
ਉਸਨੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਔਰਤ ਦੀ ਸਥਿਤੀ (1969) ਅਤੇ ਟਰਨ..? ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ। ਕਿੱਥੇ...? ਨੂੰ....? (1978), ਅਤੇ ਕਈ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਮਰਾਠੀ ਬੰਬਈ ਰਸਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਡਾ. ਹੇਟ ਨੇ ਐਸ.ਐਨ.ਡੀ.ਟੀ. ਮਹਿਲਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਬੰਬੇ ਵਿਖੇ ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਵਜੋਂ ਪੜ੍ਹਾਇਆ।
ਉਸਨੇ 1975 ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਛੜੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਸੰਸਥਾ ਕੁਟੰਬ ਸਾਖੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ।[1] ਕੁਟੰਬ ਸਾਖੀ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕਟਰ ਵਿਜੇ ਮਰਚੈਂਟ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਮਿੱਲ ਤੋਂ ਖਰੀਦੇ ਕੱਪੜੇ ਤੋਂ ਪੇਟੀਕੋਟ ਸਿਲਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਵਜੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਮਾਲੀਆ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਲਈ, ਸੰਗਠਨ ਨੇ ਸਨੈਕ ਭੋਜਨ ਪਕਾਉਣ ਵੱਲ ਮੁੜਿਆ; ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਸੰਸਥਾ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਸਫਲ ਹੋ ਗਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਵਿੱਚ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ।[1] 2011 ਤੱਕ, ਸੰਸਥਾ ਨੇ ਲਗਭਗ 150 ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਵਿਧਵਾਵਾਂ ਜਾਂ ਉਜਾੜ ਵਾਲੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਹਨ।[1]
ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਡਾ. ਹੇਟ ਦੇ ਪਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਉਸਦੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਿੰਨ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਸਮਾਜ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਸਮਰਥਨ ਗੁਰੂਦੇਵ ਆਰ ਡੀ ਰਾਨਾਡੇ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਆਇਆ। 1990 ਵਿੱਚ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ esophageal ਕੈਂਸਰ ਨਾਲ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।
ਵਿਰਾਸਤ
[ਸੋਧੋ]ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਮੁੰਬਈ ਸ਼ਹਿਰ ਨੇ ਉਸਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਗਿਰਗਾਮ, ਦੱਖਣੀ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਚੌਕ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਚੰਦਰਕਲਾਬਾਈ ਹੇਟ ਚੌਕ ਰੱਖਿਆ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- Pillai, S. Devadas (1997). Indian Sociology Through Ghurye: A Dictionary. Popular Prakashan. ISBN 978-81-7154-807-1.
- "Feeding Mumbaikars, these women weave their own lives!..." http://www.collegeblews.com/node/3073[permanent dead link]. Accessed on 10/31/07.